Naar de content

Verruimt de Kamer na 20 jaar de Embryowet?

Stoelen in de tweede kamer
Stoelen in de tweede kamer
NiederlandeNet (via flickr)

In de Tweede Kamer lopen diepe overtuigingen over het leven zwaar uiteen. Dat was te merken in het debat over medische ethiek dat 2 juni voor het eerst plaatsvond met de nieuwe minister van Volksgezondheid.

De agenda van het commissiedebat verraadt dat er al enige tijd niet over medische ethiek gesproken is in de Tweede Kamer. Op het programma staan 1740 pagina’s aan beleidsstukken, onderzoeksrapporten en verslagen van maatschappelijke dialogen. De onderwerpen lopen uiteen: abortus, euthanasie, orgaandonatie en embryo-wetgeving. Iedere fractie krijgt 5 minuten spreektijd.

“Voor het eerst in twintig jaar is er weer ruimte voor medische vooruitgang”, zegt Jan Paternotte (D66).

Sebastiaan ter Burg

“Voor het eerst in twintig jaar is er weer ruimte voor medische vooruitgang”, zegt Jan Paternotte (D66). Hij doelt op de Embryowet uit 2002 waar al lange tijd discussie over is. Wetenschappers willen de wet verruimen, zodat we in Nederland embryo’s mogen maken voor wetenschappelijk onderzoek. Dat maakt de weg vrij voor meer onderzoek naar genetische geboorteafwijkingen. Nu mogen alleen rest-embryo’s (die over zijn van ivf-behandeling) voor onderzoek worden gebruikt.

Samen met Sophie Hermans (VVD) werkt Paternotte aan een voorstel om de wet te verruimen. Tot nu toe werd die verruiming tegengehouden door coalitiepartijen CDA en ChristenUnie. Volgens Paternotte wordt er vaak onterecht een tegenstelling geschetst tussen wetenschap en overtuiging. De wetenschap dient ook een overtuiging, meent Paternotte. “Dankzij de wetenschap kunnen we ouders met een kinderwens helpen.”

Een van de agendastukken is het rapport van de DNA-dialoog, een serie bijeenkomsten waarin mensen met elkaar in gesprek gingen over het aanpassen van embryo-DNA. De dialogen maakten duidelijk dat mensen heel verschillend kunnen denken over de beschermwaardigheid van embryo’s. We schreven er de afgelopen jaren over op NEMO Kennislink (zie: thema DNA-dialoog). Nu is het aan het kabinet om beleid te maken dat zoveel mogelijk recht doet aan die verschillende perspectieven.

De vertraging duurt te lang, volgens PvdA-Kamerlid Khadija Arib.

Partij van de Arbeid

Regeerakkoord

D66 en VVD willen het verbod op onderzoeksembryo’s opheffen en werken aan een initiatiefwetsvoorstel. Maar in het regeerakkoord is al vastgelegd dat zo’n wetsvoorstel niet behandeld wordt tijdens de regeerperiode van dit kabinet. De andere twee coalitiepartijen, het CDA en de ChristenUnie, zijn tegen zo’n wetsverruiming.

Volgens SP-Kamerlid Maarten Hijink willen Hermans en Paternotte enkel ‘mooie sier maken’ met hun publieke roep om een verruiming van de wet. “Als puntje bij paaltje komt, gaat de komende jaren niks gebeuren.” En dat terwijl verschillende partijen zoals SP, PvdA en GroenLinks al jaren pleiten voor verruiming van de wet. Die voorstellen werden verworpen door het vorige kabinet, inclusief VVD en D66, brengt PvdA-Kamerlid Khadija Arib in herinnering.

Arib noemt het ‘pijnlijk’ dat bij ouders met een genetische kwetsbaarheid nu de verwachting wordt gewekt dat D66 en VVD met een initiatiefwetsvoorstel komen waarmee het verbod wordt opgeheven. Volgens haar ‘duurt de vertraging te lang’: er zijn maatschappelijke discussies en dialogen gevoerd. De ‘tijd is rijp’ voor een concreet voorstel, vindt Arib. Ze zegt dat haar partij zo’n voorstel onmiddellijk zal steunen.

Gert-Jan Segers (ChristenUnie) noemt het debat over medische ethiek ‘heel emotioneel’

Eljee Bergwerff

Instrumenteel leven

Gert-Jan Segers (ChristenUnie) noemt het debat over medische ethiek ‘heel emotioneel’. De vragen die op tafel liggen raken aan diepe overtuigingen die soms zwaar uiteenlopen, zegt Segers. “Voor mij is de diepe overtuiging dat elk leven in zichzelf waarde heeft.” Hij vindt het kweken van embryo’s voor onderzoek ‘een instrumentele omgang met leven’: leven creëren om het daarna weer te vernietigen. Embryo’s maken enkel en alleen voor onderzoek is ‘een brug te ver’.

Volgens Segers loopt het debat vast omdat ethische discussies te vaak gaan over wat wel of niet mag, terwijl het volgens hem moet gaan over de vraag ‘wat is goede zorg?’ Daar kunnen we op een respectvolle manier gesprekken over voeren, meent Segers, ondanks verschillende visies op het leven.

Ook Kees van der Staaij (SGP) is tegen verruiming van de Embryowet, maar in dit debat horen we hem vooral over de thema’s euthanasie en abortus. Aan het eind merkt hij op dat het hele debat ‘het karakter had van een procedurevergadering’. Hij hoopt dat Kamerleden nu niet ‘weer een jaar moeten wachten’ omdat het volgende overleg dan weer uit zoveel uiteenlopende onderwerpen zal bestaan.

Minister Ernst Kuipers zegt na de zomervakantie een reactie op de Embryowet-evaluatie naar de Tweede Kamer te sturen. Hij benadrukt dat de Kamerleden van hem geen alomvattende nota hoeven te verwachten. De onderwerpen zijn te divers. Volgens hem staan er verschillende waarden op het spel, zoals autonomie, beschermwaardigheid van leven en wetenschappelijke vooruitgang. “Dat vraagt om een zorgvuldige weging van die waarden, en die weging is nooit af.”

NEMO Kennislink organiseerde eerder de DNA-dialoog in Rotterdam. Met publiek en experts wordt gediscussieerd over het aanpassen van DNA in embryo’s.

Chris van Koeverden
Praat mee over namaak-embryo’s

We willen allemaal vooruitgang, maar wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Meer onderzoek, meer veiligheid, meer gezondheid, meer bescherming, meer welvaart, meer compassie, meer geluk? Het antwoord op zo’n vraag laat zich niet wetenschappelijk onderzoeken. Het draait hier niet om feiten, maar om betekenis. En daar kan iedereen over meepraten, ongeacht je kennis en expertise.

NEMO Kennislink organiseert dialogen waarin we zoveel mogelijk perspectieven bij elkaar willen brengen. Het doel: meer begrip voor verschillende posities. Geen kwantitatief onderzoeksresultaat (‘70 procent van de Nederlanders is het oneens met de stelling’) maar een kwalitatieve verdiepingsslag. Wat betekent het voor mensen om een erfelijke ziekte in de familie te hebben? Welke betekenis heeft een embryo voor jou?

Eerder organiseerden we DNA-dialogen en de donordierdialoog. Vanaf dit najaar organiseren we dialogen over namaak-embryo’s. Nederlandse wetenschappers gaan uit menselijke cellen een namaak-versie van een embryo maken, zodat ze onderzoek kunnen doen naar embryonale ontwikkeling zonder ‘echte’ embryo’s te hoeven gebruiken. Zo’n namaak-embryo is geen echt embryo, want het heeft geen hersenen, ruggenmerg of zenuwstelsel. Daardoor kan het niet uitgroeien tot een mens. Als dit geen echte embryo’s zijn, wat zijn het dan wel? Verdienen ze bescherming, of helemaal niet?

Ter voorbereiding op de dialogen organiseert NEMO Kennislink een focusgroep, waarin we graag met jullie in gesprek gaan. We zijn benieuwd wat je vindt van de term namaak-embryo’s en welke vragen dit onderzoek bij je oproept. Om mee te praten hoef je geen kennis van zaken te hebben. De gesprekken vinden online plaats op dinsdagdagavond 7 juni 2022 van 20:00 – 21:30 uur. Interesse? Reageer dan via dit formulier.

ReactiesReageer