New Horizons toont ijsbergen op Pluto

Op aarde was er eigenlijk weinig van te merken. Hoewel dwergplaneet Pluto dinsdagmiddag bezoek kreeg van ruimtesonde New Horizons, duurde het nog ruim een dag voordat de eerste beelden op aarde waren. Inmiddels zijn er een handjevol foto’s van de ijskoude dwergwereld binnengekomen.

De allereerste close-up van Pluto laat een bergketen zien, met pieken die volgens de wetenschappers achter New Horizons meer dan drie kilometer hoog zijn. Waarschijnlijk zijn de bergen niet ouder dan 100 miljoen jaar en bestaan ze voornamelijk uit waterijs. Hoewel metingen uitwijzen dat het ijskoude oppervlak van Pluto (meer dan 200 graden onder nul) voornamelijk is bedekt met stikstof- en methaanijs, zijn deze materialen niet sterk genoeg om er hoge bergen van te vormen.

Wat verder opvalt is dat er nauwelijks kraters in het landschap zitten. In de wetenschap dat Pluto miljarden jaren geleden – in het jonge zonnestelsel – gebombardeerd moet zijn met brokstukken, concluderen de wetenschappers dat Pluto recent nog geologisch actief was of nog steeds is. ‘Dit is een van de jongste oppervlaktes die we in het zonnestelsel kennen’, laat de betrokken geoloog Jeff Moore weten op de website van NASA.

Het schijnbaar actieve oppervlak van Pluto zet vraagtekens bij de mechanismes waarmee geologische processen op kleine ijswerelden worden gedreven. Van ijsmanen, zoals Neptunus’ Triton, werd altijd gedacht dat sterke getijdekrachten verantwoordelijk waren voor geologische activiteit. Omdat Pluto niet om een grote planeet draait kan dit hier niet het geval zijn.

Charon verrast

Ook de eerste detailopname van de belangrijkste maan van Pluto is binnen. Charon is met een diameter van ongeveer twaalfhonderd kilometer ongeveer half zo groot als Pluto en daarmee relatief de grootste maan in het zonnestelsel. Het hemellichaam laat, net als de eerste detailopname van Pluto, weinig kraters zien. Dat duidt wederom op recente geologische activiteit. Ook dat verbaast de wetenschappers die een bekraterde wereld verwachtten.

Dwars over de maan loop een gebied waarin ‘barsten’ zichtbaar zijn, en aan de rechterkant is nog net een diepe kloof van waarschijnlijk zeven tot negen kilometer diep te zien. Dat kunnen sporen van geologische activiteit zijn. Verder wijst New Horizons’ team op de donkere vlek op de noordpool van Charon. Waarschijnlijk is dat een relatief dunne afzetting van donker materiaal; het is nog onduidelijk wat dat is.

Eerbetoon aan de ontdekker

Clyde Tombaugh, de Amerikaan die Pluto in 1930 ontdekte als een vaag stipje aan de hemel, wordt door de betrokken wetenschappers geëerd. Ze lieten tijdens een persconferentie weten dat ze een van de opvallendste kenmerken van Pluto – het ‘witte hart’ – informeel tot Tombaugh-regio hebben omgedoopt.