Niels Bohr staat bekend als een van de pioniers van een bijzonder deelgebied van de natuurkunde, namelijk de quantummechanica. De onvermoeibare Deen bezat een ongekend doorzettingsvermogen en een zeer scherpe en levendige geest, zowel op wetenschappelijk als op politiek gebied. Kennislink deed...
Chemie en milieu en imago, het blijft een lastige combinatie. Chemiehistoricus Arjan Linthorst schrijft er deze week over in de Kennislink gastcolumn.
De Nederlander Willem Kolff, uitvinder van de kunstnier, is op 12 februari in zijn Amerikaanse woonplaats vlak bij Philadelphia overleden. Zaterdag zou hij 98 jaar oud zijn geworden. De gedreven medisch technoloog Kolff was in 1942 de eerste die een machine maakte om menselijk bloed te zuivere...
In het Zuid Duitse Freiburg staat een standbeeld van ‘Zwarte Berthold’, zoals hij door zijn medekloosterlingen zou zijn genoemd. Op het standbeeld staat nu netjes Berthold Schwarz. In Freiburg wordt er niet aan getwijfeld dat hun stadsgenoot het buskruit heeft uitgevonden, maar noch van Bertho...
Het is zonder twijfel een van de mooiste stukjes scheikunde die er zijn: de chemie van kleurstoffen. Al eeuwen lang probeert de mens zich te verfraaien met kleurige kleding, make-up en haarverf. Dankzij de scheikunde is dat nu op grotere schaal mogelijk dan ooit.
Gifstoffen hebben mensen nooit onverschillig gelaten; angst voor gifslangen en fascinatie voor de invloed van planten- en kruidenextracten behoorden bij het leven. Omdat ziekteverwekkers als bacteriën en virussen nog niet zo lang bekend zijn, dachten de meeste mensen bij ziekte direct aan het ...
Hendrik Jacobus Prins had het bewonderenswaardige vermogen om de leiding van een fabriek te combineren met wetenschappelijk onderzoek op een geheel ander gebied. Met enkele compagnons richtte hij in 1926 een destructiebedrijf voor afgekeurd vee op. Die fabriek, de eerste op dat gebied in Neder...
Precies honderd jaar geleden nam een Nederlander de allereerste Nobelprijs voor scheikunde in ontvangst. Jacobus Henricus van ’t Hoff kreeg de onderscheiding voor zijn wetten van chemisch evenwicht en osmotische druk. Veel bekender is hij als de grondlegger van de stereochemie – en als de slon...
De Nobelprijs voor scheikunde 2001 is een hommage aan de eerste Nobelprijswinnaar ooit, Jacobus van ‘t Hoff. Hij legde onder andere de basis voor de stereochemie en het zijn drie stereochemici die in 2001 het prijzengeld van 10 miljoen Zweedse kronen (2,26 miljoen gulden of 41,3 miljoen Bfr.) ...
Bij het Diergeneeskundig Instituut in Lelystad (nu ID-Lelystad) werd in de jaren tachtig de eerste aanzet gegeven tot de combinatoriële chemie, die op haar beurt de hele ontwikkeling van medicijnen op haar kop heeft gezet. De onderzoeksgroep die de technologie ontwikkelde is inmiddels gepriva...
Het is zo gebeurd. Het mes schiet uit en het bloed gutst uit de vinger. Onder de kraan, pleister. Langzaam wordt het minder. Er ontstaat een vliesje. Gevolgd door een korstje (oh, wat verleidelijk om het er af te krabben) en na een dag of twee, drie is er niets meer van te zien.
De publicatie ‘Chemie achter de dijken’ – ter beschikking gesteld door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen – biedt een rondgang langs tientallen uitvindingen, ontdekkingen en andere wetenswaardige wapenfeiten van de Nederlandse chemie. De artikelen zij...
Chemische stoffen kunnen de menselijke geest beïnvloeden. De farmaceutische industrie zoekt naar stoffen tegen psychische aandoeningen: psychofarmaca. Fluvoxamine is zo’n stof.
Voor elke nieuwe student had professor Hans Wijnberg een uitdagende onderzoeksdoelstelling. Nieuwe synthetische methoden voor interessante moleculen, vernieuwende stereochemische ideeën, opzienbarende chemische hoogstandjes en bijzondere vondsten kenmerken de chemische carrière van één van de ...
De nieuwe nylon Stanyl is een volledig Nederlands product, voortgekomen uit een vinding aan de Universiteit Twente en de daarop gebaseerde productontwikkeling bij DSM in Geleen. Het is een product dat de miniaturisering van elektronische apparaten mogelijk maakt en metalen onderdelen in auto&#...
De pil was een revolutionaire uitvinding met enorme impact op het persoonlijke leven van miljoenen mensen. Organon speelde een voortrekkersrol en ontwikkelde een type pil dat in de hele wereld gebruikt wordt.
Nederlands polymerenonderzoek leverde een cruciale bijdrage aan de ontwikkeling van supersterke kunststofvezels van polyetheen. Het materiaal wordt door DSM onder de naam Dyneema op de markt gebracht.
Constructiematerialen dienen bij voorkeur goedkoop te zijn, sterk (ook bij hogere temperatuur), stijf en licht. Een lichter constructiemateriaal kan ook voor het eindproduct aantrekkelijk zijn: brandstofbesparing, verhoogde levensduur en grotere veiligheid. Aluminiumlegeringen (combinaties van...
Het Amsterdamse laboratorium van Shell ontwikkelde het Hysomer proces voor de vertakking van koolwaterstoffen. Het is van groot belang voor de productie van benzine en wordt wereldwijd in tientallen fabrieken toegepast.
De Nederlanders F. Kröger en G. Blasse speelden een bepalende rol in de ontwikkeling van luminescente materialen voor TV’s en TL-buizen
Muskusreukstoffen zijn al eeuwenlang populair in de parfumindustrie. In de loop der jaren zijn allerlei synthetische varianten op de markt gekomen. Onderzoek bij Naarden International naar nieuwe muskusreukstoffen leverde de zeer interessante muskusreukstof Traseolide op.
Een uitvinding die niet alleen wetenschappelijk maar ook commercieel een groot succes is; het gebit reinigen zoals ook de natuur dat doet, met behulp van enzymen.
De Leidse flessen in het Teylers Museum zijn nu al meer dan tweeëneenhalve eeuw oud. In de flessen werd elektrische lading opgeslagen. Een elektreet noemen we dat. Zonder het te weten maken we er nu heel veel gebruik van.
AKU (later Akzo Nobel), groot geworden in rayongarens en vezels, was in de jaren zestig op zoek naar nieuwe succesvolle producten. Kunstleer leek een interessante kanshebber, maar haalde nooit de markt.
Insecten kunnen veel beter ruiken dan mensen. Ze maken ook gebruik van een geurtaal. Insecten (en ook sommige zoogdieren) scheiden feromonen af, signaalstoffen. Ze kunnen diverse functies hebben: sexlokstoffen, spoorvolgstoffen, alarmstoffen en ga zo maar door.
Voor technisch interessante vezels, die sterk en stijf zijn, is de moleculaire oriëntatie van het polymeer van groot belang. Zowel AKU (Akzo Nobel) als DuPont ontwikkelden methoden om dat bij hetzelfde polymeer (Twaron respectievelijk Kevlar) voor elkaar te krijgen. Dat leidde tot een heftige ...
De jonge Nederlander Paul Crutzen publiceerde in 1970 een artikel over de atmosferische ozonconcentratie. Daarmee legde hij de basis voor wetenschappelijke aandacht voor de ozonlaag. En voor het winnen van de Nobelprijs voor chemie in 1995, samen met collegawetenschappers Molina en Rowland.
Bij veel voedingsmiddelenbedrijven is suikervervanging een belangrijk onderwerp. Aan het eind van de zestiger jaren heeft Unilever serieus gekeken naar mogelijkheden om suiker in producten te vervangen. Daarbij werd ontdekt dat de vrucht van het tropische gewas Thaumatococcus danielli intens z...
Utrechts onderzoek onder leiding van prof.dr.G.J.M. van der Kerk leverde een oplossing voor het probleem van de aangroei van algen en schelpdieren op scheepswanden. Verf met tributyltinoxide (TBT) bleek aangroei heel goed te remmen – maar ook een wereldwijd milieuprobleem op te leveren.
De Delftse hoogleraar katalyse J. H. de Boer verwierf kennis en inzicht in de wonderlijke inwendige structuren van poreuze katalysatoren en adsorbentia. Zijn methoden vonden wereldwijd toepassing.