Het ogenschijnlijk meest onzichtbare object in het heelal is zichtbaar gemaakt. Wetenschappers hebben voor het eerst een beeld gemaakt van een zwart gat.

‘Donkere materie’ en ‘donkere energie’ zijn vooralsnog de beste manieren om de bewegingen van het universum te verklaren. Twee nieuwe publicaties vegen alternatieve zwaartekrachttheorieën helemaal van tafel.

Voor het eerst is de massa van een nabije ster bepaald aan de hand van licht uit de ‘achtergrond’ dat zij afboog met haar zwaartekracht. Door met ruimtetelescoop Hubble nauwkeurig naar de positie van een verre ster te kijken, wisten astronomen een dichtbij staande witte dwergster t...

Precies honderd jaar geleden presenteerde Albert Einstein de correcte versie van zijn algemene relativiteitstheorie. De bewijzen voor die theorie hebben zich de afgelopen eeuw opgestapeld. Van zonsverduisteringen tot vliegende atoomklokken, wetenschappers grepen alles aan om Einsteins theorie ...

Precies honderd jaar geleden vaagde de Eerste Wereldoorlog het negentiende-eeuwse Europa van koningen en keizers weg en begon de verwoestende twintigste eeuw. Maar de zekerheden van die oude tijd waren ook daarvoor al aan het verdwijnen, onder andere door de vele nieuwe wetenschappelijke inzic...

Het is over. Finito. Neutrino’s gaan echt niet sneller dan het licht. Het Italiaanse onderzoeksteam dat eind vorig jaar die opzienbarende claim deed, heeft nu toegegeven dat hun metingen onjuist waren. Kennislink dook in de zaak van de sneller-dan-licht-neutrino’s: waar ging het mis?

Vandaag zet onder andere Nederland zijn handtekening onder het contact voor de bouw van ’s werelds grootste radiotelescoop: de Square Kilometre Array.

Volgens velen is hij de grootste natuurkundige ooit. Met slechts een pen, papier en zijn gedachte-experimenten ontwierp Albert Einstein een radicaal nieuw beeld van onze wereld. Einstein werd de eerste wetenschappelijke ‘superster’. Een briljant en eigenzinnig genie, maar ook een m...

Het was groot nieuws eind september, toen neutrino’s werden waargenomen die sneller dan het licht leken te reizen. Misschien leek het mooier dan het is, want in het experiment zijn twee mogelijke fouten gevonden die de metingen op losse schroeven zetten.

Eind september werden neutrino’s in één klap wereldnieuws, toen uit metingen bleek dat ze sneller dan het licht hadden gereisd. Inmiddels staat de claim – mede dankzij een nieuwe reeks metingen – nog altijd overeind. Toch blijven er grote twijfels. Wat is er de afgelopen twee...

De natuurkundige wereld staat op zijn kop: wetenschappers van deeltjesinstituut CERN menen deeltjes te hebben gemeten die sneller reizen dan het licht. Als dat klopt, kan het een aardverschuiving in de natuurkunde betekenen. Maar veel wetenschappers blijven sceptisch.

Op 14 mei sprak Sir Roger Penrose tijdens een symposium ter gelegenheid van het nieuwe Platform Wiskunde Nederland. Penrose: “Ik denk dat de manier waarop de wereld in elkaar steekt ‘deep down’ heel wiskundig is.”

Zwaartekracht, dat is toch één van de vier fundamentele natuurkrachten? Theoretisch natuurkundige Erik Verlinde zet daar vraagtekens bij. Gravitatie zou niets anders zijn dan een effect van de manier waarop deeltjes met elkaar omgaan.

Theoretisch fysicus Jan Pieter van der Schaar gebruikt theorieën die het grootste moeten verklaren om inzicht te krijgen in het allerkleinste. Met behulp van kosmologie zoekt hij naar bewijs voor de snaartheorie.

In het dagelijks leven lijkt tijd iets dat glad en continu verloopt. In de kwantummechanica, de tak van de natuurkunde die zich met het allerkleinste bezighoudt, bestaat tijd echter uit hele kleine eenheden, tikjes waarbinnen je geen tijdsverloop kunt definiëren. De directeur van het Amerikaan...

Sterrenkundige Mauri Valtonen en zijn collega’s hebben een extreem zwaar dubbel zwart gat onderzocht, de baan ervan bepaald, en in één moeite door Einsteins relativiteitstheorie bevestigd in de meest extreme omgeving ooit. En dat alles door het helderheidsverloop te meten van een quasar op dri...

Weggeslingerd uit bolvormige sterhopen bewegen met immense snelheden middelgrote zwarte gaten door ons Melkwegstelsel. Denken theoretici.

De zwaartekracht van extreem grote sterrenstelsels kan licht net als een lens in boogjes buigen. Zuiver wiskundig onderzoek heeft nu laten zien hoeveel beelden dan ontstaan: voor n sterren zijn het er 5n – 5. Die formule kwam bij toeval uit een algebra-onderzoek gerold en was meteen nuttig voo...

Zwarte gaten hebben zo’n sterke zwaartekracht, dat niets eruit ontsnapt. Bijna niets dan, want door een glibberig kwantumproces kan de rand van een zwart gat verdampen. Daarbij komt misschien informatie vrij over wat er ooit in het zwarte gat is gevallen.

Onderzoekers van het Rochester Institute of Technology in de Verenigde Staten zijn erin geslaagd om de botsing en versmelting van drie zwarte gaten te simuleren met behulp van een krachtige supercomputer.

Bijna een eeuw na Einsteins algemene relativiteitstheorie erbazen wetenschappers zich nog steeds over de gevolgen ervan. Zo wordt licht volgens Einstein afgebogen door zware massa’s en kunnen sterrenstelsels als lenzen dienen voor licht van verder uit het heelal.

Duitse en Canadese natuurkundigen hebben de bizarre tijdrek uit Einstein’s speciale relativiteitstheorie bevestigd. Volgens de voorspelling loopt de interne klok van een snelle reiziger langzamer dan van iemand die stilstaat. Dat gaat ook op voor rondrazende atomen in een deeltjesversnel...

Wéér winst voor Einstein. Drie jaar lang zocht de satelliet Gravity Probe B naar barsten in Einstein’s relativiteitstheorie. Die voorspelt dat zwaartekracht subtiele, nog nooit gemeten effecten heeft in de buurt van de aarde. Aan iets bijgedraaide tollen in de satelliet is nu een van die...

Natuurkundigen van de Amerikaanse installatie LIGO proberen hun spiegels te verleiden tot kwantumgedrag. Door extreme koeling maken de zwaartekrachtexperts hun spiegel net zo trillingsvrij als een stilstaand atoom. Of de spiegel ook de bijbehorende regels van de kwantumwereld gaat volgen, is o...

Wie Einstein’s relativiteitstheorie wil testen, moet kijken naar duo’s van uitgebrande zonachtige sterren: witte dwergen. De Nijmeegse sterrenkundige Gijs Roelofs ontdekte tijdens zijn promotieonderzoek dat die nog sterkere bronnen zijn van zwaartekrachtstraling dan al gedacht werd...

In grafeen, een laag potloodstreep van maar één koolstofatoom dik, lijken elektronen massaloos. Natuurkundigen van de TU Delft en Stichting FOM ontdekten dat grafeen supergeleidend kan worden en maakten er een elektrische schakelaar voor superstromen van. Wereldwijd is veel interesse in grafee...

Wie met een telescoop naar het heelal kijkt, ziet het verleden: het licht van veel sterren bereikt ons pas na miljarden jaren. Terugkijken tot de oerknal moet dan ook kunnen, zou je denken. De praktijk blijkt weerbarstig, maar met een nieuwe zwaartekrachttelescoop gaat het wellicht lukken.

Sterrenkundige Suvi Gezari van het Caltech-instituut heeft een ster zien verdwijnen in een gigantisch zwart gat. De sterke zwaartekracht van het zwarte gat scheurde een passerende ster uiteen en slokte de restanten op. Gezari publiceert haar waarnemingen in de Astrophysical Journal Letters.

De donkere energie, die het heelal steeds sneller laat uitdijen, is ouder dan de zon. Dat claimt sterrenkundige Adam Riess van John Hopkins University en het STScI. Riess spoorde verre supernova’s op met de Hubble-telescoop en zag aan de snelheid waarmee die van ons en elkaar af bewegen ...

Het einde van het ene heelal is het begin van het andere, denkt Roger Penrose. In de verre toekomst, als alle deeltjes verdwenen zijn en de tijd stilstaat, kan uit ons uitgebrande heelal zomaar een nieuw universum ontstaan. En omgekeerd: ‘voor onze Oerknal bestond er een ander heelalR...