Wie was Jezus? En hoe zag de wereld eruit waarin hij leefde? Dat zijn de twee vragen die Fik Meijer, emeritus hoogleraar en auteur van inmiddels een flinke stapel goed verkopende boeken over de oudheid, wil beantwoorden in zijn boek ‘Jezus en de vijfde evangelist.’
Nog nooit verschenen er in een jaar tijd zoveel nieuwe boeken over de Eerste Wereldoorlog. Het was dit jaar dan ook precies 100 jaar geleden dat deze vernietigende Europese oorlog uitbrak. Ook Amsterdam University Press deed een duit in het zakje met een ‘elementair deeltje’ over de oorlog.
In Duitse concentratiekampen zetten nazi-artsen al hun ethische en professionele bezwaren opzij om de meest gruwelijke experimenten uit te voeren op gevangenen. Het was een goede manier om carrière te maken, of om wetenschappelijke doorbraken te bereiken. Daan de Leeuw belicht dit lugubere ond...
Het boek ‘Israël Verdeeld’ van de eigenzinnige oudheidkundige Jona Lendering is een complexe, maar toch lovenswaardige geschiedenis van de gedeelde oorsprong van twee wereldreligies. Duidelijk wordt in ieder geval dat kerken het geloof in Jezus verkondigen, en zeker niet h...
In de lente en zomer wekt het prachtige gezang van een merel of een nachtegaal je soms in alle vroegte. Later hoor je steeds meer vogels hun liedjes door elkaar heen zingen. Je kunt uren naar hun melodieën liggen luisteren. Maar is het ook echt muziek?
December is de ultieme feestmaand en daar horen cadeautjes én lekker lezen voor de open haard bij. Maar wat te geven of te lezen met de feestdagen? De redactie Geschiedenis, Taal & Cultuur van Kennislink tipt drie interessante wetenschappelijke boeken. Leuk voor in de zak of onder de boom!...
In culturen die moeten overleven in een ruig klimaat waar het moeilijk is om aan voedsel te komen, geloven mensen in strengere, persoonlijke goden. Dat is een verschijnsel dat religiewetenschappers al lang kenden, maar nu is het ook nog eens bevestigd door… een computermodel.
Het najaarscongres dat het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap op 28 november houdt moet de opmaat zijn voor een ‘bezinningstraject’ dat in 2017 zal uitmonden in een professionele gedragscode voor Nederlandse historici. Waarom is zo’n code nodig en is dat een goed id...
Onder een geheimzinnig manuscript uit Mexico zit hoogstwaarschijnlijk een beeldverhaal verborgen dat een schat aan inzichten over de verloren, pre-koloniale cultuur van Midden-Amerika kan onthullen. Hoe maak je dat zichtbaar, als het vijfhonderd-jaar oude document al uit elkaar valt als je ern...
Griekse archeologen hebben sinds augustus bijzondere ontdekkingen gedaan in een geheimzinnige graftombe. De grafkamer zelf is nog niet bereikt, maar de prachtige beelden en mozaïeken wijzen erop dat er een bijzonder belangrijke figuur uit de tijd van Alexander de Grote begraven ligt.
De Nobelprijs voor de Vrede 2014 gaat naar twee personen: de Pakistaanse Malala Yousafzai en de Indiër Kailash Satyarthi. Ze krijgen de prijs voor hun strijd tegen de onderdrukking van jongeren en voor het recht van alle kinderen op onderwijs.
‘Revolutionair Rusland’ van de Brits historicus Orlando Figes zou een mooie kennismaking met de geschiedenis van de Russische Revolutie kunnen zijn. Helaas lijkt Figes aan zijn onderzoek niet veel tijd te hebben besteed.
De Nederlandse socialistenleider Ferdinand Domela Nieuwenhuis was sterker aangetrokken tot anti-Joodse denkbeelden dan vaak wordt gedacht. Hij gebruikte antisemitisme bovendien als politiek wapen. Dat stelt historicus en biograaf van Domela Nieuwenhuis Jan Willem Stutje in het open acces tijds...
Adolf Hitler heeft zichzelf als privépersoon lang verborgen weten te houden voor zijn biografen. Maar met het werk van de Duitse historicus Volker Ullrich lijkt het raadsel Hitler zijn ontknoping te naderen. ‘Veel biografen zijn in de val getrapt die Hitler in de jaren twintig zette.R...
Zodra Moskou dreigt om ergens in Europa een aan Rusland gelieerde minderheid te gaan beschermen moet de wereld op zijn hoede zijn. De vorige twee keren dat Rusland deze doctrine met succes toepaste eindigde het land beide malen in een wereldoorlog. Het Westen moet Moskou er krachtig en tijdig ...
75 jaar geleden, op 1 september 1939, viel de Duitse Wehrmacht Polen binnen. Het was het startschot voor de Tweede Wereldoorlog. Kort daarvoor hadden Hitler en Stalin afgesproken samen Polen te veroveren en te vernietigen. In september 1939 zou Polen verpletterd en ‘onthoofdR...
Rusland is de grootste staat op het Europese continent maar is stelselmatig buiten de dominante Europese veiligheidsinstellingen van de EU en NAVO gehouden. Dat leidt onvermijdelijk tot post-Koude Oorlog conflicten, stelt Glenn Diesen in zijn proefschrift dat hij op 3 september zal verdedigen ...
12 miljoen euro kende wetenschapsfinancier NWO begin deze zomer toe aan het project CLARIAH, waarmee Nederlandse geesteswetenschappers een ‘digitale infrastructuur’ mogen gaan bouwen. Waar is dat voor nodig en wat levert het op? Henk Wals, directeur van het Internationaal Instituut...
In de Russische media gonst het van de theorieën dat het niet pro-Russische rebellen waren die vlucht MH17 boven oost-Oekraïne uit de lucht schoten, maar dat het een complot was van het Oekraïense leger samen met de Amerikaanse inlichtingendienst CIA. Bewijzen hebben de Russen er niet voor. Ma...
Uit voorheen zeer geheime documenten blijkt dat tussen 1957 en 1963 het Amerikaanse leger in het diepste geheim en uiterst serieus de consequenties van een kernoorlog met zowel de Sovjet-Unie als China onderzocht. Tot 1962 zou de VS, ondanks de enorme wederzijdse vernietiging, als ‘winna...
Historicus Rienk Vermij schreef het boek ‘De geest uit de fles’. Daarin bespreekt hij de Verlichting niet als filosofische stroming, maar als een puur historisch verschijnsel. Wat ging aan de Verlichting vooraf, en waarom werden ‘Verlichtingsideeën’ juist rond het jaar ...
Op 28 juni 2014 was het precies 100 jaar geleden dat aartshertog Franz Ferdinand, de troonopvolger van het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije, werd vermoord. Zijn dood betekende een lont in een Europees kruitvat. Binnen iets meer dan een maand zou er een vernietigende wereldoorlog uitbreken. Hoe ...
Op 28 juni 2014 was het precies 100 jaar geleden dat aartshertog Franz Ferdinand, de troonopvolger van het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije werd vermoord. Zijn dood betekende een lont in het Europese kruitvat en zou binnen iets meer dan een maand tot een vernietigende wereldoorlog leiden. Hoe k...
Tijdens en na de Tachtigjarige Oorlog ontstonden er in de noordelijke en zuidelijke Nederlanden twee heel verschillende herinneringsculturen aan de Nederlandse Opstand tegen Spanje. De verschillen tussen Noord en Zuid werden zo steeds groter en dat droeg bij aan het ontstaan van twee verschill...
Precies honderd jaar geleden vaagde de Eerste Wereldoorlog het negentiende-eeuwse Europa van koningen en keizers weg en begon de verwoestende twintigste eeuw. Maar de zekerheden van die oude tijd waren ook daarvoor al aan het verdwijnen, onder andere door de vele nieuwe wetenschappelijke inzic...
De Nederlandse arts en ‘mensenrechtenverdediger avant la lettre’ Jan Wier protesteerde in de zestiende eeuw als een van de eersten tegen heksenvervolgingen. Zijn biograaf Vera Hoorens vraagt zich af of hij dat uit mededogen voor de onschuldige vrouwen deed of dat Wier stiekem ook a...
In schril contrast met hoe het nu is, was rond 1950 het enthousiasme voor Europese samenwerking overweldigend. Alle Nederlandse politieke partijen zagen in het Europese project wel iets van hun eigen ideologische dromen terug.
Op een akker in het Limburgse Echt troffen archeologen een complete Romeinse goudschat aan. De schat bestaat uit gouden munten en peperduur kapot geknipt zilveren vaatwerk. Vooral dat laatste laat mooi zien hoe wanhopig de Romeinse machthebbers probeerden de gebieden aan hun noordgrens onder c...
Nederland werd rond 1580 ‘geboren’ door middel van drie belangrijke documenten die de onafhankelijkheid van Spanje bevestigden. Historici Coos Huijsen en Geerten Waling laten zien waarom de Unie van Utrecht, de Apologie van Willem van Oranje en het Plakkaat van Verlating zo belangr...
Mens en techniek staan centraal in de Maand van de Filosofie 2014. Filosofische antropoloog Jos de Mul schreef voor deze gelegenheid het essay Kunstmatig van Nature. Onderweg naar Homo Sapiens 3.0. Een filosofische zoektocht naar verleden en toekomst van de kunstmatige mens.