Pijl naar links Alle thema's

Je data en jij

Hoe beïnvloeden data en algoritmes ons leven?

Ons leven wordt steeds digitaler. Dat maakt het leuker en makkelijker, maar brengt ook risico’s met zich mee. NEMO Kennislink dook in 2021 in de wereld van data en algoritmes. We spraken tien mensen van wie het leven - positief of negatief - beïnvloed is door de technologische mogelijkheden en onderzochten met experts kansen en gevaren.

Geraakt door algoritmes

De levens van deze mensen werden allemaal beïnvloedt door algoritmes (computerprogramma's). Soms op een positieve manier, soms juist heel negatief. Lees hun verhalen.

Soms denk ik dat ik maar even op m’n socials zit, maar dan blijkt er bijna een uur voorbij te zijn.

uit 'Misschien moet ik Instagram niet op mijn telefoon hebben'

Grotschildering: een Indonesisch wrattenzwijn

Een wrattenzwijn in Indonesië is de oudste, bekende grotschildering. Waarschijnlijk bedoeld om een verhaal te vertellen over jachttrofeeën. De schildering is nog altijd duidelijk zichtbaar. Zelfs de borstelige rugharen zijn te zien.
Houdbaarheid: al zo’n 45.000 jaar

Wikimedia commons, Basran Burhan via CC BY-SA 4.0

Spijkerschrift: spijkerharde data

Zo’n vijfduizend jaar geleden ontstond er in het Midden-Oosten een schrift dat je met een rietstengel in klei kraste. Eerst gebruikte men veel pictogrammen, later werd taal abstracter met ‘spijkerachtige’ inkepingen. Mensen gebruikten het onder meer om de boekhouding te doen. Veel (uitgeharde) kleitabletten zijn nu nog in prima staat.
Houdbaarheid: al vijfduizend jaar, waarschijnlijk veel langer

Wikimedia commons, U0045269 via CC BY-SA 4.0

Papyrus: het oudste papier

Tegenwoordig kennen we de cyperus papyrus vooral als plant voor de vijver. Vijfduizend jaar terug werden zijn stengels geperst tot een soort papier: papyrus. Uit het Oude Egypte bestaan documenten met medische praktijken, wiskundige berekeningen en volksverhalen. Helaas kan papyrus slecht tegen vocht: in Europa is vrijwel alles verloren gegaan. Zo’n tweeduizend jaar geleden verdrongen perkament en later papier het papyrus.
Houdbaarheid: enkele duizenden jaren onder droge omstandigheden

Wikimedia commons, publiek domein

Olieverfschilderij: het kiekje van de renaissance

Hoewel lang daarvoor al werd geschilderd op gebouwen, keramiek en andere materialen breekt het olieverfschilderij in Europa door in de vijftiende eeuw. Schilders leggen de wereld om zich heen nauwkeurig vast op doek en experimenteren met technieken. In eerst instantie is het werk vaak religieus van aard, later verschijnen meer alledaagse taferelen en portretten.
Houdbaarheid: vijfhonderd jaar door middel van restauratie

Wikimedia commons, Leonardo da Vinci via publiek domein

Ponskaart: gatenkaas van informatie

De Franse uitvinder ​​Joseph-Marie Jacquard ontwikkelt in 1790 een systeem om met een weefgetouw automatisch een patroon in het stof te weven. Het gebruikt een ‘programmeerbare’ kartonnen strook waarin op specifieke plekken gaten zitten. Dit patroon geeft aan hoe de machine draden rij voor rij in elkaar weeft. De ponskaart als informatiedrager bleek in de tweehonderd jaar daarna veelzijdig: het werd gebruikt in bijvoorbeeld draaiorgels en bij volkstellingen voordat de computer het werk overnam.
Houdbaarheid: honderden jaren

Pete Birkinshaw, CC BY 2.0 via Wikimedia commons.

Foto: het licht vastleggen

De eerste foto met een persoon erop werd in 1838 gemaakt in Parijs. Het maken van een foto duurde in die tijd minuten, waardoor bewegende objecten – zoals mensen – doorgaans vervaagden op de opname. Deze meneer (linksonder in beeld) stond echter een tijd stil, waarschijnlijk om zijn schoenen te laten poetsen. Afhankelijk van de afdruktechniek verschilt de houdbaarheid; veel foto’s verkleuren binnen tientallen jaren.
Houdbaarheid: tientallen jaren, afhankelijk van de techniek

Wikimedia commons, Louis daguerre via publiek domein

Wassen cilinders: geluiden uit een verleden

Vrolijke xylofoonnoten dansen over de tonen van een blaasorkest. Dit vier minuten durende stukje muziek werd rond 1912 opgenomen en staat op een cilinder met een laagje was waarin de geluidstrillingen zijn ‘gekrast’. Het kan nog steeds met een zogenoemde fonograaf worden afgespeeld, een apparaat dat het bedrijf van de Amerikaanse uitvinder Thomas Edison in 1880 ontwikkelde.
Houdbaarheid: zeker een eeuw

NEMO Science Museum

Magneetband: kilometers met deeltjesbotsingen

Tussen lange rekken met magneetbanden beweegt razendsnel een robot heen en weer die stopt om bepaalde banden op te halen en te lezen. Bij het Europese deeltjeslaboratorium CERN bij Genève staat een groot deel van de ruwe data uit de experimenten opgeslagen op tape. In 2019 had de organisatie 330.000.000 gigabyte aan gegevens. Tape is een relatief goedkope manier om veel informatie op te slaan.
Houdbaarheid: tientallen jaren

flickr.com, Seika via CC BY 2.0

Floppy: flexibele informatie

Ze bestaan in verschillende formaten, maar uiteindelijk werd de variant van 3,5 inch het meest populair. Op flexibele floppy’s kon je spelletjes, onderzoeksresultaten en andere belangrijke bestanden opslaan. Maar de gegevens konden relatief makkelijk verloren gaan, doordat bitjes (een stukje informatie op de schijf) spontaan veranderden. Floppy’s hadden geen lange houdbaarheid. Nu is het grootste probleem dat nog maar weinig computers ze kunnen ‘lezen’.
Houdbaarheid: ongeveer tien jaar

flickr.com, shane doucette via CC BY-SA 2.0

Cassettebandje: prutsen met een potlood

Jarenlang waren cassettebandjes de meest populaire manier om muziek af te spelen. Je kon er zelfs onderweg mee naar jouw favoriete artiesten luisteren. De tape in de bandjes liep nog wel eens vast, waarbij een potlood vaak uitkomst bood om alles weer goed te draaien.
Houdbaarheid: tot zo’n dertig à veertig jaar

flickr.com, Arild Andersen via CC BY-ND 2.0

Compact disk: het glimmende schijfje

Na de cassettebandjes werden de cd’s razend populair. Handig om muziek mee te luisteren, maar ook om gegevens op te slaan. De houdbaarheid loopt nogal uiteen, afhankelijk van hoe het schijfje is behandeld. Leg je het onbeschermd in de zon? Dan gaat het rap bergafwaarts. Maar bij goede kwaliteit en behandeling loopt de levensduur op.
Houdbaarheid: tientallen jaren

flickr.com, KaCey97078 via CC BY-NC 2.0

Harde schijf: omvallende bitjes

De harde schijf is een van de meest moderne manieren om (vakantie)foto’s, films en bestanden op te slaan. Je zou denken dat het daardoor ook een van de meest betrouwbare is. Mis! Een harde schijf krijgt na verloop van tijd last van datarot, doordat bitjes spontaan veranderen.
Houdbaarheid: vaak zo’n tien jaar

flickr.com, Anna via CC BY-SA 2.0

Van de straat

Op Strijp-S in Eindhoven wordt lustig geëxperimenteerd met technologieën die het leven veiliger en makkelijker moeten maken. Is er ook ruimte voor bezinning?

Ik ben me bewuster geworden van de data die ik achterlaat en ben er voorzichtiger mee geworden.

uit Mijn data zijn overal, maar is dat erg?

Online arts

Beeldbellen met de huiarts, je hartslag doorgeven via een app. De gezondheidszorg maakt steeds meer gebruik van data en het internet. Bij deze zorg op afstand is het heel belangrijk dat alle verbindingen veilig zijn, zonder haperingen verlopen en dat vanuit de patiënt wordt gedacht.

Vervaagde versie van thema afbeelding

Leven met kanker

Iedereen kan kanker krijgen en het kan overal in je lichaam opduiken. Vaak gaat alle aandacht naar het bestrijden van de tumor. Toch is dat slechts een deel van het verhaal. In dit thema verdiepen we ons in de psychosociale aspecten van kanker. 

Dit thema is geschreven ter nagedachtenis aan onze hoofdredacteur Sanne Deurloo, die in 2019 overleed aan de gevolgen van kanker.

Ontdek dit thema Pijl naar rechts
Alle themapublicaties