Sander Nieuwenhuys
Een goede wetenschapper streeft naar vooruitgang. Maar wat is vooruitgang in de wetenschap en hoe zouden universiteiten eruit moeten zien als we die vooruitgang willen vergroten? Die vragen onderzocht bijzonder hoogleraar Jeroen de Ridder samen met een team van filosofen en biomedische wetenschappers in een grootschalig onderzoeksproject. In deze artikelreeks trekken we drie lessen uit zijn project.
Deel 1: houd informatie voor jezelf
Met een groep vrienden zit je in het café. Jullie maken je grote zorgen over toenemende eenzaamheid in onze samenleving en besluiten de handen uit de mouwen te steken. Iedereen neemt een dag in de week vrij om samen aan een oplossing te werken.
Eerst verzamelen jullie zoveel mogelijk informatie over eenzaamheid: feiten en cijfers, ervaringsverhalen en een lijst met instanties die zich al inzetten om eenzaamheid tegen te gaan. Is het verstandig om al deze informatie met elkaar te delen om tot de beste oplossing te komen?
Je denkt misschien dat een groep vooruitgang boekt als iedereen zijn of haar verworven informatie deelt met de groep. Maar zo simpel is het niet, vertelt filosoof Jeroen de Ridder over zijn onderzoek naar vooruitgang: “Het werkt niet als iedereen meteen alles deelt met de groep, omdat het risico bestaat dat mensen het te snel eens worden over een suboptimale oplossing. Je kunt beter informatie een poosje voor jezelf houden.”
Dat werkt zo: als je een probleem wil oplossen, dan ga je eerst verkennen welke mogelijke oplossingen er allemaal zijn. Op een bepaald moment moet je een selectie maken aan de hand van criteria die bepalen wat volgens jou een goede oplossing is. In zo’n proces doe je mogelijke oplossingen van de hand, omdat ze niet haalbaar of betrouwbaar zijn.
Als iedereen op zijn eigen manier blijft doorzoeken en pas later de gevonden informatie deelt met de groep, ontstaat er een breder palet aan mogelijke oplossingen. Dit geldt niet alleen voor een vriendengroep in een café, maar ook voor wetenschappers die onderzoek doen naar hetzelfde onderwerp.
Vaak wordt een gebrek aan transparantie gezien als een slechte eigenschap. Kennis moet immers gedeeld worden, zo luidt de wetenschappelijke regel. Maar die gaat volgens De Ridder dus niet altijd op als je collectieve vooruitgang wil boeken. “Je kunt over vooruitgang nadenken op individueel niveau: hoe kom ik meer te weten? Maar je kunt ook nadenken over vooruitgang op collectief niveau: hoe moeten universiteiten of landen zich organiseren om zoveel mogelijk betrouwbare kennis te produceren? Je hebt soms op individueel niveau slechte gewoontes nodig om op collectief niveau vooruitgang te boeken.”
Bronnen:
Borg, A., Frey, D., Šešelja, D. et al. (2019). Theory-choice, transient diversity and the efficiency of scientific inquiry. Euro Jnl Phil Sci 9, 26.
Smaldino, P. E., Moser, C. J., Velilla, A. P., & Werling, M. (2022, 20 oktober). Maintaining transient diversity is a general principle for improving collective problem solving.
Zollman, K.J.S. (2010). The Epistemic Benefit of Transient Diversity . Erkenn 72, 17–35.