Zondag in Labyrint:
Nieuwe ideeën worden in de wetenschap niet altijd met open armen ontvangen. In Labyrint twee voorbeelden van dwarse wetenschap: een nieuwe theorie over het ontstaan van de maan en over de werking van het angstcentrum van ons brein, de amygdala.
Labyrint, het wetenschapsprogramma van NTR en VPRO, zondag om 19:50, Nederland 2.
Moeilijke vragen
Niet zelden bedenken wetenschappers ergens verschillende verklaringen voor. Maar deze theorieën zijn niet allemaal even gemakkelijk te bewijzen. Welke dan de juiste is, blijkt soms pas decennia later. En die verklaring is niet altijd de fijnste.
Onfatsoenlijke wetenschap is ook wetenschap
Sociaal-darwinisme blijft controversieel
Waarom sterf je van ouderdom?
Waar komt de maan vandaan?
Het verleden is een ander heelal
Archeologische aanwijzingen voor christendom ‘in de tijd van Jezus’
Gammacanon (7): Lijnen
Briljante mensen
Achter elk controversieel idee zit een dwarse wetenschapper. Iemand die de gevestigde orde aan zijn of haar laars lapt en gelooft in de eigen inzichten. Veel van hen worden pas na hun dood erkent, wanneer blijkt dat onze moderne maatschappij zonder hun ideeën niet zou werken. Kennislink deed fictieve interviews met uitvinders, natuurkundigen en biologen wiens ideeën de wereld hebben veranderd, maar die het niet altijd zelf meemaakten.
1/10
Eropuit met Turing of Tesla
Hoe zou het zijn om er een dagje op uit te trekken en te praten met beroemde uitvinders als Nikola Tesla of Alan Turing? Dat hebben we ons bij Kennislink proberen voor te stellen. We deden alsof we dat konden, een serie fictieve interviews dus. We probeerden in deze gesprekken niet alleen alles over uitvindingen te weten te komen, maar ook door te dringen in hun privélevens. In deze slideshow maak je kennis met acht beroemde uitvinders.
1/10
The self-made woman
De vrouw in ons rijtje beroemde uitvinders ontwikkelde haar apparaat in eerste instantie om seksegenoten een handje te helpen. Maar vooral hotels en medische instellingen zagen het nut van de snelle en kokendheet wassende afwasmachine. Kennislink sprak mevrouw Cochrane over haar moeizame weg naar succes en de inspiratie voor haar uitvinding.
1/10
De bedachtzame
De fascinatie voor geluid kreeg Alexander Graham Bell met de paplepel ingegoten. Zijn vader en grootvader waren spraakleraren die doven leerden spreken en Bell hield zich daar ook zijn hele leven mee bezig. In zijn vrije tijd werkte deze workaholic aan meerdere uitvindingen. Kennislink sprak met hem over zijn belangrijkste uitvinding: de telefoon. Een telefonisch interview, uiteraard. “Men herinnert zich mij vanwege de telefoon, maar mijn echte missie was misschien wel om doven te leren spreken.”
1/10
De verstoteling
Tegenwoordig zien velen hem als de ‘vader van de computer’. De Britse wiskundige Alan Turing bedacht in 1936 een aantal belangrijke concepten die het fundament vormden voor de computerrevolutie. Maar de briljante Turing worstelde ook met zijn homoseksualiteit in een tijd dat dit nog alles behalve geaccepteerd was. “De cel in of chemische castratie, wat zou u hebben gedaan?”
1/10
De eenling
De eigenwijze doorzetter Theodore Maiman fabriceerde in 1960 de eerste laser dankzij een bijzondere combinatie van kennis, kunde en karakter. Hij was een echte uitvinder, die niet helemaal serieus werd genomen door het wetenschappelijke establishment. En de pers had het aanvankelijk ook niet zo op zijn ‘death ray’. In dit fictieve interview blaast Maiman stoom af. “Ik laat me niet gauw uit het veld slaan.”
1/10
De onruststoker
Een geinponem, geniale uitvinder, provocateur en een racist. Weinig uitvinders van de twintigste eeuw zijn zo controversieel als de Amerikaanse natuurkundige William Shockley. Mede dankzij zijn werk ontstond de transistor, waarmee de basis werd gelegd voor de huidige computers. “Ik ben mijn hele leven gek geweest op provoceren.”
1/10
De ondernemer
De Duitser Johannes Gutenberg zette ergens tussen 1440 en 1450 voor het eerst individuele metalen letters achter elkaar om zo sneller dan ooit teksten te kunnen drukken. Al snel veroorzaakte de techniek een ware revolutie. Maar het leven van Gutenberg kende een hoop tegenslagen. “Misschien ben ik wel meer een creatieve ondernemer die kansen zoekt dan een echte uitvinder.”
1/10
De bescheidene
Hij is de ontdekker van penicilline, een bacteriedodende stof waardoor ineens allerlei infectieziekten genezen konden worden. Maar zelf snapte hij nooit dat daar zo’n ophef over werd gemaakt. Kennislink hield een fictief interview met de bescheiden Schotse bacterioloog Alexander Fleming. "Een vervuiling in mijn experiment leverde me uiteindelijk de Nobelprijs op.”
1/10
De excentriekeling
Nikola Tesla is een geboren uitvinder, al vroeg is hij er bedreven in. Later zal de van oorsprong Serviër belangrijke bedragen leveren voor ons huidige elektriciteitsnet. Maar hij werkt ook aan radiocommunicatie en draadloze energieoverdracht. Tesla wordt vaak afgeschilderd als een bijna mythisch figuur, een legende. Kennislink zoekt uit hoe hij echt was. “Ik hield ervan om gewoon met mijn uitvindingen bezig te zijn, helemaal alleen.”
1/10
Koffie met Albert, Isaac of Marie
Stel dat je koffie kon drinken met een van de grootste natuurkundigen ooit, zoals Albert Einstein of Niels Bohr. Hoe zou dat zijn? Dat heeft Kennislink zich geprobeerd voor te stellen. We deden alsof we ze konden spreken. Een ‘fictief interview’ dus, met acht beroemde overleden geleerden. Zo zie je niet alleen wat ze betekenden voor de natuurkunde, maar ook wat voor personen het waren. Maak kennis met ze in deze slideshow, met elke week een nieuw interview. Zou jij ook iets aan ze willen vragen? Laat het ons weten: je kunt er namelijk iets mee winnen!
1/10
Het genie
Volgens velen is hij de grootste natuurkundige ooit. Met slechts een pen, papier en zijn gedachte-experimenten ontwierp Albert Einstein een radicaal nieuw beeld van onze wereld. Einstein werd de eerste wetenschappelijke ‘superster’. Een briljant en eigenzinnig genie, maar ook een man met humor en een uitgesproken politieke voorkeur.
Lees het interview met Albert Einstein, inclusief de twee winnende lezersvragen van onze prijsvraag!
1/10
De veelzijdige
Christiaan Huygens was één van Nederlands grootste geleerden, zo niet de allergrootste. Veelzijdigheid was zijn talent. Of het nu de uitvinding was van het slingeruurwerk, de ontdekking van de ringen van Saturnus of de golftheorie van licht: vrijwel geen gebied in de zeventiende eeuwse wetenschap bleef zonder ontdekking van Huygens. Kennislink had een ‘fictief interview’ met de beroemde Nederlander.
Lees het interview met Christiaan Huygens, inclusief de winnende lezersvraag van onze prijsvraag!
1/10
De pionier
Niels Bohr staat bekend als een van de pioniers van een bijzonder deelgebied van de natuurkunde, namelijk de quantummechanica. De onvermoeibare Deen bezat een ongekend doorzettingsvermogen en een zeer scherpe en levendige geest, zowel op wetenschappelijk als op politiek gebied. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de invloedrijke denker uit Kopenhagen.
Lees het interview met Niels Bohr of stel zelf een vraag en win er nog iets mee ook!
1/10
De ontdekker
Marie Skłodowska-Curie deed samen met haar echtgenoot Pierre Curie als eerste systematisch onderzoek naar radioactiviteit en ontdekte aan de hand van het verschijnsel twee nieuwe chemische elementen. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de ijverige, maar publiciteitsschuwe wetenschapster uit Polen.
Lees het interview met Marie Curie of stel zelf een vraag en win er nog iets mee ook!
1/10
De onopvallende
Binnen de natuurkunde schaart men hem in dezelfde categorie als Einstein of Newton. Toch is hij voor de buitenwereld vaak een onbekende naam: James Clerk Maxwell. Hij zette cruciale stappen in het begrip van elektriciteit, magnetisme en licht. Mogelijk was zijn brave karakter de reden van zijn relatief geringe bekendheid.
Lees het interview met James Clerk Maxwell, inclusief de winnende lezersvraag van onze prijsvraag!
1/10
De ruziemaker
Zelden was een revolutie in de natuurkunde zo groot als toen Isaac Newton zijn wetten van beweging en zwaartekracht presenteerde. Zijn werk was briljant, maar als persoon was Newton excentriek en had hij een paar flinke conflicten. En: hij deed in het geheim aan alchemie en ketterij.
Lees het interview met Isaac Newton, inclusief de winnende lezersvraag van onze prijsvraag!
1/10
De vasthoudende
Galileo Galilei was een van de belangrijkste wegbereiders van de Wetenschappelijke Revolutie. Dankzij zijn ontdekkingen met de telescoop zorgde Galilei dat het middeleeuwse wereldbeeld op losse schroeven kwam te staan. Hij mobiliseerde de publieke opinie voor zijn zaak. Maar zijn felle en soms ontactische optreden zorgde dat hij uiteindelijk frontaal botste met de katholieke inquisitie.
Lees het interview met Galileo Galilei of stel zelf een vraag en win er nog iets mee ook!
1/10
De nieuwsgierige
Als er iemand enthousiast, bevlogen en vol overgave over de natuurkunde kon praten, dan was het Richard Feynman. De colleges van de Amerikaan zijn wereldberoemd. Als fysicus bouwde hij de net nieuwe quantumtheorie verder uit met de quantumelektrodynamica. Kennislink vroeg de flamboyante natuurkundige of hij dit in een ‘fictief interview’ wilde uitleggen.
Lees het interview met Richard Feynman, inclusief de winnende lezersvraag van onze prijsvraag!
1/10
Andere fictieve interviews
1/11
Borrelen met Darwin of Mendel
Stel dat je een borreltje kon drinken met een van de grootste biologen ooit, zoals Charles Darwin of Gregor Mendel. Hoe zou dat zijn? Dat heeft Kennislink zich geprobeerd voor te stellen. We deden alsof we ze konden spreken. Een ‘fictief interview’ dus, met tien beroemde overleden geleerden. Zo zie je niet alleen wat ze betekenden voor de biologie, maar ook wat voor personen het waren. Maak kennis met ze in deze slideshow, met elke week een nieuw interview.
1/11
Antoni van Leeuwenhoek, de achterdochtige
Hij staat bekend als de vader van de microbiologie. Met zijn zelfgebouwde microscoopjes zag de Nederlander Antoni van Leeuwenhoek voor het blote oog onzichtbare ‘kleine diertjes’ waar niemand het bestaan van afwist. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de achterdochtige maar beroemde handelsman uit Delft.
1/11
Maria Sibylla Merian, de kunstenares
Nog ver voor de ontdekkingsreizen van Darwin, reisde een 52-jarige vrouw alleen met haar dochter naar Suriname om de metamorfose van insecten prachtig in beeld te brengen. De Duitse Maria Sibylla Merian liet zo zien wat nog bijna niemand gezien had. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de stille maar zeer talentvolle avonturierster en nauwkeurige kunstenares.
1/11
Carolus Linnaeus, de ongedurige
Hij staat bekend als de vader van de moderne taxonomie en legde de basis voor de moderne naamgeving van dieren en planten. Maar Carolus Linnaeus was veel meer dan dat. Hij studeerde medicijnen en is ook een tijdje huisarts geweest in Stockholm. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de veelzijdige, ongedurige Zweedse arts en plantenliefhebber.
1/11
George Cuvier, de eigenwijze
Hij hield niet van ontdekkingsreizen, werkte dag en nacht en gaf onbedoeld de voorzet voor de evolutietheorie van Darwin. De Fransman Georges Cuvier was een van de grootste wetenschappers van de eerste helft van de negentiende eeuw. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de eigenwijze, hard werkende man uit Parijs.
1/11
Darwin en Wallace, de tegenpolen
Alfred Russel Wallace kwam uit een arme familie, Charles Darwin was de zoon van een rijke arts. En terwijl Darwin zijn werk vooral deed in een zoektocht naar roem en reputatie liet Wallace zich drijven door nieuwsgierigheid. Kennislink deed een ‘fictief dubbelinterview’ met de twee tegenpolen die uiteindelijk dezelfde conclusies trokken.
Lees het interview met Charles Darwin en Alfred Russel Wallace
1/11
Gregor Mendel, de doorzetter
Als ‘s werelds eerste geneticus maakte hij naam. De monnik Gregor Mendel ontrafelde de geheimen achter overerving met zijn jarenlange kruisingsexperimenten. Een buitengewoon staaltje werk. Als persoon was hij echter bescheiden en geduldig, een beetje saai zelfs. In dit ‘fictieve’ interview vertelt de van oorsprong boerenzoon over zijn religieuze en wetenschappelijke leven.
1/11
Eugène Dubois, het multitalent
Hij was arts, antropoloog, anatoom, paleontoloog en ecoloog. Hij was koppig, intelligent, werkte hard en was enorm gedreven. Vanaf dat hij jong was had Eugène Dubois een groot doel voor ogen. Het vinden van de fossiele tussenvorm tussen mens en aap.
1/11
Nikolaas Tinbergen, de waarnemer
De Nederlander Nikolaas Tinbergen is één van de grondleggers van de ethologie: het onderzoek naar diergedrag. In 1973 ontving hij dan ook de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde voor zijn onderzoek aan diergedrag. Kennislink deed een fictief interview met de sportieve, begenadigde waarnemer uit Den Haag.
1/11
Rosalind Franklin, de miskende
Geen andere vrouwelijke wetenschapper heeft te maken gehad met zoveel controverse in haar leven en werk als Rosalind Franklin. Ze had te kampen met seksisme en onderwaardering. Desondanks leverde ze een cruciale bijdrage aan de ontdekking van de structuur van DNA. Dit ‘fictieve interview’ geeft een kijkje in het leven van de perfectionistische Britse biochemicus.
1/11
Andere fictieve interviews
Knappe koppen op de koffie Uitzinnige uitvinders gesproken Johanna Westerdijk, de eerste Nederlandse vrouwelijke hoogleraar