Zieke karper zwemt zichzelf gezond

Zou de aquariumverwarming helpen het virus uit te schakelen, vroegen ze zich af. Om dat te ontdekken, bouwden ze een aquarium met drie kamers, die met elkaar verbonden waren met tunnels. De drie kamers hadden temperaturen van 24, 28 en 32 graden Celsius. Normale, gezonde karpers zwemmen graag in water van 24 graden. Dus toen de wetenschappers een groep vissen in het aquarium zetten, zwommen ze allemaal daarheen.

Karpers die geïnfecteerd waren met het Koi herpesvirus, zwommen echter massaal naar de warmste kamer. Om er vervolgens een aantal dagen te blijven. “De dieren die in het warme water terechtkwamen, genazen van de infectie. Besmette dieren die we in het koudere water hielden, overleefden het niet”, zegt Wiegertjes.

Probleem opgelost?

Ziehier dé oplossing voor kwekers van karper? Een paar kamers met warm water plaatsen waar zieke vissen kunnen herstellen? Helaas bleek het niet zo eenvoudig. Het viel de wetenschappers namelijk op dat de vissen een aantal dagen wachtten voor ze naar het warme water zwommen. In de tussenliggende tijd kon het virus zich volop vermeerderen waardoor de dieren zieker werden en sommigen ook overleden.

Het leek erop dat het virus de vissen tegenhield het warme water op te zoeken. Na jaren uitzoekwerk ontdekten de onderzoekers dat dit klopt. Het virus produceert het eiwit ORF12, dat zich als een receptor gedraagt voor een belangrijk eiwit van de vis: TNF-alfa. TNF-alfa zorgt er, gebonden aan zijn eigen receptor, voor dat het afweersysteem van de vis tot actie overgaat. Maar met het virus in hun lijf, werd TNF-alfa weggevangen door ORF12. Het virus werkt het beste tussen de 18 en 28 graden. In het warmste water kan het niet vermeerderen.

Wanneer de wetenschappers een virus maakten dat geen ORF12 kon produceren, zwommen de vissen veel eerder naar het warme water om snel gezond te raken. Ook wanneer ze gezonde vissen alleen TNF inspoten, gingen de dieren richting het warme water.

Er zijn maar weinig voorbeelden bekend van virussen die gedrag dusdanig beïnvloeden. Een van de bekendste voorbeelden is het rabiësvirus dat hondsdolheid veroorzaakt. Wat de ontdekking ook interessant maakt is dat TNF-alfa de vissen een seintje geeft dat het tijd is voor ‘gedragskoorts’. “Dat is interessant omdat TNF-alfa ook bij mensen voorkomt. Bij ons geeft het het signaal om koorts te krijgen en zo een infectie op te ruimen”, zegt Wiegertjes. De voorouders van mensen en vissen splitsten meer dan vierhonderd miljoen jaar geleden van elkaar. Waarschijnlijk is het koortsmechanisme dus al heel vroeg in de evolutie ontstaan.