Stierven de dinosauriërs nu wel of niet uit door de inslag van een meteoriet? De meningen zijn nog altijd verdeeld, maar verbeterde dateringsmethoden ondersteunen de inslagtheorie.
Tyrannosaurus Rex
Ryanz720, via Wikimedia Commons, public domainZal de discussie over de oorzaak van het uitsterven van de dinosauriërs eindelijk beslecht zijn? Waarschijnlijk niet, maar de aanhangers van de inslagtheorie deden deze week goede zaken. Volgens deze wetenschappers zou de inslag van een enorme meteoriet aan het einde van het Krijt tijdperk, zo’n 66 miljoen jaar geleden, de dino’s de das om hebben gedaan.
De meteorietinslag vond tegelijkertijd plaats met het begin van de uitstervingsgolf, schrijft een groep aardwetenschappers vandaag in Science, en daarmee is aan een belangrijke voorwaarde voor het inslagscenario voldaan. Het zou blijken uit nieuwe dateringen met verbeterde technieken, die nauwkeuriger zijn dan ooit tevoren.
Onrustig
Het was een woelige periode op aarde, tussen 68 en 65 miljoen jaar geleden. Het warme klimaat begon perioden van sterke afkoeling te vertonen. Bij India kwamen enorme massa’s magma naar het aardoppervlak, hetgeen gepaard ging met vulkaanuitbarstingen en het vrijkomen van grote hoeveelheden vulkaangassen. In Yucatán in Mexico sloeg een meteoriet in die een krater met een diameter van 180 kilometer achterliet. En veel planten en dieren, waaronder de op land levende dinosauriërs, stierven uit.
Meteorietinslag (artist impression)
Don Davis, via Wikimedia CommonsDe oorzaak van deze uitstervingsgolf was de meteoriet, denken veel aardwetenschappers. Deze moet tsunami’s en aardbevingen veroorzaakt hebben, en heeft waarschijnlijk zoveel stof doen opwaaien dat het maandenlang donker is geweest. Deze theorie wordt echter door een kleine groep sceptici betwist. Volgens deze wetenschappers zou de Chicxulubkrater in Yucatán pas ruim 180.000 jaar na het begin van de uitstervingsgolf zijn onstaan, waardoor de inslag natuurlijk niet de oorzaak van het verdwijnen van de dino’s geweest kan zijn.
Dateringen
Nieuwe dateringen van tektieten, kleine druppeltjes gesmolten gesteente die bij de inslag zijn ontstaan, en van vulkaanas uit aardlagen die vlak na de uitsterving zijn afgezet, wijzen nu echter uit dat dit niet klopt. De massa-uitsterving en de inslag van de Chicxulub-meteoriet vonden tegelijkertijd plaats. Het verschil valt althans binnen de meetfout, die met de nieuwe technieken kleiner is dan ooit. “Het is voor het eerst dat is aangetoond dat de inslag en het einde van het Krijt even oud zijn”, zegt Klaudia Kuiper, aardwetenschapper bij zowel de Universiteit Utrecht als de Vrije Universiteit Amsterdam, die meewerkte aan het onderzoek.
Klaudia Kuiper bij de Krijt-Tertiair grens bij Hell Creek, noordoost Montana (VS). De zwarte laag waar Kuiper recht tegenaan kijkt is de laag die de grens markeert. Daarna (in de gesteentewand: daarboven) waren de dino’s verdwenen.
Klaudia Kuiper, VU Amsterdam, met toestemmingLaatste zetje
Het vulkanisme bij India, waarbij in totaal ongeveer 1.5 miljoen kubieke kilometer lava over het aardoppervlak uitstroomde en de Deccan Traps ontstonden, begon enkele honderdduizenden jaren voor de dinosauriërs het loodje legden, concludeerden de onderzoekers verder. Dit moet extra perioden van afkoeling veroorzaakt hebben, vanwege de uitstoot van stof dat de zon tegenhoudt. Het zou kunnen dat de dino’s hierdoor al behoorlijk verzwakt waren, en door de gevolgen van de komeetinslag het laatste zetje kregen waardoor ze van de aardbodem verdwenen. “Maar daarvoor hebben we dan eigenlijk weer geen bewijs”, nuanceert Jan Smit, hoogleraar event-stratigrafie aan de Vrije Universiteit, die ook meewerkte aan het onderzoek. “Dát is pure speculatie.”
Meer over het einde van het Krijt-tijdperk
- Nóg een inslag op de Krijt-Tertiair grens (Kennislinkartikel)
- Dag Obamadon (Artikel Wetenschap24)