Ze worden vaak met de nek aangekeken door hun collega’s. Totdat in sommige gevallen blijkt dat ze gelijk hebben. Dwarse wetenschappers met controversiële theorieën vinden moeilijk hun weg in de wetenschappelijke wereld, maar ze zijn wel spannend om te volgen. Zondag gaat Labyrint op Ned 2 over dit soort onderzoekers.
18 oktober 2013
Zondag in Labyrint:
Nieuwe ideeën worden in de wetenschap niet altijd met open armen ontvangen. In Labyrint twee voorbeelden van dwarse wetenschap: een nieuwe theorie over het ontstaan van de maan en over de werking van het angstcentrum van ons brein, de amygdala.
Labyrint, het wetenschapsprogramma van NTR en VPRO, zondag om 19:50, Nederland 2.
Moeilijke vragen
Niet zelden bedenken wetenschappers ergens verschillende verklaringen voor. Maar deze theorieën zijn niet allemaal even gemakkelijk te bewijzen. Welke dan de juiste is, blijkt soms pas decennia later. En die verklaring is niet altijd de fijnste.
Archeologische aanwijzingen voor christendom 'in de tijd van Jezus'
Briljante mensen
Achter elk controversieel idee zit een dwarse wetenschapper. Iemand die de gevestigde orde aan zijn of haar laars lapt en gelooft in de eigen inzichten. Veel van hen worden pas na hun dood erkent, wanneer blijkt dat onze moderne maatschappij zonder hun ideeën niet zou werken. Kennislink deed fictieve interviews met uitvinders, natuurkundigen en biologen wiens ideeën de wereld hebben veranderd, maar die het niet altijd zelf meemaakten.
De onruststoker
Een geinponem, geniale uitvinder, provocateur en een racist. Weinig uitvinders van de twintigste eeuw zijn zo controversieel als de Amerikaanse natuurkundige William Shockley. Mede dankzij zijn werk ontstond de transistor, waarmee de basis werd gelegd voor de huidige computers. “Ik ben mijn hele leven gek geweest op provoceren.”
"Lees het interview met Willam Shockley":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/william-shockley-de-onruststoker
Andere fictieve interviews
"Knappe koppen op de koffie":https://www.nemokennislink.nl/slideshows/dode-natuurkundigen-aan-het-woord
"Briljante biologen op de borrel":https://www.nemokennislink.nl/slideshows/briljante-biologen-op-de-borrel
Koffie met Albert, Isaac of Marie
Stel dat je koffie kon drinken met een van de grootste natuurkundigen ooit, zoals Albert Einstein of Niels Bohr. Hoe zou dat zijn? Dat heeft Kennislink zich geprobeerd voor te stellen. We deden _alsof_ we ze konden spreken. Een ‘fictief interview’ dus, met acht beroemde overleden geleerden. Zo zie je niet alleen wat ze betekenden voor de natuurkunde, maar ook wat voor personen het waren. Maak kennis met ze in deze slideshow, met elke week een nieuw interview. Zou jij ook iets aan ze willen vragen? Laat het ons weten: je kunt er namelijk "iets mee winnen!":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/prijsvraag-wat-vraag-je-een-knappe-kop
Het genie
Volgens velen is hij de grootste natuurkundige ooit. Met slechts een pen, papier en zijn gedachte-experimenten ontwierp Albert Einstein een radicaal nieuw beeld van onze wereld. Einstein werd de eerste wetenschappelijke 'superster'. Een briljant en eigenzinnig genie, maar ook een man met humor en een uitgesproken politieke voorkeur.
"Lees het interview met Albert Einstein":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/albert-einstein-het-genie, inclusief de twee winnende lezersvragen van onze "prijsvraag":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/prijsvraag-wat-vraag-je-een-knappe-kop!
De veelzijdige
Christiaan Huygens was één van Nederlands grootste geleerden, zo niet de allergrootste. Veelzijdigheid was zijn talent. Of het nu de uitvinding was van het slingeruurwerk, de ontdekking van de ringen van Saturnus of de golftheorie van licht: vrijwel geen gebied in de zeventiende eeuwse wetenschap bleef zonder ontdekking van Huygens. Kennislink had een ‘fictief interview’ met de beroemde Nederlander.
"Lees het interview met Christiaan Huygens":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/christiaan-huygens-de-veelzijdige, inclusief de winnende lezersvraag van onze "prijsvraag":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/prijsvraag-wat-vraag-je-een-knappe-kop!
De pionier
Niels Bohr staat bekend als een van de pioniers van een bijzonder deelgebied van de natuurkunde, namelijk de quantummechanica. De onvermoeibare Deen bezat een ongekend doorzettingsvermogen en een zeer scherpe en levendige geest, zowel op wetenschappelijk als op politiek gebied. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de invloedrijke denker uit Kopenhagen.
"Lees het interview met Niels Bohr":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/interview-met-niels-bohr of stel zelf een vraag en "win er nog iets mee ook":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/prijsvraag-wat-vraag-je-een-knappe-kop!
De ontdekker
Marie Skłodowska-Curie deed samen met haar echtgenoot Pierre Curie als eerste systematisch onderzoek naar radioactiviteit en ontdekte aan de hand van het verschijnsel twee nieuwe chemische elementen. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de ijverige, maar publiciteitsschuwe wetenschapster uit Polen.
Lees het interview met "Marie Curie":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/interview-marie-curie of stel zelf een vraag en "win er nog iets mee ook":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/prijsvraag-wat-vraag-je-een-knappe-kop!
De ruziemaker
Zelden was een revolutie in de natuurkunde zo groot als toen Isaac Newton zijn wetten van beweging en zwaartekracht presenteerde. Zijn werk was briljant, maar als persoon was Newton excentriek en had hij een paar flinke conflicten. En: hij deed in het geheim aan alchemie en ketterij.
Lees het interview met "Isaac Newton":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/isaac-newton, inclusief de winnende lezersvraag van onze "prijsvraag":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/prijsvraag-wat-vraag-je-een-knappe-kop!
De vasthoudende
Galileo Galilei was een van de belangrijkste wegbereiders van de Wetenschappelijke Revolutie. Dankzij zijn ontdekkingen met de telescoop zorgde Galilei dat het middeleeuwse wereldbeeld op losse schroeven kwam te staan. Hij mobiliseerde de publieke opinie voor zijn zaak. Maar zijn felle en soms ontactische optreden zorgde dat hij uiteindelijk frontaal botste met de katholieke inquisitie.
Lees het interview met "Galileo Galilei":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/interview-met-galileo-galilei of stel zelf een vraag en "win er nog iets mee ook":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/prijsvraag-wat-vraag-je-een-knappe-kop!
De nieuwsgierige
Als er iemand enthousiast, bevlogen en vol overgave over de natuurkunde kon praten, dan was het Richard Feynman. De colleges van de Amerikaan zijn wereldberoemd. Als fysicus bouwde hij de net nieuwe quantumtheorie verder uit met de quantumelektrodynamica. Kennislink vroeg de flamboyante natuurkundige of hij dit in een ‘fictief interview’ wilde uitleggen.
Lees het interview met "Richard Feynman":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/richard-feynman, inclusief de winnende lezersvraag van onze "prijsvraag":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/prijsvraag-wat-vraag-je-een-knappe-kop!
Andere fictieve interviews
* "Briljante biologen op de borrel":https://www.nemokennislink.nl/slideshows/briljante-biologen-op-de-borrel
* "Uitzinnige uitvinders gesproken":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/william-shockley-de-onruststoker#1
* "Willem Kolff, vindingrijke vader van de kunstnier":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/willem-kolff-vindingrijke-vader-van-de-kunstnier/
Borrelen met Darwin of Mendel
Stel dat je een borreltje kon drinken met een van de grootste biologen ooit, zoals Charles Darwin of Gregor Mendel. Hoe zou dat zijn? Dat heeft Kennislink zich geprobeerd voor te stellen. We deden alsof we ze konden spreken. Een ‘fictief interview’ dus, met tien beroemde overleden geleerden. Zo zie je niet alleen wat ze betekenden voor de biologie, maar ook wat voor personen het waren. Maak kennis met ze in deze slideshow, met elke week een nieuw interview.
Antoni van Leeuwenhoek, de achterdochtige
Hij staat bekend als de vader van de microbiologie. Met zijn zelfgebouwde microscoopjes zag de Nederlander Antoni van Leeuwenhoek voor het blote oog onzichtbare ‘kleine diertjes’ waar niemand het bestaan van afwist. Kennislink deed een 'fictief interview' met de achterdochtige maar beroemde handelsman uit Delft.
"Lees het interview met Antoni van Leeuwenhoek":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/antoni-van-leeuwenhoek-de-achterdochtige
Maria Sibylla Merian, de kunstenares
Nog ver voor de ontdekkingsreizen van Darwin, reisde een 52-jarige vrouw alleen met haar dochter naar Suriname om de metamorfose van insecten prachtig in beeld te brengen. De Duitse Maria Sibylla Merian liet zo zien wat nog bijna niemand gezien had. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de stille maar zeer talentvolle avonturierster en nauwkeurige kunstenares.
"Lees het interview met Maria Sibylla Merian":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/maria-sibylla-merian-de-kunstenares.
Carolus Linnaeus, de ongedurige
Hij staat bekend als de vader van de moderne taxonomie en legde de basis voor de moderne naamgeving van dieren en planten. Maar Carolus Linnaeus was veel meer dan dat. Hij studeerde medicijnen en is ook een tijdje huisarts geweest in Stockholm. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de veelzijdige, ongedurige Zweedse arts en plantenliefhebber.
"Lees het interview met Carolus Linnaeus":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/carolus-linnaeus-de-ongedurige
George Cuvier, de eigenwijze
Hij hield niet van ontdekkingsreizen, werkte dag en nacht en gaf onbedoeld de voorzet voor de evolutietheorie van Darwin. De Fransman Georges Cuvier was een van de grootste wetenschappers van de eerste helft van de negentiende eeuw. Kennislink deed een ‘fictief interview’ met de eigenwijze, hard werkende man uit Parijs.
"Lees het interview met George Cuvier":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/baron-georges-cuvier-de-eigenwijze
Darwin en Wallace, de tegenpolen
Alfred Russel Wallace kwam uit een arme familie, Charles Darwin was de zoon van een rijke arts. En terwijl Darwin zijn werk vooral deed in een zoektocht naar roem en reputatie liet Wallace zich drijven door nieuwsgierigheid. Kennislink deed een ‘fictief dubbelinterview’ met de twee tegenpolen die uiteindelijk dezelfde conclusies trokken.
"Lees het interview met Charles Darwin en Alfred Russel Wallace":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/charles-darwin-en-alfred-russel-wallace-de-tegenpolen
Gregor Mendel, de doorzetter
Als ‘s werelds eerste geneticus maakte hij naam. De monnik Gregor Mendel ontrafelde de geheimen achter overerving met zijn jarenlange kruisingsexperimenten. Een buitengewoon staaltje werk. Als persoon was hij echter bescheiden en geduldig, een beetje saai zelfs. In dit ‘fictieve’ interview vertelt de van oorsprong boerenzoon over zijn religieuze en wetenschappelijke leven.
"Lees het interview met Gregor Mendel":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/gregor-mendel-de-doorzetter
Eugène Dubois, het multitalent
Hij was arts, antropoloog, anatoom, paleontoloog en ecoloog. Hij was koppig, intelligent, werkte hard en was enorm gedreven. Vanaf dat hij jong was had Eugène Dubois een groot doel voor ogen. Het vinden van de fossiele tussenvorm tussen mens en aap.
"Lees hier het interview met Eugène Dubois":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/dubois-het-multitalent
Nikolaas Tinbergen, de waarnemer
De Nederlander Nikolaas Tinbergen is één van de grondleggers van de ethologie: het onderzoek naar diergedrag. In 1973 ontving hij dan ook de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde voor zijn onderzoek aan diergedrag. Kennislink deed een fictief interview met de sportieve, begenadigde waarnemer uit Den Haag.
"Lees het interview met Nikolaas Tinbergen":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/nikolaas-tinbergen-de-waarnemer
Andere fictieve interviews
"Knappe koppen op de koffie":https://www.nemokennislink.nl/slideshows/dode-natuurkundigen-aan-het-woord
"Uitzinnige uitvinders gesproken":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/william-shockley-de-onruststoker#1
"Johanna Westerdijk, de eerste Nederlandse vrouwelijke hoogleraar":https://www.nemokennislink.nl/publicaties/werken-en-feesten-vormt-schoone-geesten/
Uitgelicht door de redactie
Onze leestips
Met deze selectie van publicaties, begrijp jij de wereld om je heen beter. Dit is wat je nu moet weten.