Naar de content

Hoe krijgen burgers een stem bij nieuwe technologie?

Hoofdredacteur Leon Heuts legt uit wat de Catalyst-methode is en roept op om mee te doen.

Erik1980, CC by-sa 3.0 via Wikimedia Commons

Tijdens het EK voetbal wordt in het gebied rond de Johan Cruijff ArenA nieuwe technologie uitgetest om veiligheid te bevorderen. Hoe hebben burgers hierin een stem, en welke rol speelt de journalistiek? NEMO Kennislink is er bij betrokken met een nieuwe journalistieke methode: solutions journalism. Hoofdredacteur Leon Heuts legt uit hoe en waarom. En doet een oproep aan de lezer: doe ook mee!

Het is geen geheim dat onze samenleving staat voor grote veranderingen. Een van de redenen is de intieme verwevenheid van technologie met onszelf – denk aan biotechnologie, die bijvoorbeeld DNA-aanpassing mogelijk maakt. Maar ook datatechnologie heeft een grote impact. Wie had ruim tien jaar geleden gedacht dat een relatief eenvoudig softwareprogramma als AirBnB het aangezicht van oude binnensteden volledig zou veranderen?

Slimme stad

Een meer recente ontwikkeling van datatechnologie is de zogeheten slimme stad – gebruik van data in de publieke ruimte, om de stad efficiënter, duurzamer of veiliger te besturen. Denk aan sensoren die luchtverontreiniging meten, of camera’s die gezichten herkennen. De beloften zijn groot – maar de morele dilemma’s zijn stevig. De ontlasting van een wijk meten (‘bruine data’) om de gezondheid in de gaten te houden? Stemherkenning om agressie op straat te spotten?

Sensoren in lantaarnpalen meten in de openbare ruimte.

Wiki Commons, CC BY-SA 2.0

De vraag is hoe wetenschapsjournalistiek het beste kan berichten over dergelijke grote veranderingen. Natuurlijk door op de eerste plaats op een betrouwbare manier verslag te doen van relevant onderzoek, correct de feiten weer te geven, en interviews. Maar NEMO Kennislink denkt dat dat niet voldoende is. Daarvoor zijn de veranderingen te fundamenteel. Traditioneel is de rol van de journalistiek om burgers te informeren, en zo de publieke zaak te versterken. Maar burgers zijn veel mondiger geworden, en de ontwikkelingen gaan te snel om achteraf verslag te doen.

Bovendien is de uitkomst van die ontwikkelingen vaak onvoorspelbaar. Niemand weet bijvoorbeeld precies wat de gevolgen zijn van datatechnologie. Als journalistiek daadwerkelijk de publieke zaak dient, vraagt dat om meer langdurige betrokkenheid. En dat is ook wat we op kleine schaal gaan proberen met een project rond datatechnologie en de slimme stad.
Deze zomer start een ‘slimme stad’-project bij de Johan Cruijff ArenA tijdens het Europees kampioenschap voetbal. Technologieën zoals gelaatsvergelijking en Crowd Control-systemen, worden uitgeprobeerd om veiligheid te bevorderen. Maar de betrokken partijen vinden dat het zo veel als mogelijk in samenspraak met burgers moet. Is dit wat we willen? Wat zijn de gevolgen? De Vrije Universiteit Amsterdam en NEMO Kennislink ontwikkelen methoden om de burger een stem te geven – en organiseren diverse workshops en een spel om de dialoog vorm te geven. De methode heet Catalyst.

Onderzoeker Frank Kupper legt uit wat de Catalyst-methode is.

Solutions journalism

Namens NEMO Kennislink loopt ook een redacteur mee, Lianne Tijhaar, die met blogs verslag doet van het proces. Ze gebruikt daarvoor de solutions journalism-methode; een journalistieke stijl die erop is gericht om samen met burgers en andere belanghebbenden te zoeken naar concrete oplossingen en perspectief bij problemen of dilemma’s. Dus geen verslag achteraf, maar zelf participeren en onderzoeken.

Diverse bewoners werken samen aan de ideale slimme stad van de toekomst tijdens een Catalyst-sessie.

SpringstofMedia

Solutions journalism is ontstaan als reactie op de groeiende kritiek dat journalistiek vooral gericht is op scoren. Negatieve kritiek vanaf de zijlijn, vooral gericht op de onderbuik. In een gepolariseerde en verhitte samenleving valt daar goed mee te scoren. Juist bij gevoelige onderwerpen als digital tracking zien we dat in de media dan ook regelmatig. Maar wat zijn nu écht de dilemma’s in de praktijk? Hoe ga je om met de mogelijkheden, maar ook de risico’s van digitale technologie? Hoe bemiddel je de verschillende belangen, en geef je burgers een stem? Wanneer slaagt een dialoog?

Solutions journalism is niet per se positief en blijft zeker onafhankelijk, maar probeert de dilemma’s in kaart te brengen om van daaruit met belanghebbenden te zoeken naar een oplossing. Of anders aan te geven waarom die niet wordt gevonden. Het gaat daarbij niet om goede intenties, die ongetwijfeld iedereen heeft, maar om een how to: wat werkt, en wat werkt niet?

Oproep

Bezoek jij wel eens grote evenementen of voetbalstadions? Of woon, werk, studeer of winkel jij nabij de Johan Cruijff ArenA? En wil je meer weten over de slimme stad van de toekomst en bijdragen aan een online dialoog die er toe doet?

De Vrije Universiteit en NEMO Kennislink organiseren een bijzonder online event op donderdagavond 29 oktober 2020 waarbij we drie technologieën onderzoeken die rondom de Johan Cruijff ArenA in ontwikkeling zijn om de veiligheid te verhogen. Hoe voelen we ons als we zijn omgeven door gelaatsherkenning, druktemeters en body-cams? Gaan we dan anders met elkaar om?

Samen met andere Amsterdammers en slimme stad professionals ontdek je via een interactieve beleving met zoom-theater, journalistiek en co-creatie wat je vindt van deze technologieën en kun je de gemeente laten weten in wat voor slimme stad je wilt leven.

De bijeenkomst is geschikt voor zestien jaar en ouder en deelname is gratis. Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, meld je daarom vooraf aan. Deelnemers ontvangen als bedankje twee gratis tickets voor een bezoek aan NEMO Science Museum.

Lees meer over dit event

Voor NEMO Kennislink is het een experiment, waar we zeker nog zoekende in zijn. We denken dat de methode aansluit bij een samenleving die steeds meer verknoopt is – een ‘netwerksamenleving’ – waarbij effecten vaak onverwacht zijn. Dat geldt zeker voor wetenschappelijke en technologische innovatie. Hoewel we experimenteren met methoden, blijven de waarden uiteraard dezelfde: het belang van de burger dienen, en natuurlijk betrouwbaar en onafhankelijk.

Dat kunnen we uiteraard niet alleen, en dat moeten we ook juist niet willen. We vragen bij dit project dan ook aan u om mee te doen. Sluit bijvoorbeeld aan, bij een van de workshops. Informatie vindt u hieronder. Volg uiteraard online de blogs van redacteur Lianne Tijhaar. En e-mail mij gerust met vragen of opmerkingen: [email protected].

ReactiesReageer