In de zestiende eeuw verschenen de eerste woordenboeken en grammatica’s van het Nederlands. Dat wordt vaak toegeschreven aan een groeiend nationaal bewustzijn. Maar Nederlanders in die tijd hadden niet alleen interesse voor de Nederlandse volkstaal, ook voor andere talen.

Een tekst wordt niet begrijpelijker als je enkel woorden en zinnen inkort. Het is belangrijker dat je bekende woorden gebruikt, en dat je grammaticale eenheden bij elkaar zet. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Suzanne Kleijn (UU), die een nieuwe leesbaarheidsformule ontwikkelde.

Ga jij ook altijd als vanzelf op dezelfde plek aan tafel zitten? Ook jongeren die chillen in een park, weten precies waar zij wel en niet moeten zitten. En ze zijn zich heel bewust van hun manier van praten, zo blijkt uit onderzoek van Jacomine Nortier van de Universiteit Utrecht.

In veel Limburgse dialecten kun je met toon betekenisverschil uitdrukken. Nieuw onderzoek toont aan dat Limburgse moedertaalsprekers gevoeliger zijn voor toon dan Nederlandse moedertaalsprekers.

Liederen die een gemeenschappelijke melodie hebben, behoren tot dezelfde melodieënfamilie. Berit Janssen ontwikkelde een computerprogramma om terugkerende elementen in melodieën op te sporen.

Mensen zijn over het algemeen slecht in het benoemen van geuren. De Jahai in Maleisië hebben juist een rijk geurvocabulaire, wat waarschijnlijk samenhangt met hun leefstijl als jager-verzamelaars.

Het wordt tijd dat alternatieve geneeswijzen uit de taboesfeer komen, juist omdat zoveel mensen ze gebruiken, stelt etnoloog Peter Jan Margry. Hij laat zien dat het fenomeen veel groter is dan menigeen denkt.

Het Virgin Islands Dutch Creole is een Nederlandse creooltaal, die tot in de negentiende eeuw werd gesproken op de Maagdeneilanden. Cefas van Rossem onderzocht voor zijn promotie een groot aantal oude teksten in deze taal.

De Berbertalen in Noord-Afrika zijn in opmars. Werden ze aanvankelijk nog doodgezwegen, nu leren Marokkaanse kinderen de taal op school en zwaaien demonstranten in de Rif met Berbervlaggen. Hoe het tij kon keren, laat hoogleraar Berberstudies Maarten Kossmann zien in zijn oratie.

Taalkundige Marjo van Koppen doet onderzoek naar de taaldynamiek in de Gouden Eeuw, een periode waarin de taalnorm nog niet vastlag. “Het mooie van de zeventiende eeuw is dat je taalverandering in actie kunt onderzoeken”, aldus Van Koppen.

Hoe leren mensen taal? En zijn er overeenkomsten met de manier waarop vogels zich hun zangrepertoire eigen maken? Raquel Garrido Alhama ontwikkelde een voorspellend computermodel op basis van een groot aantal studies.

Leiden heeft de enige universitaire opleiding Chinees in Nederland. Alleen al om die reden is er in de Sleutelstad veel kennis aanwezig over Azië. In de tentoonstelling ‘Vol van karakter’ maakt het Taalmuseum die kennis zichtbaar voor het grote publiek.

Welke rol speelt het Catalaans in de strijd voor de onafhankelijkheid? En in hoeverre verschilt het eigenlijk van het Spaans? NEMO Kennislink sprak met Anna Escofet Vilá, docent Spaans en Catalaans aan de UvA.

Bij het leren van een nieuwe taal zijn er allerlei hersengebieden actief. Een nieuwe fMRI-studie laat zien dat de hippocampus en het gebied van Broca een eigen rol spelen in de taalverwerving.

Op 1 november was de aftrap van Nederland Leest, thema ‘robotica’. Het geschenkboek bevat behalve negen verhalen van Isaac Asimov, een vervolgverhaal van Ronald Giphart en Asibot. Deze literaire robot werd ontwikkeld door de Universiteit van Antwerpen en het Meertens Instituut.

De taalvaardigheid van computers gaat met sprongen vooruit. Moeten vertalers vrezen voor hun baan? Specialisten uit de wetenschap, de overheid en de industrie spraken erover tijdens het DRONGO talenfestival. NEMO Kennislink was erbij.

In de achttiende eeuw hadden veel welgestelde families een bellenspeelklok in huis: een klok die elk uur een vast melodietje speelde. Marieke Lefeber, conservator van Museum Speelklok in Utrecht, deed promotieonderzoek naar het muziekrepertoire.

Kinderen die met twee talen opgroeien, hebben minder cognitief voordeel dan gedacht. Dat blijkt uit recent promotieonderzoek van Evelyn Bosma van de Universiteit van Amsterdam. Zij onderzocht kinderen die opgroeien met Nederlands en Fries.

Wat hebben Brainpower en Ilja Leonard Pfeijffer met elkaar gemeen? In ieder geval een rijke woordenschat. Dat bleek eerder dit jaar toen drie taalkundigen hun teksten aan een computeralgoritme onderworpen. Vorige week gingen de rapper en schrijver hierover met elkaar in gesprek.

Vorige week opende koningin Máxima in de Leidse Pieterskerk de Asian Library: een aparte afdeling van de universiteitsbibliotheek met ruim dertig kilometer aan boeken en handschriften uit Azië. Daarmee is het een van de grootste Azië-collecties wereldwijd.

Engelsen hebben een groot normbesef als het gaat om taal: in formele situaties hoor je beschaafd Engels te spreken en bepaalde zinsconstructies te vermijden. Toch zijn de meesten in het dagelijks taalgebruik wel een stukje milder in hun oordeel. Dat blijkt uit een onderzoek van Carmen Ebner.

Het Sanskriet ligt aan de basis van veel Europese talen. Maar ook de vele fabels en mythen die in het Sanskriet zijn opgetekend, drongen in de westerse vertelcultuur door. Een tentoonstelling van de Universiteitsbibliotheek Leiden laat zien hoe nauw deze taal en cultuur zijn verweven.

Het gebruik van het Fries als thuistaal neemt af. Toch is de beheersing van het Fries over het algemeen vrij goed. Veel Friezen gebruiken het Fries en Nederlands naast elkaar. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van de Fryske Akademy.

Hoe vaak woorden voorkomen berust niet op toeval, maar volgt een sterke wetmatigheid: de wet van Zipf. Tot nu toe was er geen sluitende verklaring aangedragen voor het fenomeen. Taalwetenschapper Sander Lestrade van de Radboud Universiteit toont aan hoe de vork in de steel zit.

Als mensen op volwassen leeftijd leren lezen, verandert er van alles in hun hersenen. Ook in hersengebieden die voorheen alleen gebruikt werden voor niet-talige vaardigheden. Dat blijkt uit internationaal onderzoek onder leiding van het Nijmeegse Max Planck Instituut.

Ierse monniken wisselden in hun geschriften tussen Iers en Latijn. “Een beetje zoals Nederlandse managers regelmatig switchen naar het Engels”, aldus Nike Stam. Zij promoveerde deze maand op een bijzonder middeleeuws handschrift.

Elk jaar stijgt in academisch Nederland in juni de spanning tot grote hoogte. Het is weer tijd voor de uitreiking van de Spinozapremies, de hoogste wetenschappelijke onderscheidingen in Nederland. Dit jaar gaan de Spinoza’s naar Eveline Crone, Albert Heck, Michel Orrit en Alexander van O...

Baby’s van een paar maanden oud letten vooral op het zinsritme van hun moedertaal. Na zes maanden verschuift de focus naar het woordritme. De afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen gebruiken baby’s om woorden te herkennen in een zin. Dat ontdekte Brigitta Keij ...

Nederlanders en Engelsen gebaren meestal van links naar rechts als ze tijd uit willen drukken. Chinese sprekers gebaren niet alleen horizontaal, maar ook verticaal: van boven naar beneden. Maar hoe zit het nu met Chinees-Engelse tweetaligen? Dat onderzochten taalwetenschappers uit Nijmegen en ...

Een groot deel van onze communicatie speelt zich online af. Dat betekent dat er online ook grote hoeveelheden data te vinden zijn die interessant zijn voor geesteswetenschappelijk onderzoek. Dong Nguyen ontwikkelde computerprogramma Tweetgenie en onderzocht aan de Universiteit Twente hoe onder...