Drijvende woningen vanwege het stijgende water

Drie jaar geleden kwam Pieter Ham voor het eerst op de Filipijnen en hij schrok van wat hij zag. Van tevoren had hij gehoord dat er vaak overstromingen waren, maar dat ze het leven zo zouden ontwrichten had hij niet gedacht. “De onderste verdiepingen van veel huizen staan zo regelmatig blank dat ze niet meer bewoonbaar zijn. Straten zijn vaak wel opgehoogd, maar de huizen niet. Dat ziet er gek uit. Bij getijdenverschil of hevige regenval staan veel woningen blank.”

De wateroverlast wordt veroorzaakt door bodemverzakking. Sommige delen van steden zakken met maar liefst tien centimeter per jaar. Dat komt doordat er grondwater uit de bodem wordt gehaald om van te drinken en te wassen. “Ik ben bij veel mensen thuis geweest met water in hun huis. We mogen dan overal kijken. In het begin waren ze heel vrolijk, maar als je doorvraagt hoor je de wanhoop. Ze zien geen uitweg. Hoe moeten hun kinderen opgroeien met die ellende om zich heen?”

Beschut bouwen

Genoeg werk aan de winkel, wist Pieter Ham drie jaar geleden al. Daarom werkt hij inmiddels als promovendus in Delft en op de Filipijnen. Hij bedacht samen met collega Joran van Schaik en de stichting Finch Floating Homes een oplossing voor de ellende: drijvende woningen. Door huizen op het water te maken, overstromen ze niet maar stijgen ze mee. Bovendien is er op die manier ruimte genoeg in de grote steden. Delen van het land, die vroeger voor rijstvelden of visvijvers werden gebruikt, overstromen zo vaak dat ze in onbruik zijn geraakt. Maar voor drijvende panden zijn ze wel geschikt, volgens Ham.

Het eerste gezin trekt deze week in een drijvend huis dat net voltooid is. Het is een vierkante woning met een puntdak. Het staat op een soort vlot van gerecyclede blauwe vaten. “Daardoor drijft het huis. Alle materialen kochten we lokaal. Dat was een belangrijke voorwaarde, omdat bewoners dan ook zelf iets kunnen vervangen als het kapot gaat. Bovendien is het daardoor eenvoudiger een huis te maken, anders moet je van alles importeren. Nu maakten we een duurzaam pand en weten ook nog eens waar alles vandaan komt.”

Schommelt het huis?

Niet alleen het gezin dat nu in het huis gaat wonen heeft baat bij het onderzoek van Ham, maar ook de wetenschap. Hij stelt dat zijn aanpak op meerdere plekken zo toegepast kan worden. “Het computermodel kan je ook gebruiken om drijvende woningen te maken in andere delen van de wereld. En ook dan moet je kijken naar materialen die lokaal voorhanden zijn, lessen leren uit de regionale architectuurgeschiedenis en toekomstige bewoners interviewen. Het is dus niet zo dat je in bijvoorbeeld Indonesië dit huis zo even kunt kopiëren, maar het is wel mogelijk om de manier waarop we tot het ontwerp zijn gekomen over te nemen. Ik hoop dat onderzoekers daar gebruik van maken. Want het is hard nodig. Wateroverlast bedreigt een groot deel van de wereld en ik zie drijvende woningen als een deel van de oplossing.”

De woning kost zo’n negenduizend euro. Ham hoopt dat het niet bij een exemplaar blijft. Hij wil een woningcorporatie opzetten, waar mensen de huizen bij kunnen huren. Zodat bewoners niet zelf in een keer negenduizend euro hoeven te betalen, een fors bedrag op de Filipijnen. “Ik ben daar nu over in gesprek. Het zou mooi zijn als we straks uit kunnen breiden naar vijftig woningen. Maar dat doen we stap voor stap. Eerst onderzoeken we hoe tevreden het gezin is met hun nieuwe huis. Werkt alles naar behoren? Er hangen ook sensoren aan het pand, die nagaan hoe hard het waait en of de woning schommelt door het water. Op die manier willen we controleren of de voorspellingen van ons computermodel kloppen en kunnen we steeds betere woningen maken.”