Esther Thole studeerde met veel plezier scheikunde en rolde daarna zonder helder plan de ‘communicatie’ in. Het schrijven beviel zo goed, dat ze alweer jaren geleden besloot als zelfstandig wetenschapsjournalist en tekstschrijver te gaan werken. Dan kun je namelijk in heel veel verschillende onderwerpen duiken en dat doet ze het liefst. Als het gaat over chemie (in alle mogelijke vormen), eten, kunst of (wetenschaps)geschiedenis heb je haar aandacht meteen te pakken.
Voor NEMO Kennislink schrijft ze vooral over ‘levende systemen’. Over hoe leven werkt, over de chemische reacties en processen in alles wat leeft – van oerbacterie tot moderne mens – en hoe we dat als inspiratiebron kunnen gebruiken voor bijvoorbeeld nieuwe materialen, geneesmiddelen en productieprocessen.
De Britse natuurkundige Helen Czerski heeft met ‘Ober, er zit natuurkunde in mijn soep’ een enthousiasmerend boek geschreven. Ze laat op speelse wijze zien hoe natuurkundige wetmatigheden alledaagse verschijnselen verklaren.
In een digitaal tijdperk lijkt de geur van oude boeken steeds zeldzamer te worden. Wetenschappers stellen daarom voor om uitstervende geuren te bestempelen als cultureel erfgoed en onderzochten alvast hoe je zo’n geur kan ‘vangen’. Als raamwerk ontwikkelden ze een geurenwiel....
Ook als iedereen voor zich beweegt, kan het een stabiel en gecoördineerd effect opleveren. Tenminste, in bacteriën, zo blijkt uit een publicatie in Nature. Deze vorm van collectief gedrag lijkt te ontstaan uit compleet willekeurige interacties en niet uit directe afstemming tussen de ...
Bij balpennen is zwart, blauw, rood en soms groen de variatie in inkt. Maar inkt kom je vaker tegen dan je denkt. NEMO Kennislink bracht een bezoek aan BASF in Heerenveen dat bindmiddelen produceert voor inkt.
Een moleculaire motor kun je inzetten als boormachine die door celmembranen heen boort, waardoor levende cellen snel doodgaan. Dit biedt zicht op een nieuwe vorm van chemotherapie, aldus de publicatie in Nature.
Honden weten al hoe het moet. Als ze nat zijn, helpt flink schudden om weer droog te worden. Eindhovense chemici maakten een materiaal dat zichzelf ook schoon schudt. De reepjes kunststof wapperen opvallend zand zo van zich af. Handig voor bijvoorbeeld zonnepanelen, zo schrijven ze in Nature.
Met secondelijm plak je de boel stevig vast. Maar zit het eenmaal vast, dan valt er niets meer te bewegen. Terwijl dat belangrijk is als je zachte materialen wilt gebruiken voor draagbare elektronica of flexibele batterijen. Oostenrijkse chemici presenteren een lijm die stevig én elastisch pla...
De Utrechtse hoogleraar Albert Heck ontwikkelt methoden om veel verschillende eiwitten tegelijkertijd te bestuderen. Dat is essentieel om beter te begrijpen hoe ons lichaam werkt en wat er fout gaat als we ziek worden. Hij krijgt de Spinozapremie 2017 voor zijn baanbrekende onderzoek.
Begin 2016 overleed een proefpersoon tijdens een Frans geneesmiddelenonderzoek. De oorzaak is nog niet officieel vastgesteld. Leidse chemici hebben nu aanwijzingen dat de onbedoelde remming van meerdere eiwitten in de hersenen een rol heeft gespeeld, schrijven ze in Science.
De Britse natuurkundige Helen Czerski heeft met ‘Ober, er zit natuurkunde in mijn soep’ een enthousiasmerend boek geschreven. Ze laat op speelse wijze zien hoe natuurkundige wetmatigheden alledaagse verschijnselen verklaren.
Robots kunnen vele vormen aannemen. Natuurlijke inspiratiebronnen zijn er volop. Finse onderzoekers nemen een vleesetende plant als voorbeeld om een heel klein grijpertje te maken dat reageert op objecten die in de buurt komen. In Nature Communications presenteren ze hun zachte mini-r...
IJzer is voor ons van levensbelang. Een heel systeem van eiwitten zorgt voor het transport ervan in en uit onze cellen. Een ontbrekend eiwit heeft vaak ernstige gevolgen. Een klein molecuul uit een Aziatische boom lijkt nu de functie van die veel grotere transporteiwitten over te kunnen nemen....
De strijd om te overleven dwingt bacteriën tot slimme oplossingen. Zoals het ontwikkelen van een enzym dat niet een, maar drie verschillende producten kan maken, zo ontdekten Duitse onderzoekers. Opmerkelijk, want enzymen voeren normaal gesproken heel specifiek één reactie uit.
Hoe groot een bacterie wordt, hangt af van de snelheid waarmee de cel een complete cyclus doorloopt ten opzichte van de snelheid waarmee de cel groeit. Dit is de kern van een nieuwe ‘algemene groeiwet’ voor cellen die Amerikaanse onderzoekers publiceerden in het tijdschrift Current...
Een levende cel werkt niet alleen door een samenspel van biochemische reacties, er komt ook mechanica bij kijken. Marileen Dogterom (TU Delft) onderzoekt hoe duw- en trekkrachten in de cel ervoor zorgen dat alles op de juiste plek terechtkomt. Dat gebruikt ze om, op termijn, een synthetische c...
In een digitaal tijdperk lijkt de geur van oude boeken steeds zeldzamer te worden. Wetenschappers stellen daarom voor om uitstervende geuren te bestempelen als cultureel erfgoed en onderzochten alvast hoe je zo’n geur kan ‘vangen’. Als raamwerk ontwikkelden ze een geurenwiel....
Voor nieuwe materialen wordt veel verwacht van de zogeheten nanomachines: moleculen die als een motor of een schakelaar werken. Franse onderzoekers gebruiken een combinatie van nanomachines om een gel gecontroleerd te laten samentrekken en weer uitzetten.
Maakt het voor een bacterie uit of het dag of nacht is? Wel voor een cyanobacterie die zonlicht omzet in voedsel en zuurstof. Twee artikelen in Science, waarvan een door Utrechtse onderzoekers, beschrijven hoe de biologische klok van deze oerbacteriën werkt. Een ritmisch wisselende aa...
Waarom willen (sommige) mensen zo graag naar Mars afreizen? Waarom kunnen we chocolade zo moeilijk weerstaan? En wat is het evolutionaire nut van knuffelen? In het boek The Chemistry of Human Nature krijgen deze en nog veel meer vragen een biochemisch antwoord.
Botcellen doen niet zomaar wat. Ze tasten hun omgeving nauwkeurig af en gebruiken die informatie om te bepalen wat ze moeten doen. Ook reageren ze op krachten en invloeden van buitenaf. “Bot is pas echt een smart material”, vindt professor Keita Ito van de Technische Unive...
Het was te verwachten dat in de verkiezingscampagnes de aandacht voor wetenschap in het niet valt bij het geschreeuw over pensioenen, terrorisme, Europa en immigratie. Maar dat er ook in de diepere lagen van de verkiezingsprogramma’s nauwelijks oog voor is, valt toch rauw op het dak.
Planten kunnen echte krachtpatsers zijn. Bijvoorbeeld in de manier waarop ze via exploderende peulen hun zaden de wijde wereld in slingeren. In Angewandte Chemie beschrijven onderzoekers van de Universiteit Twente hun kunstmatige zaadpeul. Een lichtgevoelig materiaal dat ook een explo...
In de uiterste diepten van de oceanen vind je geen ongerepte natuur meer. Zelfs op kilometers onder de zeespiegel troffen Britse onderzoekers sporen van onze industriële activiteiten aan. Vlokreeften die leven op extreme diepten bevatten bestanddelen van industriële producten.
Sinds 2013 levert de rubriek ‘Foto van de week’ fabelachtige foto’s van leven het kleinste niveau. In dit overzicht zie je foto’s met uitleg uit de periode 2013 – 2015.
Merkt een bacterie het verschil tussen een soortgenoot en een synthetische cel? Dat is de vraag achter de Turingtest voor cellen, zoals onlangs beschreven in ACS Central Science. Het antwoord is ‘ja’, de bacterie merkt het verschil. Maar synthetische cellen die herkenbare signalen uit...
Ook als iedereen voor zich beweegt, kan het een stabiel en gecoördineerd effect opleveren. Tenminste, in bacteriën, zo blijkt uit een publicatie in Nature. Deze vorm van collectief gedrag lijkt te ontstaan uit compleet willekeurige interacties en niet uit directe afstemming tussen de ...
Bij nieuwe biomedische technologieën moet je meteen oog hebben voor de ethische vragen, vindt medisch-ethicus Annelien Bredenoord. Daarom zwengelt ze nu in Science de discussie aan over organoids, gekweekte mini-orgaantjes. “We moeten eerst de ethische vragen onderzoeken, voorda...
Sterk, licht, elastisch en ook nog eens biologisch afbreekbaar: spinnenzijde is een buitengewoon materiaal. Al jarenlang wordt gewerkt aan het namaken van deze aantrekkelijke vezels. Zweedse onderzoekers stellen in Nature Chemical Biology dat zij de beste imitatie tot nu hebben gemaak...
Wanneer is een molecuul complex genoeg om te bewijzen het door iets levends is gemaakt? Dat is de vraag die chemicus Lee Cronin drijft in zijn zoektocht naar alternatieve levensvormen. Met NEMO Kennislink deelde Cronin zijn visie over het ontstaan van leven, en vertelde hij onder meer wat slad...
Rendier Rudolf kennen we natuurlijk vanwege zijn rode neus, maar zijn gewei is eigenlijk veel interessanter. Dat is namelijk ongelooflijk sterk en taai. Materiaalwetenschappers hebben de structuur van een gewei op nanoschaal bekeken en ontdekt dat een zigzagstructuur de bron van de taaiheid is...
Het duurde even voordat Syuzanna Harutyunyan haar draai vond in de chemie, maar nu zou ze niets anders meer willen. Voor haar originele kijk op het vakgebied en opmerkelijke resultaten krijgt ze de KNCV Gouden Medaille 2016. NEMO Kennislink interviewde Harutyunyan over kritisch kijken en nieuw...
Geneesmiddelen moeten snel de juiste plek bereiken in het lichaam. Dat betekent gas geven, maar ook op tijd stoppen. Chemici van de Radboud Universiteit Nijmegen ontwikkelen een rem voor nanocapsules waar je geneesmiddelen in kunt verpakken. In Nature Chemistry beschrijven ze hoe een harige va...
Soms kun je veel leren van datgene dat je wilt bestrijden. Virussen zijn een goed voorbeeld. Amerikaanse onderzoekers publiceren in Nature hoe ze de verspreidingstactiek van virussen kopiëren om daarmee op een nieuwe manier nuttige stoffen in het lichaam te verspreiden.
