Nu de bladeren van de bomen vallen, wordt het pijnlijk duidelijk dat de periode van groei en bloei toch echt voorbij is. De natuur maakt zich klaar voor de winter en een periode van rust dient zich aan. Dat betekent niet dat er niets te doen is. Juist in deze periode kan de stadsnatuur wel wat hulp gebruiken. Want voedsel is in deze periode schaars, net als schuilplaatsen tegen roofdieren en de kou. Daar een handje bij helpen blijkt verrassend makkelijk.

Laten liggen

De laatste bloemen zijn inmiddels wel uitgebloeid en ik heb daarom sterk de neiging om ze eruit te trekken. Maar als ik insecten de winter door wil helpen, moet ik dat juist niet doen, vertelt Mathiska Lont, boswachter bij Natuurmonumenten. In de stengels en bloemen zitten namelijk nog allerlei insecten, eitjes, en rupsen. “Als je dat nu weg zou halen, is al je eerdere werk om het insecten naar de zin te maken voor niks geweest.” Ook oude druiven en peren kan ik daarom het beste laten liggen, is het advies.

Snoeien als een hert

Je kunt oude takken en bladeren ook rondom vaste planten gooien, zoals in een border, legt Lont uit. “Dat biedt voeding voor insecten en schimmels – en daarmee later ook de plant. Bovendien zorgt het voor een kleine isolerende laag waardoor de planten minder snel doodvriezen en het perfecte schuilplekken zijn voor insecten en bijvoorbeeld overwinterende egels en padden.”

Bladeren op het gras kun je dan weer het beste wél weghalen. Die kunnen het gras namelijk verstikken. Lont lost dat op door de bladeren mee te maaien met het gras. “Wormen trekken die snippers dan door de grond naar beneden, waardoor er meer voeding in de bodem komt. Tegelijkertijd zorgen die holletjes ervoor dat er zowel lucht als water makkelijker de grond in kan. Wat de grond ook weer gezonder maakt.”

Heggen

Wilde hoeken, takkenrillen en bladerhopen dus. Zo in het begin van de herfst heeft dat wel wat. Maar zodra de winter komt, en de tuin echt heel kaal is, vind ik het toch maar een treurige bedoening. Hét moment dus om vast nieuwe plannen te maken, stelt Lont. Zo kun je al nadenken voor bollen voor het voorjaar, maar ook over bijvoorbeeld een heg plaatsen. “In de winter valt het namelijk ineens op waar er kale plekken zijn, hoeveel inkijk je hebt van de buren, of merk je dat je kliko’s of fietsen flink in het zicht staan.”

Heggen zijn bovendien fantastische broedplekken en schuilplekken voor vogels, en ook een belangrijke bron voor voedsel voor vogels en allerlei vlinders. Als je daar niet genoeg ruimte voor hebt (als broedplek moet zo’n heg minstens een halve meter diep zijn), kun je ook een afscheiding maken met een dubbele rij betongaas om daar planten als klimop tegenaan te laten groeien, vertelt Lont. “Als je tien centimeter ruimte tussen de rijen laat, is dat een prachtige plek voor merels, mussen en zelfs zwartkopjes om te broeden en bessen te eten.”

Als trotse eigenaar van twee buxussen kan ik het enthousiasme van mussen in een heg beamen. Ik heb voor de komende week daarom ook al een nieuw tripje naar een tuincentrum op de planning staan. Dan ga ik specifiek op zoek naar een herfstbloeiende struik, om insecten te helpen aan wat laatste nectar voor ze de winter in gaan. Op advies van Lont zal ik er ook op letten dat hij lekker breed en diep is voor de vogels. Wie weet herbergt die struik in de lente dan wel nieuw leven.