Van ‘vrijwillige’ toestemming was bij de meeste experimenten vóór 1900 geen sprake, en zeker niet in de betekenis die nu aan die term wordt gegeven. Bij de behandeling van patiënten met ongeneeslijke kwalen voelden artsen zich vrij om ingrepen te doen die eerder tot de categorie ‘experimenten ...

De wet- en regelgeving voor mensgebonden onderzoek heeft heel wat voeten in aarde gehad. Ruim vijftig jaar na de Tweede Wereldoorlog is er in 1998 in Nederland een aparte wet voor medisch-wetenschappelijk onderzoek tot stand gekomen, met als belangrijkste doel de proefpersoon te beschermen.

Onderzoek naar een nieuw geneesmiddel bij mensen moet volgens de wet worden goedgekeurd door een medisch-ethische toetsingscommissie (METC). Maar hoe zit dat met maatschappelijk en gedragsonderzoek? Wanneer is iets medisch of niet-medisch? En als het niet-medisch is, hoeft het dan niet getoets...

Na de Tweede Wereldoorlog werd langzaam duidelijk welke gruwelijkheden zich in de concentratiekampen hadden afgespeeld onder het mom van medische wetenschap. Dit had echter niet direct een remmend effect op proeven met mensen. Pas in de jaren zeventig en tachtig kwam er in veel landen betere c...

Soms moet je als onderzoeker op een feestje uitleggen dat je proeven met mensen doet. De reacties zijn dan wisselend. Meestal overheerst de nieuwsgierigheid. Wat houden die proeven in? Is er een wetenschappelijke doorbraak te verwachten? Maar er is ook wantrouwen. Zijn die proeven veilig? Wete...

Om zieke mensen te genezen of te behandelen is kennis nodig. Kennis van de anatomie, van de werking van het menselijk lichaam en hoe ziekten ontstaan. Daarvoor zijn proefpersonen nodig, zowel gezonde vrijwilligers als patiënten. In het thema ‘Proeven met mensen’ wordt dat onderzoek van alle ka...

Onze huidige medische kennis hebben we onder meer te danken aan experimenten op mensen waar we niet graag aan herinnerd worden. Het ethisch besef van de risicovolle handelingen leek ver te zoeken. Totdat bizarre wantoestanden tijdens de Tweede Wereldoorlog iedereen weer met de neus op de feite...

De medische biotechnologie is steeds meer in opmars. We kunnen inmiddels al genetisch materiaal in embryo’s manipuleren om ziektes te voorkomen. Maar moeten we dat ook willen? Wat zijn eigenlijk de ethische aspecten van gen-editing op embryo’s?

Redacteur Mariska van Sprundel is voor NEMO Kennislink aanwezig bij de AAAS-conferentie in Boston. Ze houdt een blog bij over haar belevenissen. Vandaag was er één onderwerp dat het programma van de conferentie domineerde: genome editing, oftewel het bewerken van het menselijk genoom....

Ben jij wel eens naar de slagvelden bij Waterloo geweest? Of zou je graag de plek bezoeken waar eerst de Twin Towers stonden? Dan ben jij een zogeheten dark tourist. Deze vorm van toerisme is heel populair. Maar waarom bezoeken mensen plekken vol gruwelijkheden?

Fascinerend! Ongekende mogelijkheden! Waar gaat dit heen? Dat zal bij veel mensen boven komen borrelen als ze dit cahier lezen. Maar ook: betekent dit dat de maakbare mens in het verschiet ligt en willen we dat eigenlijk wel? Ik moest terugdenken aan de titel van een cahier uit 2011 ‘Mens 2.0’...

Van het eerste idee in het lab tot medische toepassingen in de praktijk: ethiek is overal.

De verwachtingen van onderzoek naar menselijke stamcellen zijn hoog gespannen. Maar is het gebruik van stamcellen ook altijd en voor iedereen ethisch verantwoord?

De vraag “wat is een mensenleven waard” is net zo bijzonder als vragen aan een indiaan welke prijs zijn land heeft. Moeder Aarde is geen bezit, laat staan dat land opgesplitst en verkocht kan worden.

Een patiënte met een zeldzame erfelijke ziekte vecht voor haar leven en zij kan die strijd misschien voor langere tijd winnen als zij een zeer dure behandeling krijgt. De behandeling wordt echter niet vergoed door de basisverzekering. De bijdragen in dit cahier bieden verschillende voorbeelden...

Discussies over grenzen zijn vaak abstract. Toch kunnen concrete beslissingen niet uitblijven. Hoe moeilijk dat ook is. Zoals de vraag: “Wat hoort er wel in het pakket en wat niet?” Een vraaggesprek over criteria en normatieve achtergronden met Inez de Beaufort, hoogleraar gezondhe...

Net als iedere andere technologie heeft ook de synthetische biologie zijn eigen risico’s en ethische vragen. Zo lijkt de mens nu in staat om de natuur en zelfs ‘het leven’ op de eigen tekentafel te leggen.

Potentiële risico’s hebben een belangrijke rol gespeeld in het opkomende debat over synthetische biologie. Nieuwe technologieën raken echter ook vaak aan ethische kwesties die niet altijd gemakkelijk onder woorden te brengen zijn. Ontwikkelingen in de biotechnologie hebben in het verleden rege...

Ondanks dat de synthetische biologie zich nog voornamelijk in de laboratoriumfase bevindt, hebben verschillende organisaties de ethische, sociale en juridische aspecten ervan verkend. Langzamerhand begint het internationale debat over synthetische biologie dan ook serieuze vormen aan te nemen....

Bij het thema ‘grenzen’ van de Maand van de Filosofie denk je misschien aan geografische of persoonlijke grenzen. Techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek (Universiteit Twente) kijkt verder. Hij schreef een boek over de relatie tussen mens en technologie en de – morele- grenzen wa...

Sinds de presentatie van de eerste hamburger van kweekvlees enkele weken geleden lijkt het slechts nog een kwestie van tijd voor kweekvlees de supermarktvriezers bereikt. Maar is dat wel zo? En kan kweekvlees inderdaad voor een betere wereld zorgen?

De komende weken gaat Kennislink in op hersenspinsels over hersenscans. Zijn jouw verwachtingen van deze neuro-imaging technieken realistisch, of laat jij je, al dan niet onbewust, leiden door mythen en hypes? Deze week: feitjes en fictie over het versterken van de rechtsgang met behulp van he...

In samenwerking met het Rathenau Instituut en Science Center Nemo organiseerde Kennislink onlangs het debat Iedereen Perfect?!. Het hoofddoel? Nadenken over de wenselijke grenzen van (toekomstige) vormen van mensverbeteringstechnologieën.

Stel; je laat je ongeboren kind testen op het syndroom van Down, maar artsen vinden tijdens het onderzoek een hele andere afwijking. Dit komt regelmatig voor, maar aanstaande ouders zijn daar vaak niet op voorbereid. Hoe moeten we daarmee omgaan? Gynaecoloog Jacqueline Pieters deed er onderzoe...

Wetenschappers doen veel onderzoek aan veroudering. Daarmee hopen zij zo snel mogelijk een medicijn of behandeling te ontwikkelen om dat proces te remmen. Als dat lukt is het misschien zelfs mogelijk om onsterfelijk te worden. Maar kleven daaraan niet meer nadelen dan voordelen?

Een robot aan je ziekenhuisbed die je je medicijnen aanreikt of metalen handen die je billen wassen: het lijkt een typisch geval van sciencefiction. Maar ook in Nederland kunnen we steeds vaker ‘zorgbots’ verwachten. Is de verpleegster op haar retour?

Elke twee weken verschijnt op Kennislink een gastcolumn. De columnist is steeds een andere onderzoeker, die vanuit zijn of haar vakgebied schrijft over de wetenschap achter een gebeurtenis in de maatschappij of uit ons dagelijks leven. Deze week: promovenda Shannon Spruit over de manier waarop...

Medische zorg is niet alleen van groot belang voor individuele patiënten. Voor familieleden van de patiënt kunnen medische beslissingen ook grote gevolgen hebben. Het is daarom de hoogste tijd voor een familiegerichte ethiek in de zorg, zegt Marian Verkerk, hoogleraar Zorgethiek aan het Univer...

lke twee weken verschijnt op Kennislink een gastcolumn. Deze week met Ronald Meester, hoogleraar kansrekening aan de VU, die op zoek gaat naar verdachten van ernstige strafbare feiten door met DNA-verwantschapsonderzoek naar hun familieleden te zoeken in DNA-databanken.

Nanotechnologie heeft veel potentie, maar brengt ook risico’s met zich mee. Natuurkundige en filosofe Ineke Malsch boog zich over de vraag hoe we de toepassing van deze techniek in goede banen kunnen leiden, vóórdat het is geïntegreerd in de wereld. Dinsdag promoveerde ze aan de Radboud ...