Naar de content

Verandering in de luchtvaart gaat langzaam. En er zijn al tientallen jaren discussies over de vraag hoe de voorouders van vogels ooit voor het luchtruim kozen. Wat weten we over het ontstaan van vliegen en hoe zal de toekomst eruit komen te zien? Een aflevering van Labyrint.

Labyrint: vliegen

Labyrint volgt een drietal onderzoekers die antwoord willen vinden op vraagstukken over vliegen. Gareth Dyke en Roeland de Kat kijken naar het vlieggedrag van Microraptor, een beest dat 120 miljoen jaar geleden leefde en vleugels had aan voor en achterpoten. Ook legt paleontoloog Anne Schulp een bijzonder vogelfossiel uit de buurt van Maastricht in een CT scanner.

Labyrint, het wetenschapsprogramma van NTR en VPRO

Dit dossier is gemaakt in samenwerking met partnerwebsite Wetenschap24.

De evolutie van het vliegen

Hoe dinosauriërs – de voorouders van vogels – ooit het luchtruim kozen, is iets waar paleontologen al tientallen jaren over discussiëren. Deden ze dat door heel hard te rennen of door uit een boom te springen? Of de Archaeoteryx, de oudst bekende vogel, daadwerkelijk vloog, valt nooit meer te achterhalen. Maar het antwoord op de vraag of hij in staat was om te vliegen, is door onderzoek een stuk dichterbij gekomen.

De opkomst van de menselijke vlucht

We pakken steeds vaker het vliegtuig. Maar vliegen is niet alleen een techniek die in de praktisch behoefte voorziet om mensen, dieren en goederen snel van de ene plaats naar de andere te brengen. Vliegen geeft ons in diep in ons hart nog steeds de kick. Eenzelfde kick die het 100 jaar geleden de gebroeders Wright ook gaf: de pioniers van de luchtvaart. Hoe zijn hun uitvinding afgelopen eeuw allemaal veranderd?

De vogelvlucht

Vogels en vliegtuigen hebben meer gemeen dan veel biologen denken. Waarom stort een zwaluw bijvoorbeeld nooit neer tijdens zijn scherpe wendingen in de lucht? Ook vormen vogels in een zwerm geen willekeurig patroon, maar is er wel degelijk sprake van een hiërarchische structuur. Bezitten vogels die in zwermen vliegen een collectieve geest die hen in staat stelt als één geheel te bewegen? Zijn het dieren met een hoog ontwikkelde cognitie of is er sprake van een complex instinct? Meer over de verschillende manier waarop vogels zich voortbewegen in de lucht.

Vliegen in de toekomst

Het keuringstraject op het gebied van luchtvaart is lang: alles wat ontwikkeld wordt, zie je pas over ongeveer 30 jaar terug. Dit heeft als gevolg dat we op dit moment eigenlijk vliegen met verouderde apparatuur. Maar nieuwe manieren van vliegen zijn wél hard nodig. Want net zoals dat er ooit een einde kwam aan de Bronstijd, zo komt er ook een einde aan de olietijd. Dus moet er nu nagedacht worden over vliegtuigen voor in de toekomst.