Wat als de verwoestende orkaan Irma zojuist door je onderzoeksgebied is geraasd?

Op Sint Maarten is communicatie nauwelijks mogelijk, en berichten die naar buiten komen schetsen een oorlogsgebied-achtige situatie. Bij gebrek aan drinkwater, voedsel en medicijnen zijn er allerlei plunderingen gaande. Terwijl ik van Saba berichten binnenkrijg over samenwerken, gemeenschapsgeest en elkaar helpen, lijkt de situatie op Sint Maarten zo desolaat dat het donkerste in mensen bovenkomt. En ik zit ondertussen veilig op een conferentie in zonnig Lissabon, me afvragend wat van al die kennis van mijn collega-wetenschappers nog van nut is voor mensen die zojuist hun dak zijn kwijtgeraakt.

Wetenschap in rampgebied

Ik kan me een college herinneren tijdens mijn master Internationale ontwikkelingsstudies in Wageningen, waarin werd ingegaan op onderzoek doen in rampgebieden, bijvoorbeeld na een tsunami of tijdens een oorlog. Daarin werd beargumenteerd dat je als wetenschapper niet de rol van hulpverleners moet willen overnemen, omdat je daar niet voor bent opgeleid.

Wetenschapper Thea Hilhorst over de wetenschap van humanitaire hulp

Als wetenschapper weet je hoe goed onderzoek te doen, en op die manier kun je een bijdrage leveren. Thea Hilhorst, hoogleraar Humanitaire hulp aan de Erasmus universiteit Rotterdam, schrijft bijvoorbeeld rapporten, zoals deze uit 2015 over Nederlandse internationale noodhulp. Of ze legt op televisie uit hoe moeilijk het is om te bepalen hoe je in een rampengebied mensen het best helpt, zoals vlak na de aardbeving in Haïti.

Thea Hilhorst vertelt bij Pauw&Witteman hoe moeilijk het is om mensen in een rampgebied te helpen (eerste 2.5 minuten van dit filmpje)

En ik denk dat het met haar expertise zeker nut heeft om als wetenschapper niet een schep maar een notitieblok ter hand te nemen, omdat zulk onderzoek hulpverlening in de toekomst kan verbeteren. Maar dat gaat toch iets minder op voor mijn onderzoek naar het beheren van Coralita.

Als je niet het Rode Kruis bent

Zoals ik in mijn vorige blog besprak, is het altijd lastig als onderzoeker om objectief te blijven terwijl je ook gedreven wordt door een passie voor je onderzoeksgebied. Na twee keer veldwerk in Sint Eustatius en Saba waarbij ik vele bewoners interviewde en zij mij opnamen in hun samenleving, ben ik zeer om de eilanden gaan geven. Beelden van water in de straten van Oranjestad (St. Eustatius) of weggewaaide daken in The Bottom (Saba), roepen een sterke drang op om te gaan helpen.

Water en omgewaaide bomen in de straten van St. Eustatius door orkaan Irma

Hoe kan ik achter een bureau interviews analyseren met mensen van wie ik weet dat zij nu uit alle macht hun huizen aan het repareren zijn, met wat ze maar kunnen vinden, om hopelijk de volgende orkaan José voor te zijn? Maar hoe graag ik ook zou willen, het vliegveld van St. Maarten is te zeer beschadigd voor passagiersvliegtuigen om te landen. Dus schrijf ik deze blog, doneer ik aan het Rode Kruis, like ik op Facebook het benefietconcert voor de slachtoffers van Irma, en denk ik na over hoe mijn onderzoek, kennis en contacten toch van nut kunnen zijn voor de eilanden.

Zou ik bijvoorbeeld kunnen bijdragen aan herstel van de natuur die door Irma is weggeslagen, en tegelijk voorkomen dat Coralita van deze gelegenheid gebruik maakt om zich verder te uit te breiden? Want hoewel ik niet het Rode Kruis ben, is momenteel alle hulp welkom – zelfs van wetenschappers.