Welkom in het Antropoceen. Het tijdperk waarin onze invloed op de aarde vergelijkbaar is met een geologische kracht zoals vulkaanuitbarstingen en aardbevingen. Waar we ooit begonnen als jagers en verzamelaars rond een kampvuur, stoken we inmiddels de planeet een graadje warmer. De verhalen die...
Janske Gorissen verwierf in 1937 grote bekendheid vanwege haar mystieke ervaringen, tot het verhaal in de doofpot werd gestopt. Zeventig jaar later weet Peter Jan Margry de geschiedenis te reconstrueren.
Elk jaar kiest NEMO Kennislink een winnaar uit artikelen van Pre-University Classes. Dit jaar gaat het winnende artikel over de rol van religie in klimaatproblematiek.
Terwijl het virus zich verspreidt, staan veel mensenlevens even stil. Dat roept grote vragen op. Waar kunnen we terecht met onze onzekerheid? Volgens etnoloog Peter Jan Margry moeten we inzien dat we niet alles onder controle kunnen houden.
Waar vroeger vrijwel elke Nederlander christelijk was, shopt een deel van de gelovigen nu elementen uit verschillende religies bij elkaar. Wat bepaalt welke religieuze keuze jij maakt?
Patiënten met een niet-westerse achtergrond hebben minder kans op een nier van een levende donor dan westerse patiënten. Hoe komt dat?
Tijdens de Opstand (1568-1648) verboden de protestantse machthebbers elke vorm van openlijke geloofsbelijdenis voor katholieken. Voor het eerst is onderzocht hoe katholieken dit ervaren hebben in hun dagelijks leven.
Tijdens de Opstand ontvluchtten zo’n zestigduizend Nederlanders het land en kwamen deels in het Duitse Rijnland terecht. Ze bouwden daar hun vluchtelingenkerken en radicaliseerden, volgens de gangbare theorie. Nieuw onderzoek wijst uit dat het met die radicalisering wel meeviel.
Mis je iets in onze seculiere samenleving? Het is mensen eigen om ergens in te willen geloven, volgens filosoof en spinozist Ton de Kok. Onlangs kwam zijn boek over de God van Spinoza uit. Hierin maak je op begrijpelijke wijze kennis met Spinoza’s rationele alternatief voor een vaderfigu...
Het doet lachwekkend aan: Jezus die eruitziet als een piskijker. De arts als kwakzalver op kluchtige schilderijen uit de Gouden Eeuw kennen we wel, maar de dokter als Jezusfiguur is veel minder bekend. Toch was het eeuwenlang een serieus thema in de schilderkunst.
Met Pasen vieren christenen dat Jezus is opgestaan uit de dood. Met zijn vroegste volgers in Palestina liep het minder goed af. Dit was van grote invloed op de interpretatie van Jezus’ leer.
Paddenstoelen zijn door de eeuwen heen geassocieerd met religie en vruchtbaarheidsrites. Dit komt vooral door hun vorm en het feit dat bepaalde paddenstoelen hallucinogene stoffen produceren.
Het Sanskriet ligt aan de basis van veel Europese talen. Maar ook de vele fabels en mythen die in het Sanskriet zijn opgetekend, drongen in de westerse vertelcultuur door. Een tentoonstelling van de Universiteitsbibliotheek Leiden laat zien hoe nauw deze taal en cultuur zijn verweven.
April is de Maand van de Filosofie. Spinoza is de grootste filosoof die ons land heeft voortgebracht, hoewel ze daar in zijn eigen tijd meestal anders over dachten. De waardering voor Spinoza begon eind achttiende eeuw pas echt.
In een tijd dat terroristische groepen als Islamitische Staat, Boko Haram, Al Qaida of de Taliban zich allemaal beroepen op de Islam als hun drijvende kracht, kan niemand het ontkennen: religie is behalve een bron van troost of verzoening ook een bron van conflict.
Religie in de oudheid is het thema van de Week van de Klassieken. Maar wat weten we over de goden van de Germaanse bewoners van Nederland aan het begin van onze jaartelling? Weinig, want de Germanen maakten geen beelden van hun goden. Wél namen ze allerlei gewoontes over van de Romeinen, zo le...
Cabaretiers nemen graag religies en hun aanhangers op de hak. Hier niets nieuws onder de zon. Lucianus stak de draak met christenen, zieners, filosofen en literatoren in de tweede eeuw. De Week van de Klassieken met thema ‘Religie’ is een mooi moment om daar eens in te duiken.
Het vroege christendom is ontstaan als een joodse beweging maar maakte zich in de eerste eeuwen langzaam los van het jodendom. Wetenschappers kijken naar het hoe en waarom van deze scheiding. Ze onderzoeken het gebruik van parabels binnen beide stromingen. Zowel rabbijnen als Jezus gebruikten ...
Mindfulness, reiki en acupunctuur zijn breed geaccepteerd in onze samenleving. Waarom voelen mensen zich aangetrokken tot deze moderne vormen van alternatief genezen? Etnoloog Peter Jan Margry van het Meertens Instituut benadert ze als cultureel fenomeen en zoekt naar de sociale betekenis.
Antropoloog Birgit Meyer is één van de winnaars van de Spinozaprijs van dit jaar. Ze verricht innovatief onderzoek naar religie in Ghana en is voorstander van een materiële benadering van religie. ‘Religie is vaak veel concreter dan we denken.’
Bioloog Diana Quiroz trok ruim een jaar door de binnenlanden van Benin en Gabon om het gebruik van ‘magische’ planten de onderzoeken. Ze bezocht medicinale markten en ging met traditionele genezers mee naar hun heilige bossen. Zo documenteerde ze het gebruik van meer dan zeshonderd...
In culturen die moeten overleven in een ruig klimaat waar het moeilijk is om aan voedsel te komen, geloven mensen in strengere, persoonlijke goden. Dat is een verschijnsel dat religiewetenschappers al lang kenden, maar nu is het ook nog eens bevestigd door… een computermodel.
Markus Altena Davidsen schrijft met zijn proefschrift het eerste grote werk over de Tolkienreligie. Daarin onderzoekt hij de religie die zich baseert op de verhalen van de Britse fantasyschrijver J.R.R. Tolkien. Ook verklaart hij hoe fictie religieus kan worden.
In Oegstgeest is een unieke zilver-met-gouden schaal gevonden uit 600 na Christus. De vondst toont volgens Leidse archeoloog Jasper de Bruin aan dat bij Oegstgeest een internationale handelsnederzetting lag.
Het eindexamen Geschiedenis voor middelbare scholieren zit er weer aan te komen. Om jullie een handje te helpen zet Kennislink alle artikelen over de Nederlanden en de Republiek tussen 1477 en 1702 op een rijtje. Hierin vind je extra verdieping en uitleg over moeilijke onderwerpen uit het eind...
Elke twee weken gunt een lid van De Jonge Akademie ons aan de hand van vragen een blik in hun persoonlijke fascinatie met wetenschap in het algemeen en hun eigen onderzoeksonderwerp in het bijzonder, en hoe die is ontstaan. Deze week Gert-Jan van der Heiden over wat hem zo aanspreekt in de fil...
De Verlichting is een moeilijk te begrijpen periode. De veelkleurigheid ervan wordt duidelijk in de bundel ‘Verlichting in Nederland 1650-1850’.
Waarom kunnen godsdiensten bijdragen aan het klimaatdebat? En zijn de mensenrechten wel zo seculier als we denken? Volgens politicologe Erin Wilson, hoofd van het eind vorig jaar opgerichte Centrum voor Religie, Conflict en het Publieke Domein in Groningen blijft religie belangrijker dan we de...
De Gouden Eeuw spreekt tot de verbeelding van veel geschiedenisliefhebbers. Het roemruchte tijdperk waarin een kleine republiek groot was. Politiek gezien een buitenbeentje – want zonder vorst – maar toch de machtigste en de rijkste. Maar het was niet alles goud dat er blonk…...
Islam en democratie: gaat dat wel samen? Jazeker! Uit vergelijkend onderzoek onder Europese gelovigen blijkt een Islamitische geloofsovertuiging goed te combineren met democratische principes. Moslims komen zelfs als meest democratische gelovigen uit de bus.