Naar de content

Waarom drinken we zoveel koffie?

Edan Cohen

Veel mensen beginnen de dag met een kopje koffie. In Nederland drinken mensen van 15 jaar en ouder met z’n allen ongeveer 44 miljoen koppen à 5,5 miljoen liter per dag. Dit is ruim twee keer een olympisch zwembad! Hoe komt het dat deze zwarte, licht bittere drank zonder voedingswaarde zo populair is?

Koffieconsumptie

Regelmatig koffie drinken is gezond, zo concluderen de onderzoeken naar koffieconsumptie en het risico op overlijden die op 11 juli 2017 verschenen in Annals of Internal Medicine. Wie drie of meer kopjes koffie per dag drinkt, lijkt volgens het onderzoek een verlaagd risico te hebben op het overlijden aan bijvoorbeeld vaatziekten. Verschillende etnische achtergronden lijken hierbij geen rol te spelen. De onderzoeken tonen echter alleen een correlatie aan. Hoewel het artikel verband legt tussen bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en het drinken van koffie, is het niet zo dat daar onderzoek naar is gedaan. Alleen de gegevens van koffieconsumptie en sterfte (door verschillende oorzaken) zijn in verschillende landen naast elkaar gelegd. Het is goed mogelijk dat koffiedrinkers ook andere eigenschappen delen die uiteindelijk verantwoordelijk zijn voor de lagere sterftecijfers.

We drinken koffie omdat we er blij, alert en geconcentreerd van worden zonder dat het grote gevolgen heeft voor ons lichaam, zoals drugs dat wel hebben. Natuurlijk speelt voor de populariteit langzamerhand ook mee dat het een gewoonte is geworden, maar het wereldwijde succes lijkt toch vooral met de opwekkende werking samen te hangen. Dat komt doordat cafeïne in je lichaam ervoor zorgt dat het hormoon adenosine, dat slaperigheid veroorzaakt, zijn werk niet meer kan doen.

Edan Cohen

Allergrootste koffiedrinkers

Het Nederlandse Voedingscentrum adviseert wel om de cafeïneconsumptie niet boven de 400 milligram per dag uit te laten komen. In een kop filterkoffie zit ongeveer 85 milligram, dus dat betekent ruim 4,5 koppen koffie per dag. Bij die hoeveelheden hebben de meeste mensen namelijk geen last van bijwerkingen. Zelfs in Scandinavië, waar de allergrootste koffiedrinkers wonen, blijven ze daar gemiddeld net onder met 4,3 koppen koffie per dag.

Het is niet gek dat het Voedingscentrum toch een grens aangeeft. Je kunt alles overdrijven, en té veel koffie is ook niet goed. Alles wordt vergif als de dosis te hoog wordt, zelfs water. Koffie kan de oorzaak zijn van slapeloosheid, trillerigheid of hartkloppingen. Vervelende effecten die zelden levensbedreigend zijn.

Beloningssysteem

Belangrijk is ook dat de koffieconsument simpel kan minderen met koffie drinken als hij last heeft van deze effecten. Koffie is namelijk niet verslavend, stelde psychiater Sally Satel vast in 2006. Satel, die onderzoek doet aan het American Enterprise Instituut en de Oasis kliniek in Washington, vergeleek een groot aantal studies over de effecten van koffie.

Het belangrijkste criterium voor een verslavende stof is dat de gebruiker niet kan stoppen met het gebruik hoewel het zijn gezondheid en welbevinden aantast, zelfs als hij wel wil stoppen. Satel geeft aan: “Dat gaat voor koffie niet op. Mensen stoppen juist wel als ze bijvoorbeeld last hebben van slapeloosheid. Bovendien is aangetoond dat koffie een ander effect heeft op de beloningssystemen in de hersenen dan klassieke drugs als amfetamines, cocaïne en nicotine.”

Koffiedrinkers die abrupt stoppen, kunnen wel last hebben van ontwenningsverschijnselen als hoofdpijn, geïrriteerdheid of een duf hoofd, maar er is geen onbeheersbare drang om weer naar de koffie te grijpen. Al met al lijken er dus meer voordelen aan koffie te zitten dan nadelen.

Legale doping

En voordelen zijn er zeker ook aangetoond. Zo laat een Australisch onderzoek uit 2013 zien dat langeafstand-vrachtwagenchauffeurs die koffie drinken om wakker te blijven, 63 procent minder kans hebben op het veroorzaken van verkeersongevallen. De onderzoekers vergeleken daarvoor de cafeïneconsumptie onder ruim vijfhonderd chauffeurs die betrokken waren bij een ongeluk met het gebruik bij een ongeveer even grote controlegroep die de afgelopen twaalf maanden geen ongeluk had gehad.

Overigens ging het niet alleen om koffie, ook andere cafeïnehoudende dranken en pillen, lijken je geconcentreerder en alerter te houden tijdens het autorijden. Ook lijkt het kortetermijnsportprestaties te verbeteren, waarschijnlijk doordat cafeïne de aanmaak van adrenaline stimuleert dat helpt om energie vrij te maken in je lichaam.

Een voorbeeld is een Amerikaans onderzoek uit 2010 waarin de wetenschappers onder andere keken naar voetbalprestaties en het drinken van koffie. De koffiedrinkers konden sneller korte afstanden sprinten en beter springen dan de spelers die geen koffie gedronken hadden. Wellicht opent dat mogelijkheden voor koffie als legale doping.

ReactiesReageer