Hoe eindigde het dinotijdperk?

Van alle moeilijke perioden die de aarde tot nu toe gekend heeft, was die van pakweg 66 miljoen jaar geleden toch wel een van de lastigste. De ingrijpende gebeurtenissen volgden elkaar in sneltreinvaart op: het werd steeds heter, er knalde een reusachtige meteoriet op de aarde, ongeveer driekwart van de diersoorten op aarde stierf uit – waaronder de niet vliegende dinosauriërs – en India barstte open, waarbij binnen een miljoen jaar meer dan een biljard (10 ¹⁵) kuub magma uit de diepe aarde opwelde.

Meetmethoden

In het westen van India getuigen de Deccan Traps van de enorme magma-erupties die hier rond de overgang van het Krijt naar het Tertiair plaatsvonden. De Deccan Traps beslaan een oppervlakte van 500.000 vierkante kilometer, en bestaan uit gestolde basaltlagen, opeengestapeld tot diktes van meer dan twee kilometer. Beide onderzoeksgroepen deden hun metingen aan de gesteenten uit dit gebied.

Courtney Sprain van de Universiteit van Californië in Berkeley en haar collega’s dateerden de basalten met behulp van de argonmethode. Hierbij wordt indirect gemeten hoeveel radioactief kalium in de loop der tijd is vervallen naar argon. Hoe meer omzetting er al heeft plaatsgevonden, hoe ouder het gesteente.

Blair Schoene van de Princeton University en zijn collega’s gebruikten hetzelfde principe, maar dan gebruikmakend van het verval van uranium naar lood. Zij dateerden hiermee zirkonenkorrels, die niet uit het basalt zelf komen, maar in as- en bodemlagen tussen de basaltlagen in te vinden zijn.

Ervoor of erna?

Beide onderzoeksgroepen stelden vast dat de totale duur van de magma-erupties ongeveer een miljoen jaar was, en de meteorietinslag binnen die periode plaatsvond. In hun artikelen benadrukken ze echter vooral de verschillen in hun bevindingen.

De magma kwam in een min of meer continue stroom omhoog, schrijft de groep van Sprain, en meer dan 75 procent van de basalten dateert van ná de meteorietinslag. In eerdere onderzoeken leek dit nog slechts 20 procent te zijn. “Het wordt dus steeds aannemelijker dat de meteorietinslag in Mexico de vulkaanuitbarstingen een halve wereldbol verderop opnieuw heeft aangewakkerd”, schrijven de onderzoekers in hun persbericht. De klap moet inderdaad groot genoeg zijn geweest om de grond op de hele aarde te doen schudden.

Schoene’s team trok een andere conclusie: De basaltlagen hebben zich gevormd in vier pulsen van elk minder dan 100.000 jaar, schrijft hij – en de hevigste van die vier zat juist vlak vóór de meteorietinslag. “Dat dwingt ons erover na te denken in hoeverre het vulkanisme het leven van destijds beïnvloed heeft”, zegt Schoene diplomatiek. De grootste aanhanger van de theorie dat het niet de meteorietinslag, maar deze uitbarstingen waren die de dino’s hebben weggevaagd, is co-auteur op zijn artikel.