Thema's

Met De DNA Dialogen start NEMO Kennislink een nieuw thema, voortbouwend op de resultaten van de eerdere DNA-dialoog over het aanpassen van embryo-DNA. NEMO Kennislink maakt daarbij deel uit van een onderzoeksconsortium dat belangen, behoeftes en waarden van verschillende groepen mensen uit de samenleving rond dit onderwerp verder wil onderzoeken. Met daarbij speciale aandacht voor conflicterende belangen en moeilijk bereikbare doelgroepen. Doel van het onderzoek is om handvatten voor beleidsmakers te ontwikkelen.

In ‘Wij zijn het web’ nemen we jou mee in de wondere wereld van web en internet. We willen je inzicht geven in hoe het internet zich overal om jou heen begeeft en wat dat betekent. Zodat jij de wereld om je heen, die in een razend tempo verandert, beter begrijpt. Zonder verstrikt te raken in het web. NEMO Kennislink maakt dit thema in samenwerking met SIDN fonds en COMMIT/.

De wereld is continu in verandering. Of is het vooral onze blik die verandert? NEMO Kennislink bestaat 20 jaar en daarom blikken we in dit thema terug en vooruit. We onderzoeken wat vooruitgang betekent in de wetenschap en in ons dagelijks leven.

Onderzoek op menselijke embryo’s is in Nederland maar heel beperkt toegestaan. Daarom maken onderzoekers modellen van een embryo in het lab, ontwikkeld uit onder andere huidcellen van een volwassen mens. Met deze embryo-modellen hopen ze meer te leren over de allervroegste menselijke ontwikkeling. Maar wat zijn dit voor entiteiten, hoe moeten we hiernaar kijken? Zijn het klompjes cellen of begin van een soort kunstmatige vorm van mini-mensjes?

De klimaatcrisis is moeilijk om te vatten. Het gebeurt om ons heen, en tegelijkertijd zie je niet direct de gevolgen. In dit thema onderzoeken we wat wél kan; we werken aan verhalen over wie wij zijn, en wat onze relatie met elkaar en de planeet is.

In dit thema zoeken we inspiratie bij filosofie en denktradities vanuit de hele wereld. Over onderwerpen als technologie, toekomst en verbinding. We proberen op een andere manieren naar onszelf, onze relatie tot elkaar en de aarde te kijken.

De coronapandemie dwong ons grootschalig gebruik te maken van videobeldiensten als Zoom, Teams en Jitsi. NEMO Kennislink onderzoekt wat deze manier van communiceren doet met de kwaliteit van onze interactie. Nu de crisis op haar eind loopt, stellen we ons de vraag: wat willen we behouden en wat niet?

Ons leven wordt steeds digitaler. Dat maakt ons leven leuker en makkelijker, maar het brengt ook risico’s met zich mee. In 2021 dook NEMO Kennislink in de wereld van data en algoritmes. We spraken tien mensen van wie het leven - positief of negatief - beïnvloed is door de technologische mogelijkheden en onderzochten met diverse experts de kansen en gevaren. Uiteraard blijven we ook in de toekomst de ontwikkelingen op dit gebied volgen.

In 2019 stierven er in Nederland 118 patiënten die op de wachtlijst stonden voor een donororgaan. Begin 2021 stonden er meer dan duizend patiënten op de wachtlijst. Er is in Nederland al jaren een groot tekort aan donororganen voor mensen die deze nodig hebben. In de toekomst kunnen we misschien dieren zo aanpassen dat hun organen, weefsels en cellen geschikt zijn om te transplanteren naar mensen. Het kan nog lang niet, maar wetenschappers doen er al wel onderzoek naar. Maar wat vinden we daar eigenlijk van? Wat vinden we van het aanpassen van dieren om er organen voor mensen in te laten groeien? En hoe zwaar moet dierenwelzijn wegen? 7 november vindt in NEMO Science Museum in Amsterdam een grote Donordier-dialoog plaats waar vragen en ideeën met elkaar gedeeld kunnen worden. Naast de dialoog zijn ook diverse sprekers te gast.

Kanker is van ons allemaal. Van jong tot oud - iedereen kan het krijgen. En het kan overal in je lichaam opduiken. Vaak gaat alle aandacht uit naar het bestrijden van de tumor. Heel begrijpelijk, maar toch is dat slechts een deel van het verhaal. Die tumor zit in een mens. Een mens die de klappen opvangt en met de brokken achterblijft. Tumoren kunnen verdwijnen, de gevolgen van kanker zijn soms blijvend. Voor het thema 'Leven met kanker' verdiepten we ons in de psychosociale aspecten van kanker. We spraken met psychologen, epidemiologen, rouwbegeleiders, vruchtbaarheidsexperts, revalidatie artsen en seksuologen. En met patiënten en hun naasten. Het idee voor dit thema werd opgeworpen door onze voormalige hoofdredacteur Sanne Deurloo die in 2019 zelf overleed aan borstkanker. Dit thema is ter nagedachtenis aan haar.

Wat zijn de gevolgen van de coronapandemie - nu, en in de toekomst? Wij verbinden ervaringen uit de samenleving met wetenschappelijk onderzoek. Voor iedereen die op de hoogte wil blijven, maar ook voor wie zelf wil meepraten.

De techniek CRISPR-Cas9 maakt het in de toekomst misschien mogelijk om mensen met bepaalde erfelijke ziektes te genezen. Hoewel DNA-aanpassing van menselijke embryo's nog ver weg is, gaan de wetenschappelijke ontwikkelingen op dit gebied razendsnel. En dat roept allerlei vragen op. Over die vragen en dilemma’s willen we in Nederland het gesprek aangaan in 'de DNAdialoog'. Deze dialoog bestaat uit een serie gesprekken en debatten die tussen medio 2019 en eind 2020 door het hele land plaatsvinden.

Waar komen we vandaan en zijn we alleen in het heelal? Het zijn misschien wel de grootste vragen in de wetenschap, maar ze stellen is een stuk gemakkelijker dan ze beantwoorden. Binnen het thema ‘Oorsprong van Leven’ benaderen we de vragen en het onderzoek vanuit drie verhaallijnen: 'Leven in het heelal', 'Van levenloos naar levend' en 'De stamboom van het leven'. NEMO Kennislink neemt je mee op een fascinerende speurtocht. Ga je mee?

In de zomer van 2018 kwam een langlopende kwestie uit het Nederlands natuurbeheer tot een voorlopige climax. Na een winter vol harde botsingen tussen ecologen en dierenbeschermers besloot de provincie Flevoland tot een drastisch ingrijpen in het aantal ‘grote grazers’ in de – internationaal bejubelde – Oostvaardersplassen. Liet deze kwestie zien dat Nederlanders het contact met de natuur nu toch echt zijn verloren, of is de definitie van natuur in ons drukbevolkte land gewoon aan modernisering toe?

Het is een naar idee dat er soorten verdwijnen, maar er komen ook andere voor terug, laten wetenschappers zien. Het lijkt erop dat er vooral veel verschuivingen zijn binnen ecosystemen in de wereld. Wat betekent dit voor soortenrijkdom en de diversiteit van ecosystemen op de lange termijn? Wat is de toekomst van de biodiversiteit wereldwijd en in Nederland in het bijzonder?

Zonder afweersysteem kunnen we in deze wereld niet overleven. Ons afweersysteem beschermt ons niet alleen tegen ziekteverwekkers die ons lichaam proberen binnen te dringen, maar bestrijdt ook kanker door ontspoorde eigen lichaamscellen op te ruimen. Wanneer het afweersysteem faalt of onnodig of overmatig reageert, krijgen we te maken met afweerstoornissen, kanker, allergie of auto-immuunziekten. Gelukkig is er steeds meer inzicht in achterliggende mechanismen die deze 'foutjes' in het afweersysteem veroorzaken. Met die kennis ontwikkelen wetenschappers weer nieuwe therapieën en medicijnen.

Honderden zuiveringsinstallaties draaien dag en nacht om ons rioolwater en industrieel afvalwater te zuiveren, waarna het richting zee verder stroomt en weer dient als bron voor drinkwaterproductie stroomafwaarts. Het invoeren van zuiveringsprocessen is een goede ontwikkeling voor het milieu en onze gezondheid geweest. Maar afvalwaterzuivering kost veel geld, en er gaan ook nog eens veel energie en waardevolle grondstoffen bij verloren. Tijd voor een herwaardering van ons afvalwater en het ontwikkelen van een integrale blik op water, energie en grondstoffenbeheer. De kringloopeconomie waar afval niet bestaat biedt zowel economisch, sociaal als ecologisch interessante en onverwachte kansen. De toekomst van de waterzuivering is er een van grondstoffen en energie terugwinnen. In dit cahier beschrijven microbiologen, ecologen, biotechnologen, milieutechnologen, procestechnologen en filosofen vanuit hun vakgebied de laatste stand van zaken rond het zuiveren van afvalwater, en wat dit betekent voor onze gezondheid en economie.

In 1974 werd voor het eerst in heel Nederland aan alle pasgeborenen een 'PKU-prik' aangeboden. Inmiddels worden via dat prikje in de hiel van een baby veel meer aandoeningen opgespoord dan alleen PKU (fenylketonurie). Genezing bestaat niet voor deze aandoeningen, maar omdat ze nu al kort na de geboorte kunnen worden herkend, kan een behandeling de ergste symptomen, en zelfs de dood voorkomen. De verleiding is groot om veel meer ziekten in de hielprikscreening op te nemen. Toch moet zo'n eventuele uitbreiding met heel veel zorgvuldigheid worden omkleed. In dit cahier bespreken dé deskundigen op dit gebied in Nederland de aard en achtergrond van de metabole ziekten in de hielprik en ook de ethische dilemma’s die bij een dergelijke screening komen kijken.

De schimmel heeft last van een slecht imago. Bij schimmel denken we eerder aan beschimmelde boterhammen, hardnekkige roos of voetschimmel en muf ruikende kelders, dan aan champignons, wijn en sojasaus of materialen en brandstoffen. In dit cahier maken we een reis door het rijk der schimmels. Mycologen, biologen, fysiologen, ecologen, fytopathologen, medische microbiologen en biotechnologen belichten zowel de donkere als de lichte kant van schimmels en hun rol in de natuur, ons dagelijks leven en landbouw en hedendaagse biotechnologie.

Wetenschappers die de wereldzeeën overvaren om te ontdekken wat er onder de waterspiegel allemaal gebeurt: oceaanexpedities spreken tot de verbeelding. Van december 2017 t/m juli 2018 vindt op de Atlantische Oceaan de NICO-expeditie plaats: het Netherlands Initiative Changing Oceans. Onderweg verzamelen wetenschappers, universiteiten en het bedrijfsleven nieuwe kennis met als doel Nederland beter toe te rusten op duurzaam gebruik van de zee en op de grote rol die de zee speelt bij klimaatverandering. Aanleiding voor een thema over onderzoek op zee.

Door klimaatverandering stijgt de zeespiegel en valt er steeds meer neerslag. Voor een land als Nederland, dat voor 25% onder NAP ligt, kan dit grote problemen opleveren. Er wordt dan ook hard gewerkt om ervoor te zorgen dat Nederland, ook in de toekomst, goed beschermd is tegen water. Hiervoor zijn innovatieve oplossingen nodig. Tegenwoordig gaat het niet om waterveiligheid alleen, ook andere zaken als duurzaamheid, ecologie en recreatie worden meegenomen.

We zijn ver gekomen sinds de geboorte van de eerste reageerbuisbaby in 1978: van IVF en het gericht injecteren van één zaadcel in een eitje, tot het zoeken naar ‘goede zwemmers’ in de testes van mannen. En de ontwikkelingen gaan door. Betekent dit dat zowel mannen als vrouwen in de toekomst ook op bestelling zaad of eitjes kunnen produceren uit hun eigen stamcellen? En wat zijn de consequenties van alle diagnostische tests die we op het ongeboren kind kunnen loslaten? Accepteren we als maatschappij straks nog wel kinderen die minder dan perfect zijn? Wetenschappers van naam en faam op het gebied van vruchtbaarheid en ethiek laten hun licht schijnen op verleden, heden en de toekomst van onze voortplanting.

Al eeuwen lang voeren mensen proeven op mensen uit om te ontdekken hoe het menselijk lichaam er van binnen uitziet en werkt en om ziekten te begrijpen en te genezen. De geschiedenis laat zien dat de bescherming van de proefpersonen in eerste instantie veel te wensen overliet en de ethische toets der kritiek niet kon doorstaan. Tegenwoordig is dit geregeld via allerlei wetten en regels en buigen eerst ethische commissies zich naarstig over vele onderzoeksvoorstellen. Vanuit diverse invalshoeken vertellen auteurs uit verschillende disciplines van het medisch- en fundamenteel wetenschappelijk onderzoek in dit thema over mensgebonden onderzoek.

De huidige behandeling van nierziekten is loodzwaar voor patiënten. Tijd voor een alternatief. Dankzij wetenschappelijk onderzoek begrijpen we verschillende nierziekten steeds beter en komt genezing van beschadigde nieren steeds dichterbij.

Al jarenlang proberen de overheid en milieuorganisaties ons te overtuigen dat we onze spullen moeten recyclen. Maar hoe staat de recycling in Nederland er eigenlijk voor? Werken de campagnes of zijn we te lui om ons afval te scheiden? Waar gaan de verschillende afvalstromen eigenlijk heen? En kunnen we al die materialen wel hergebruiken? Dit thema duikt in alle aspecten van recycling, zowel uit technisch als maatschappelijk oogpunt.

Racisme is helaas nog aan de orde van de dag. Maar waar komt racisme eigenlijk vandaan? En wat is eigenlijk haar biologische basis?

We leven in een wereld vol mogelijkheden en we willen dat volgende generaties ook nog kunnen reizen, eten wat ze willen en voldoende energie hebben. Daarom moeten we anders gebruik maken van onze grondstoffen en omgeving. Waarom doen we dat dan niet? Dit thema beschrijft waarom duurzame transities zo langzaam gaan en wat we kunnen doen om ze te versnellen.

In een nieuwe serie artikelen duikt NEMO Kennislink in de wereld van de robotisering. Wat betekent dit voor mij? En voor jou? En voor ons allemaal? Stel je vraag en wij onderzoeken het.

In het dagelijks leven lijkt het alsof we de wereld volledig met onze zintuigen waarnemen, maar het geheugen speelt een grote rol bij wat we zien, ruiken, proeven, voelen en horen. Daardoor nemen we ook wel eens iets waar wat er niet is. Een zogenaamde hallucinatie. Deze komen niet alleen voor bij mensen met hersenaandoeningen, maar iedereen kan er één krijgen. In dit thema, naast artikelen, ook audioverhalen van mensen over bijzondere waarnemingen en de wetenschap daarachter.

De tijd dat we bacteriën alleen zagen als gevaarlijk en ziekteverwekkend is definitief voorbij; we hebben ze hard nodig! Wat betekenen bacteriën voor onze gezondheid?

De bodem is de grond onder ons bestaan, letterlijk en figuurlijk. Desondanks springen we er vrij roekeloos mee om. Hoe houden we onze bodem gezond?

Van de boodschappen die we doen tot de reizen die we maken, alles wordt gemonitord. Dat levert grote hoeveelheden data op, maar aan data op zich heb je niet zoveel. De hamvraag luidt: wat wil je ermee. Het is als het zoeken van een speld in een digitale hooiberg.

De ontdekking van antibiotica betekende een doorbraak in de geneeskunde. Maar door overmatig en onjuist gebruik zijn bacteriën ongevoelig geworden voor deze middelen. Wat moeten we als antibiotica niet meer werken?

De vele mogelijke - en soms omstreden - toepassingen die stamcellen de medische wetenschap kunnen gaan bieden.

De landen die we vroeger de 'Derde Wereld' noemden kennen een sterke bevolkingsgroei. Hoe kan dat goed gaan zonder de natuurlijke hulpbronnen uit te putten?

NEMO Kennislink gaat over wetenschap en we willen daarbij graag duidelijk maken hoe wetenschap werkt en wat wetenschappelijke kennis waard is. 'Goede wetenschap' werkt via de wetenschappelijke methode. Elk wetenschappelijke vakgebied kent daarin zijn eigen aanpak, de ‘gereedschapskist’ van wetenschappers en individuele wetenschappers en hun houding ten opzichte van de manier waarop ze onderzoek doen en de conclusies die ze daar uit (kunnen) trekken. Deze diavoorstelling belicht hoe wetenschappers vragen stellen binnen de verschillende wetenschappelijke onderzoeksgebieden.

Ebola in West-Afrika, mazelenparty's in Amsterdam-Zuid, MERS in de woestijn en Zika in Zuid-Amerika. Waar wetenschappers vijftig jaar geleden dachten dat ze met goede vaccins alle virusproblemen binnen een paar decennia de wereld uit konden bannen, weten we inmiddels wel beter: virussen vragen veel slachtoffers en zullen dat nog wel even blijven doen. Wel begrijpen we steeds meer van virussen en de wisselwerking met hun gastheren, reageren we sneller op nieuwe infecties en ontwikkelen we nieuwe methoden om virussen te bestrijden.

Bij sommige aandoeningen merk je pas dat je iets onder de leden hebt als het eigenlijk al te laat is: de schade is dan groot, of zelfs niet meer te overzien. Daarom proberen wetenschappers ziektes in een steeds vroeger stadium te ontdekken. Slimme detectietechnieken maken het nu mogelijk om voor mensen bij wie nog niets aan de hand lijkt, toch al een ziekenhuisbed te reserveren.

Hersenziekten scoren in de overlijdensstatistieken ver onder kanker en hart- en vaatziekten. Daardoor wordt de impact van hersenaandoeningen nogal eens onderschat, terwijl vrijwel iedereen er ooit, zelf of in zijn omgeving, mee te maken krijgt. Bovendien blijkt het enorm moeilijk om goed werkende medicijnen tegen hersenziekten te ontwikkelen. Dit thema gaat vooral in op de zoektocht naar medicijnen.

Mensen reageren verschillend op virusinfecties, medicijnen en behandelingen. Artsen willen het liefst precies genoeg behandelen, zeker als bijvoorbeeld de bijwerkingen van een medicijn ernstig zijn. Hoe doseer je een behandeling precies goed?

Wat kapot gaat, moet gerepareerd worden. Zo ook in ons lichaam. Waar het lichaam het zelf niet kan, probeert regeneratieve geneeskunde te helpen.

Het klimaat verandert, zoveel is duidelijk. Maar wat doet die verandering met ons en met onze leefomgeving? Wat is er al veranderd en wat staat ons nog te wachten?

In 2000 hebben de lidstaten van de Verenigde Naties afgesproken om voor 2015 belangrijke vooruitgang te boeken op het gebied van armoede, onderwijs, gezondheid en milieu. Kennislink onderzocht in hoeverre de millenniumdoelen zijn bereikt en brengt daar een reeks artikelen over uit in de eerste weken van september.

Waar komen de stijgende zorgkosten vandaan? Waarom zijn geneesmiddelen zo duur? En wat gebeurt er als een grens wordt gesteld aan de hoeveelheid zorg die iemand mag krijgen? We moeten met elkaar in debat om de gezondheidszorg zo in te richten dat mensen die zorg nodig hebben, die ook zo goed mogelijk krijgen.

We zien het er niet altijd aan af, maar op veel plekken in de wereld gaat de kwaliteit van de bodem achteruit. Aarde spoelt bijvoorbeeld weg door harde slagregens, bodems vervuilen of raken uitgeput door te intensieve landbouw, bodemleven staat onderdruk. Reden voor de wereldvoedselorganisatie FAO om 2015 uit te roepen tot het ‘Jaar van de bodem’. Gezonde bodems zijn immers hard nodig voor voedselvoorziening, natuur, het vasthouden van water en de opslag van koolstof. Hoe houden we ze gezond? Tussen de ‘Wereldbodemweek’ in Berlijn (19-22 april) en de ‘Wereldbodemdag’ 5 december gaan we op zoek naar antwoorden.

In laboratoria in heel Nederland doen topwetenschappers baanbrekend onderzoek naar een medicijn tegen kanker. Dit thema toont een portret van tien van deze wetenschappers. Wie zijn ze, wat is hun idee voor een geneesmiddel en natuurlijk, hoe ver zijn ze al met het maken ervan?

2015 is het Internationale Jaar van het Licht. Kennislink zet op een rij wat voor onderzoek we hebben gedaan aan licht én welke belangrijke rol licht nog steeds speelt in het onderzoek.

In de afgelopen eeuwen hebben diverse innovaties ons voedsel veiliger, langer houdbaar en beter beschikbaar gemaakt. Maar hoe gaan we in de toekomst negen miljard monden voeden?

Synthetische biologie biedt volgens sommigen oplossingen voor problemen als klimaatverandering en energie- en watertekorten. Er kleven echter ook mogelijke nadelen aan: we weten niet wat de gevolgen zijn op lange termijn. Ook ethische vragen als 'mogen we in leven ingrijpen' gaan een rol spelen. Wat vind jij van de toepassingen van synthetische biologie? Laat je mening horen en discussieer nu mee!

In Nederland worden jaarlijks ruim 1.000 nieren getransplanteerd. Iets minder dan de helft daarvan is afkomstig van overleden donoren, de rest van levende. Dit cahier laat de nieuwste ontwikkelingen op het terrein van nierdonatie en niertransplantatie zien en besteedt aandacht aan de voordelen, eventuele nadelen, en maatschappelijke aspecten van het transplanteren van een nier van een levende donor.

Oceanen zijn goeddeels 'Terra incognita'. Gooi een net uit in de diepste diepzee en goede kans dat je nog onontdekte organismen omhoog haalt. De oceanen zijn vooral ook heel groot. Die omvang en onbekendheid lijken ook roekeloos te maken. Wat je niet kent bescherm je niet en wordt dus onderworpen aan plannen voor diepzee mijnbouw of aan ongebreidelde visserij.

Taal zit in onze genen en ons brein, vormt onze gedachten en cultuur. Hoe doet taal dat? Dat onderzoekt Language in Interaction, de grootste groep samenwerkende taalwetenschappers ter wereld. Op de themapagina 'Over taal gesproken' kan je de voortgang van het taalonderzoek volgen en spannende en grappige weetjes opdoen over hoe we taal produceren, verwerken en beleven.

Het lezen van onze genen kan steeds goedkoper en in een razend tempo. Daardoor worden DNA-tests steeds vaker toegepast. In de kliniek, bij de zwangerschap, in het strafrecht, in de sport en voor de lol. Leuk om te weten, wat je in de toekomst te wachten staat en of je aanleg hebt voor topsport. Tenzij de uitslag tegenvalt natuurlijk. Want wat heb je er dan aan om te weten dat je een grote kans hebt een onbehandelbare ziekte te krijgen als je ouder bent?

Als er in ons lichaam iets kapot gaat, zitten we met de gebakken peren. Sommige onderdelen zijn te vervangen, maar zo goed als het origineel wordt het nooit meer. Het is de grote drijfveer van de regeneratieve geneeskunde: schade herstellen door de kracht van het lichaam te gebruiken zodat het – letterlijk – weer zo goed als nieuw is.

Nederland geeft jaarlijks zo'n 4 miljard euro uit aan ruim 13.000 verschillende geneesmiddelen. Die geneesmiddelen hebben ons leven enorm verbeterd en verlengd. Maar het aantal nieuw ontwikkelde middelen neemt de laatste jaren af, de prijzen van wel ontwikkelde medicijnen stijgen, en het vertrouwen van het publiek daalt... Zit de farmaceutische industrie in een dip?

Algen vervullen niet alleen een essentiële rol in het water, ze staan ook in toenemende belangstelling van de technologie. Brandstof, voedsel, cosmetica; algen lijken een bron van vele mooie producten en toepassingen, maar de belofte is nog geen praktijk...

De zomervakantie is weer begonnen. Massaal pakken we de koffers en trekken met de auto, het vliegtuig, de trein of per fiets naar veelal zonnige oorden. Kennislink duikt in de wetenschap achter deze jaarlijkse exodus...

Zonder het vermogen van moleculen om zichzelf te organiseren zou jij niet bestaan. In de natuur zie je het overal: verschillende moleculen klitten samen tot onderdelen van cellen, die onderdelen organiseren zich op hun beurt weer tot complete cellen. Cellen vormen weefsels, weefsels vormen organen, en organen vormen organismen. Hoe ver komen chemici met het imiteren van die werkwijze?

Over veroudering wordt vaak gesproken alsof het alleen maar een probleem is. Voor de vergrijzing wordt vaak zelfs de beeldspraak van een tsunami gebruikt. Maar wat zijn de nuchtere feiten over de biologie, de demografie, de sociologie en de economie van onze stijgende levensverwachting?

Het lichaam kun je door veel verschillende brillen bekijken; met een culturele blik, of vanuit medisch perspectief, maar ook in de kunst neemt het lichaam een bijzondere positie in. Om over de economie van 'het oudste beroep van de wereld' nog maar te zwijgen. Uiteindelijk probeert het BWM cahier 'Het menselijk lichaam' een antwoord te vinden op die ene centrale vraag: 'heb je of ben je een lichaam?'

Dit cahier Biodiversiteit gaat in op de vraag wat biodiversiteit is, hoe belangrijk deze is voor het voortbestaan van de mens en of het daarvoor nodig is alle soorten te beschermen, dan wel dat we het ook met minder kunnen.

Iedereen belandt wel eens in een conflict. Niet iedereen reageert daar hetzelfde op. De een gaat meteen op de vuist terwijl de ander liever wegrent. Komt dit door opvoeding of is het aangeboren? Dit cahier gaat over hoe we ons gedragen in conflicten en waarom het soms uit de hand loopt.

Bewegen is zo gewoon dat je er bijna nooit bij nadenkt. Toch zou dat wel moeten, want we bewegen veel minder dan goed voor ons is. Dit cahier laat zien dat voldoende beweging hand in hand gaat met goede gezondheid, en vooral waaróm dat zo is.

De snelste, sterkste, hoogste... In topsport draait het om de beste prestatie. Elk technologisch voordeel - hoe klein ook - van de atleet, kan het verschil maken tussen winst of verlies. NEMO Kennislink duikt in de wetenschap achter topsport.

Een tekenbeet merk je nauwelijks, maar hij kan grote gevolgen hebben. De kleine spinachtige teken kunnen bacteriën overbrengen die de ziekte van Lyme veroorzaken. En daarop moet je alert zijn. Want steeds meer mensen in Nederland krijgen lymeziekte. Nu zijn dat er ongeveer 22.000 per jaar. Maar als er geen maatregelen worden genomen, is dat aantal verdubbeld in 2030, denken sommige deskundigen.

Eeuwen lang hebben boeren door moeizaam fokken en telen ons eten geproduceerd. Maar met de groeiende wereldbevolking en onze eigen welvaartsstandaarden wordt het steeds moeilijker om 'op natuurlijke wijze' in de groeiende voedselbehoefte te kunnen voorzien, zonder ernstige gevolgen voor ons milieu. We zouden met technologie ferme stappen vooruit kunnen zetten, maar we deinzen massaal terug voor kweekvlees en GMO. Moeten we af van het idee dat voedsel natuurlijk moet zijn?

Grote delen van de wereldbevolking worden nog steeds geteisterd door infectieziekten, zoals besmettelijke diarree, malaria, hepatitis, knokkelkoorts, tuberculose en hiv & aids. Ziekten die bij ons (nog) maar weinig worden gezien of goed te behandelen zijn. Maar bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers trekken in rap tempo de wereld over. Zij reizen mee met dieren en goederen die tussen landen getransporteerd worden, of duiken in de koffer van een toerist.

Er is maar één zekerheid in het leven: aan het eind gaan we dood. Maar waarom eigenlijk? En hoe? En als we eenmaal dood zijn, is het verhaal nog lang niet afgelopen. Nabestaanden vinden manieren om met hun verdriet om te gaan, en met de angst voor hun eigen dood. En als dat niet werkt, kunnen we altijd nog op zoek naar onsterfelijkheid en eeuwig leven.

Elke dag hebben miljoenen mensen seks. Voor hun plezier, voor hun werk, om een kind te maken of omdat het moet. Dat maakt seks een belangrijk onderdeel van ons leven en van onze maatschappij. Op deze themapagina lees je daarom alles over de wetenschap achter seks.