Naar de content

Krijgen we steeds meer 'monsterorkanen'?

Trocaire, via Wikimedia Commons, CC BY-SA 2.0

Wat is de invloed van het klimaat op orkanen? NEMO Kennislink zet de vijf meest prangende vragen en antwoorden – of in elk geval de inzichten van dit moment – op een rijtje.

Na een (letterlijk) stormachtig begin van de herfst, waarin de orkanen Harvey, Irma, José en vandaag ook Maria zich deden gelden, brak de discussie weer eens ouderwets los.
“Dit is slechts het begin!” “Het komt door de opwarming van het klimaat!” “Welnee, er zijn juist mínder orkanen dan voorheen!”

Maar wat is nu waar en wat niet? Antwoord op de vijf meest gestelde vragen.

Orkanen Irma (links) en José (rechts) op 6 september 2017, vanuit de Suomi NPP satelliet, met de Visible Infrared Imaging Radiometer Suite (VIIRS).

 NASA / SNPP / VIIRS via Wikimedia Commons

Komen er steeds meer orkanen?

Nee.

De opwarming van het klimaat heeft twee elkaar tegenwerkende effecten op de vorming van een orkaan. Het eerste is dat het oceaanwater opwarmt door de stijgende temperatuur. Orkanen kunnen ontstaan als het zeewater 27 graden Celcius of warmer is, en dat is steeds vaker en langer het geval. Er stijgt dan vochtige warme lucht op, er ontstaat een lagedrukgebied dat extra lucht en regenbuien aanzuigt, en dankzij de rotatie van de aarde gaat alles vervolgens rondtollen.

De atmosfeer wordt echter ook stabieler als de temperatuur stijgt, schrijft de KNMI op zijn website. Dat komt doordat het hoog in de atmosfeer sterker opwarmt dan aan het aardoppervlak. Hierdoor ontwikkelen buiencomplexen zich minder makkelijk verder tot een orkaan. Al met al lijkt het aantal orkanen eerder kleiner te worden dan groter.

Worden orkanen steeds sterker?

Dat valt wel te verwachten. Hoe hoger de temperatuur van het oceaanwater, hoe sterker een orkaan kan worden: de warmte van het water is de motor van de orkaanvorming. Irma ontstond boven een oceaanoppervlak van 29 tot 30 graden Celcius; dat kan deels verklaren waarom ze uitgroeide tot de monsterorkaan die Sint-Maarten te verduren kreeg.

Ook kunnen we meer regen uit orkanen verwachten als het warmer wordt. Warme lucht kan meer waterdamp bevatten dan koude lucht; per graad opwarming kan er 7 procent extra waterdamp bij.

Uit observaties blijkt echter nog niet dat we gemiddeld extra sterke orkanen hebben nu de temperatuur stijgt. Daar moet echter bij gezegd worden dat orkanen zulke grillige weersverschijnselen zijn dat het moeilijk is er statistiek mee te bedrijven.

Maar het aantal doden door orkanen is sinds de jaren ’70 gehalveerd, las ik in de krant !

Klopt. Maar dat is te danken aan betere voorspellingen, betere waarschuwingssystemen, betere infrastructuur, en stevigere huizen. Het aantal doden is veel sterker afhankelijk van de welvaart van het getroffen land, dan van de sterkte van de orkaan.

Schade op het eiland Leyte (Filipijnen) na tyfoon Haiyan in november 2013.

Trocaire, via Wikimedia Commons, CC BY-SA 2.0

Waren Harvey, Irma en José een gevolg van de opwarming van het klimaat?

Voor individuele stormen kan je dat nooit zeggen, net zoals je van een rokende longkankerpatient nooit zeker weet of hij niet ziek zou zijn geworden als hij nooit gerookt had. Dat weten we dus simpelweg niet.

Wel weten we dat er veel factoren een rol spelen bij de vorming van een orkaan. Dit jaar waren er, naast het relatief warme zeewater, ook het weersverschijnsel La Niña en een actieve West-Afrikaanse moesson. Die moesson leverde grote buiencomplexen aan waaruit de orkaan zich kon vormen, La Niña zorgde voor de juiste windpatronen. Dus zelfs als het klimaat een rol heeft gespeeld, dan is het niet de enige oorzaak geweest.

Kunnen we orkanen niet tegenhouden?

Dat is wel geprobeerd in het verleden, maar tot nu toe nooit gelukt, zoals je kan lezen in dit artikel dat we eerder dit jaar maakten.

Bronnen
ReactiesReageer