In een geschreven tekst komen sommige woorden vaak voor en andere weinig. Dat wordt verklaard door de Wet van Zipf. Marjolein van Egmond onderzocht in haar proefschrift of dit patroon ook opgaat voor gesproken tekst, met name bij afasiepatiënten.
Mensen zijn over het algemeen slecht in het benoemen van geuren. De Jahai in Maleisië hebben juist een rijk geurvocabulaire, wat waarschijnlijk samenhangt met hun leefstijl als jager-verzamelaars.
Wat hebben Brainpower en Ilja Leonard Pfeijffer met elkaar gemeen? In ieder geval een rijke woordenschat. Dat bleek eerder dit jaar toen drie taalkundigen hun teksten aan een computeralgoritme onderworpen. Vorige week gingen de rapper en schrijver hierover met elkaar in gesprek.
Deze week maakten twee semi-overheidsinstellingen bekend de woorden ‘allochtoon’ en ‘autochtoon’ uit hun vocabulaire te schrappen. Verdwijnt de lading uit het integratiedebat, door het vervangen van deze sleutelwoorden? Misschien niet meteen, maar toch heeft taal meer i...
De relatie tussen klank en betekenis van woorden is veel minder willekeurig dan vaak wordt aangenomen. Dat blijkt uit een grondige studie van een internationaal onderzoeksteam. De onderzoekers voerden statistische analyses uit op zo’n honderd basiswoorden uit bijna twee derde van alle gesproke...
De relatie tussen de vorm van een woord en zijn betekenis is grotendeels willekeurig, wordt vaak beweerd. Toch is daar wel wat op af te dingen, zo blijkt uit recent onderzoek onder een groot aantal talen. Veel talen vertonen terugkerende patronen, die ons helpen om taal te leren en makkelijker...
Italiaanse onderzoekers hebben aangetoond dat baby’s vlak na de geboorte al woordgrenzen herkennen in gesproken taal. Het is een sterke aanwijzing dat het belangrijkste ingrediënt van ons taalvermogen, het opdelen van grotere taaleenheden in kleinere, al bij geboorte aanwezig is.
December is de ultieme feestmaand en daar horen cadeautjes én lekker lezen voor de open haard bij. Maar wat te geven of te lezen met de feestdagen? De redactie Geschiedenis, Taal & Cultuur van Kennislink tipt drie interessante wetenschappelijke boeken. Leuk voor in de zak of onder de boom!...
December is de ultieme feestmaand en daar horen cadeautjes én lekker lezen voor de open haard bij. Maar wat te geven of te lezen met de feestdagen? De redactie Geschiedenis, Taal & Cultuur van Kennislink tipt drie interessante wetenschappelijke boeken. Leuk voor in de zak of onder de boom!...
Hiphoptaal is creatief. Nederhoppers lenen veel woorden uit het Engels, maar op een bijzondere manier. Soms vertalen ze een woord letterlijk, maar ze kunnen ook Engelse en Nederlandse woorden mixen. Daarnaast bedenken ze ook allerlei nieuwe woorden in het Nederlands. Vivien Waszink is taalkund...
Piek Vossen (1960) is één van de winnaars van de Spinozapremie 2013. Vossen is hoogleraar Computationele Lexicologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij combineert taalwetenschap en informatica om taalkundige verschijnselen te analyseren met computermodellen.
Onttroonbaar en toezinging. Ook al hebben we deze woorden nog nooit eerder gehoord of gelezen, we weten meteen wat er bedoeld wordt. Promovenda Laura de Vaan van de Radboud Universiteit Nijmegen doet onderzoek naar de opslag van neologismen (‘nieuwvormingen’) in h...
Op basis van hun taalgebruik kun je twitteraars onderbrengen in groepen met dezelfde etniciteit, politieke voorkeur of hobby’s. Onderzoekers van de Universiteit van Princeton (VS) en Londen analyseerden tweets van 250.000 twitteraars. Niet eerder werden netwerk en taalgebruik van zoveel mensen...
Voor taalkundigen staat het als een paal boven water: de relatie tussen klank en betekenis is volkomen arbitrair. Een paal heet “een paal” omdat we dat zo hebben afgesproken, niet omdat de klank van dat woord iets ‘paal-achtigs’ heeft. Wie daar anders over denkt, wordt ...
Het proefschrift van Elena Tribushinina gaat over de manier waarop woorden in ons hoofd zijn vastgelegd. Binnen de cognitieve taalkunde gaat men uit van prototypen: de concepten in ons hoofd zijn een soort ‘gemiddelden’ van al onze waarnemingen. Maar wanneer je kijkt naar kleuren e...
Om de levensvatbaarheid van nieuwe woorden te voorspellen, kunnen lexicologen gebruikmaken van de FUDGE-test. Hoe vaker een woord voorkomt en hoe beter het woord in het gehoor ligt, hoe hoger de score.
De affaire rondom Bill Clinton en Monica Lewinsky werd ook wel ‘Monicagate’ genoemd, waarbij dat -gate natuurlijk verwees naar dat andere grote Amerikaanse schandaal: Watergate. Hoe splinters van woorden een eigen leven kunnen gaan leiden.
Het woord negerzoen werd twee jaar geleden door de fabrikant omgedoopt tot Buys zoen. Toch is het woord negerzoen, evenals het woord neger nog niet verdwenen uit de Van Dale. In Amerika is het woord in sommige staten al verboden en Detroit heeft het N-woord deze maand symbolisch begraven.
Ook bij taalkwesties wordt het steeds vaker gedaan: even googelen. Als iets veel treffers oplevert bij de populaire internetzoekmachine Google, dan deugt het dus, is de gedachte. Maar klopt dat wel? Over de valkuilen van het Google-tellen.
Wij is eerste persoon meervoud. Dat weten ‘we’ allemaal. Maar er gaan achter dat woordje ook een paar heel andere betekenissen schuil. Soms verwijst wij niet naar ‘wij’, maar naar bijvoorbeeld ‘u’ of ‘ik’. Welke strategische mogelijkheden biedt d...
Uit de Vloekmonitor van 2006 blijkt dat grof taalgebruik op de Nederlandse televisie nog steeds toeneemt. Het gaat dan vooral om scheld- en schuttingwoorden. Een studie uit 1997 liet ook al een verschuiving zien van religieuze naar seksueel getinte krachttermen.
Wie denkt dat taal- en spelfanaten zich alleen te buiten gaan aan allerlei dictees, heeft het mis. Er wordt in Nederland en België ook verwoed gescrabbeld, thuis én in verenigingsverband. Marc van Oostendorp bezocht een scrabblewedstrijd en bericht over duplicate-scrabble, ’solo’s&...
Is het ‘aansluiten op’ of ‘aansluiten bij’? Het kiezen van het juiste voorzetsel levert vaak problemen op. Maar ook bij taalgeleerden heerst onzekerheid, want wat is een voorzetsel nu eigenlijk precies? Nard Loonen ontwikkelde een heel nieuw systeem om die ongrijpbare w...
Multatuli had het nog over “een tal van vrouwen” en “een tal van aanmerkingen”, maar in de loop van de twintigste eeuw schudde tal dat lidwoord een van zich af. Hiermee heeft tal een voorsprong op telwoorden als een heleboel en een paar, die de komende decennia naar all...
Geregeld wordt erover geklaagd dat het woordje zich op z’n retour is, op grond van zinnetjes als: ‘Zij herinneren hem als een inspirerend man’ en ‘Dit verschijnsel breidt uit.’ Maar bijna net zo vaak wordt er juist een opmars van zich gesignaleerd, in bijvoorbeeld...
Het grootste woordenboek ter wereld, het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) is binnenkort voor iedereen gratis op het internet te raadplegen. Het gaat om 350.000 á 400.000 woorden die tussen 1864 en 1998 op papier zijn gezet. Bijzonder is dat de woordbetekenissen ontleend zijn aan citate...
Je kunt spreken van een ronde klank of een ronde smaak maar ook van ronde woorden of ronde getallen. Woordbetekenissen kunnen figuurlijk uitgebreid worden van het ene naar het andere zintuig. Maar ook naar abstracte dingen zoals taal, tijd en getallen.
Of je iemand ronduit of vierkant uitlacht maakt in feite geen verschil. Woorden met een tegenovergestelde oorsprong kunnen blijkbaar dezelfde figuurlijke betekenis ontwikkelen. Maar ook de letterlijke betekenis van het woord rond benadert soms de vorm van een vierkant. Het woord rond heeft da...