Degelijk, maar iets gedateerd overzicht van WOI Elementair deeltje '1e Wereldoorlog', door Michael Howard

Nog nooit verschenen er in een jaar tijd zoveel nieuwe boeken over de Eerste Wereldoorlog. Het was dit jaar dan ook precies 100 jaar geleden dat deze vernietigende Europese oorlog uitbrak. Ook Amsterdam University Press deed een duit in het zakje met een ‘elementair deeltje’ over de oorlog, ‘een beknopte en toegankelijke inleiding op de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog’. Het elementaire deeltje Eerste Wereldoorlog is een vertaling van de ‘Very short introduction’ over het onderwerp, van de hand van de Britse historicus Michael Howard, die het boekje al in 2007 schreef en daarna met pensioen ging.

17 december 2014

Het deeltje geeft een algemeen overzicht van de aanloop, verloop en afloop van de Eerste Wereldoorlog. Howard is van huis uit een militair historicus, dus hij neemt de vele veldslagen, bevroren loopgraven en strategische overwegingen van de oorlogvoerende landen uitgebreid onder handen. Over de sociale, culturele en politieke aspecten van de Grote Oorlog maakt Howard zich minder druk, maar in krap 150 pagina’s moeten er keuzes gemaakt worden.

Howard begint keurig in het Europa van 1914, de opkomst van Duitsland als eenheid die de machtsbalans sinds 1870 verstoorde, de allianties tussen Duitsland en Oostenrijk-Hongarije enerzijds en Frankrijk, Rusland en Groot-Brittannië anderzijds. Ook neemt hij de politieke situaties in de betrokken landen door. Over waarom de oorlog precies uitbrak en wie er schuldig was – een hot topic anno 2014 – laat Howard zich niet teveel uit.

Weinig verrassingen, geen nieuwe inzichten

Vervolgens lezen we een algemeen verhaal over hoe het Duitse aanvalsplan op Frankrijk al binnen enkele weken mislukte en de legers zich ingroeven voor een vier jaar durende uitputtingsslag. Over hoe de oorlog zich vervolgens over de wereld verspreidde, hoe rampzalig de oorlog aan het oostfront voor zowel Rusland als Oostenrijk verliep en hoe het, nadat de VS in 1917 bij de oorlog betrokken raakten, uiteindelijk in 1918 weer vrede werd. De vormgeving mag dan sober en saai zijn, Howard vertelt al met al een beknopt maar heel degelijk verhaal, zij het zonder veel verrassingen.

Maar wie in het jubileumjaar 2014 al wat meer over de Eerste Wereldoorlog heeft gelezen zal zich storen aan het feit dat ruim zeven jaar aan nieuwe inzichten vanzelfsprekend nergens te vinden zijn. Nieuwe inzichten, zoals die van de Australische historicus Christopher Clarke, die zich in het onlangs verschenen Slaapwandelaars verdiepte in de oorzaken van de oorlog, mogen eigenlijk niet meer in een boekje over de Grote Oorlog ontbreken.

De gedateerdheid van het boekje van Howard maken ook het ‘verder lezen’ kader op de laatste pagina een aanfluiting. Howard verwijst naar literatuur die in 2007 de actuele stand van zaken weergeven, maar anno 2014 soms achterhaald of herzien zijn. In ieder geval ontbreken de belangrijke studies van de afgelopen jaren.

Voor wie niet teveel wil lezen en ook niet op zoek is naar veel academische nuance is het elementaire deeltje Eerste Wereldoorlog aardig om te lezen. Maar het had een academische uitgeverij als Amsterdam University Press gesierd op zijn minst een actuele literatuurlijst toe te voegen.

Reageer