Ik wil vooral laten zien, dat wiskunde tot in alle haarvaten van de samenleving is doorgedrongen, en daar ook niet gemist kan worden.
Als freelance wetenschapsjournalist ben ik nogal eens de laatste toevlucht als het gaat over onderwerpen waarbij hermetische formules of statistiek een belangrijke rol spelen. Na m’n studie natuurkunde in Leiden werkte ik onder meer voor Natuur & Techniek, NRC Handelsblad en de Volkskrant, en recent vaak voor de VPRO en de NTR. Hoewel heldenverering niet in m’n aard ligt, zijn Albert Einstein en Richard Feynman twee inspiratiebronnen, ook vanwege hun talent voor de pakkende one-liner. Neem deze van Feynman: ‘Science is a way of trying not to fool yourself.’
Elke natuurkundige is een halve wiskundige, wat goed van pas kwam in de zes jaar dat ik hoofdredacteur was van wiskundetijdschrift Pythagoras. Als bekroning van m’n onverantwoord veel tijd verslindende hobby – breinbrekers ontwerpen – publiceerde ik in 2012 de bundel Het Labyrint van Occam.
De oorsprong van kosmische straling met ultrahoge energie was altijd nog een raadsel. Twaalf jaar aan waarnemingen met de Auger-telescoop in Argentinië bewijst nu dat deze straling van buiten de Melkweg komt. Uit sterrenstelsels tot op een afstand van een paar honderd miljoen lichtjaar.
Zoals een levend wezen uit cellen bestaat, bestaat de robot van de toekomst uit een zwerm robotmodules. Maar zo’n swarmonoid zal nog veel flexibeler zijn, en beter in staat zichzelf te repareren dan een levend wezen. Dat is de ambitie van Europese onderzoekers.
In knock-out-toernooien, zoals bij tennis, bepaalt de beginindeling voor een aanzienlijk deel het verloop van een toernooi, zo berekenden Russische informatici.
Astronomen hebben voor het eerst een middelgroot zwart gat ontdekt. Dat is een noodzakelijke tussenschakel tussen zwarte gaten die ontstaan uit één ster en het monster van miljoenen zonsmassa’s.
Wat de opwarming van het oceaanwater de komende eeuw gaat doen met het leven in zee is onbekend. Een experiment op de zeebodem bij Antarctica laat nu zien dat één graad opwarming al een groot verschil maakt.
De kloof die gaapt tussen progressieven en conservatieven op het gebied van gentech of klimaatverandering is wijder naarmate mensen hoger opgeleid zijn en meer van wetenschap weten. Dat blijkt uit een onderzoek onder tienduizenden Amerikanen.
Een doorzichtig diertje dat overal in de oceanen voorkomt, zeeft stukjes plastic uit het water en laat die in zijn uitwerpselen afzinken naar de zeebodem. Het zou een belangrijk, natuurlijk ‘afvoerkanaal’ voor plastic kunnen zijn.
Hoe vaak woorden voorkomen berust niet op toeval, maar volgt een sterke wetmatigheid: de wet van Zipf. Tot nu toe was er geen sluitende verklaring aangedragen voor het fenomeen. Taalwetenschapper Sander Lestrade van de Radboud Universiteit toont aan hoe de vork in de steel zit.
Om de werking van de hersenen beter te begrijpen, willen neurowetenschappers tot in detail weten welke hersengebieden met elkaar in verbinding staan. Diffusie-MRI maakt dat mogelijk. Dankzij subtielere wiskunde zijn nu ook kruisende zenuwbanen te onderscheiden.
Reeds verkochte dieselauto’s een gratis software-update geven, waardoor ze dertig procent minder vervuilen. Dat kwamen Volkswagen, Mercedes en BMW overeen op de zogenaamde ‘dieseltop’. Maar als dat zomaar kan, waarom is dat dan niet eerder gedaan?
Bij menselijke embryo’s is een hartkwaal gerepareerd die door één defect gen wordt veroorzaakt. De gen-techniek blijkt verrassend trefzeker. De embryo’s mochten trouwens niet opgroeien tot gezonde baby’s, maar werden na enkele dagen vernietigd.
De meeste haringwinkels in de top tien van de jaarlijkse AD-Haringtest komen uit de regio Rotterdam. Maar een statistische analyse maakt het zeer onwaarschijnlijk dat deze omgeving de beste haring van Nederland verkoopt.
Door een zware aardbeving in 2013 zakten vier eilandjes in de Filipijnen evenveel omlaag als de zeespiegel in de komende eeuw zal stijgen. Nu lopen deze eilandjes vrijwel dagelijks bij vloed onder water. Het is een uniek natuurlijk experiment, met verrassende uitkomsten.
Fluctuaties in windenergie kunnen drastisch verminderd worden door de bouw van windparken EU-breed op elkaar af te stemmen. Maar dan moeten Griekse windmolens desnoods Noorwegen van stroom kunnen voorzien. Is dat haalbaar?
Cryptograaf Ronald Cramer programmeert secure multi party computation. Daarmee deel en verwerk je informatie zonder je privacy op te geven. “Lang was dit heel theoretisch. Maar de toepassingen beginnen op te komen.”
Maandag 31 juli was het topdrukte op Schiphol. Een recordaantal van ruim 230.000 reizigers vloog in en uit via de luchthaven. NEMO Kennislink bezocht Schiphol na een andere drukke periode, de meivakantie. En sprak over lopende projecten om piekmomenten zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.
Het langdurig gebruik van PPI-maagzuurremmers verhoogt de sterftekans. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek onder Amerikaanse veteranen. In Nederland slikken honderdduizenden mensen chronisch PPI’s, vaak zonder directe medische noodzaak.
Hoofdrekenen: bijna niemand kan het nog, maar als topsport is het praktisch nut van ondergeschikt belang. In zijn boek doet Willem Bouman, een van de beste hoofdrekenaars ter wereld, er niet geheimzinnig over: het is een kwestie van veel uit het hoofd leren en heel veel oefenen.
Extreme hitte vormt een risico voor kwetsbare groepen mensen. De opwarming van het klimaat zal zorgen voor een flinke toename van het aantal riskant hete dagen. De prognoses voor 2100 leiden tot alarmerende conclusies. Maar daar blijft weinig van over als je rekening houdt met airconditioning....
Hoe versloeg Google de concurrentie om de meest populaire zoekmachine te worden? VWO-scholiere Lüke van den Wittenboer (Bataafs Lyceum, Hengelo) zocht het uit in haar profielwerkstuk en bouwde zelf ook zoekmachines. Ze werd tweede bij de KNAW Onderwijsprijs.
Crone onderzoekt hoe het menselijk brein zich ontwikkelt van de kindertijd, via de puberteit tot in de volwassenheid. De Spinozapremie is voor haar een bevrijding: “Eindelijk hoef ik niet meer van project naar project te leven, we kunnen verbindingen gaan leggen en echt de diepte in.R...
Het elektrisch prikkelen van hersengebieden is een experimentele behandeling voor ernstige ziektes als Parkinson. Tot nu toe gebeurde dit door elektrodes in te planten. Het lijkt nu ook ‘niet invasief’ te kunnen, althans bij muizen. AMC-arts betwijfelt of de techniek ook bij mensen...
De splitsing tussen de chimpansee en de voorouder van de moderne mens ontstond ongeveer zeven miljoen jaar geleden. In Afrika, zo staat in alle leerboeken. In Griekenland, zegt een groep Europese paleontologen nu op basis van een fossiele kaak.
Een extreem hoge waterstand aan de kust die nu maar eens in de vijftig jaar voorkomt, zou in 2050 in de tropen elk jaar voor kunnen komen. Maar de gevaren die dit oplevert verschillen enorm per regio.
De Waddenzee is een getijdengebied in een subtiel evenwicht tussen periodiek droogvallen en overstromen. Zeespiegelstijging, bodemdaling en afzetting van sediment beïnvloeden dit evenwicht. Een rapport van de Waddenvereniging kijkt alleen naar het meest pessimistische scenario om te betogen d...
Bij het winnen van aardolie komt ook veel aardgas mee omhoog, dat nu meestal afgefakkeld wordt. Een chemisch proces dat aardgas ter plekke omzet in alcohol kan aan deze enorme verspilling grotendeels een eind maken.
Weg met de taboes op kernenergie, kunstmest, gentech en economische groei. De mens moet juist niet in harmonie met de natuur leven, maar daarvan ontkoppeld worden. Dat is de boodschap van de zeven journalisten die de bundel Ecomodernisme schreven. Zij gaan de strijd aan met de dogma&#...
Met twee wedstrijden te gaan berekenden we een kans van 98,3% dat Feyenoord kampioen wordt. Na de blamage tegen Excelsior is dit percentage natuurlijk afgenomen. Hoeveel kans op het kampioenschap heeft Feyenoord met de kennis van nu nog over?
Elk jaar gooit de mensheid een biljoen plastic tasjes weg. Een groot deel daarvan ontsnapt aan recycling of verwerking en eindigt als zwerfvuil of in zee. Plastic tasjes zijn gemaakt van polyethyleen, dat vrijwel niet biologisch afbreekbaar is. Dacht men. Maar nu blijkt dat de rups van de wasm...
De meivakantie komt eraan. Hoelang heb je al niet naar je paspoort omgekeken? Weet je waar het ligt, en of het nog geldig is? Ieder jaar maken miljoenen EU-burgers hun paspoort zoek, waarvan er veel in het criminele circuit terechtkomen. Dat roept de vraag op waarom paspoorten niet al lang bev...
