Vietnamees dwerghert blijkt toch niet verdwenen

Een klein Vietnamees hert waarvan gevreesd werd dat hij was uitgestorven, blijkt toch nog te leven. Door lokale bevolking te interviewen en cameravallen te plaatsen, legden wetenschappers zijn bestaan vast.

14 november 2019

Scharrelend tussen de struiken loopt een klein hert met een spitse snuit. Hij stopt en kijkt heel even in de camera, niet wetende dat hij op dat moment voor het eerst levend wordt vastgelegd door wetenschappers.

Het is een Vietnamees muishert. Een soort die alleen in Vietnam voorkomt en slechts vijf keer eerder door wetenschappers werd gezien. Vier keer in 1910 en één keer in 1990. In alle gevallen was het een dood exemplaar, vermoedelijk om het leven gebracht door stropers. Onderzoekers waren bang dat de soort inmiddels uitgestorven was, vanwege de jacht en afname van het leefgebied.

Een van de eerste waarnemingen van het vermiste hertje.

Gevoelige kwestie

Toch besloot bioloog Andrew Tilker van het Leibniz Institute for Zoo and Wildlife Research in Berlijn, op onderzoek uit te gaan in Vietnam. Tilker: “Het dwerghert stond in de top 25 ‘_most wanted species list_’, dat was onze drijfveer om hem te vinden.” Deze lijst, samengesteld door natuurorganisatie Global Wildlife Conservation, bevat 1200 planten en dieren die van de radar zijn verdwenen. Tilker werkt ook voor de organisatie. “Ze zijn vermist voor de wetenschap en er wordt gevreesd dat ze er niet meer zijn, maar dat betekent niet dat ze uitgestorven zijn.”

Een Vietnamees dwerghert loopt door het bos. — Een cameraval zorgde ervoor dat wetenschappers het Vietnamese muishert weer in beeld kregen. (*Tragulus versicolor*)
SIE/GWC/Leibniz-IZW/NCNP Andrew Tilker

In Vietnam spraken hij en zijn collega An Nguyen 35 lokale mensen. Hadden ze een klein hert gezien met een spitse snuit en zilvergrijze rug? Hoeveel? En waar? “Het was niet makkelijk om antwoorden te krijgen, want stropen is illegaal en de mensen die de vragen het beste konden beantwoorden, waren stropers en handelaars.” Toch lukte het om vertrouwen te winnen. Negen van de geïnterviewden gaven aan recentelijk nog een exemplaar te hebben gezien. Allemaal vertelden ze dat de populatie sterk gedaald was.

Tilker en Nguyen plaatsten vervolgens drie cameravallen in de genoemde gebieden. Na een paar maanden haalden ze de camera’s op. Het vermiste hert bleek 72 keer op de foto te staan. “We waren echt dolblij toen we die foto’s zagen!”, zegt Tilker. De wetenschappers plaatsten vervolgens 29 cameravallen die ze drie maanden lieten staan. Vaak dook het dier overdag op, in zijn eentje. In totaal werd het dier op nog eens 208 verschillende momenten vastgelegd. Om hoeveel exemplaren het gaat, is lastig te zeggen door de kwaliteit van de foto’s. “Het lijkt erop dat er nog aardig wat exemplaren van het dier in het onderzochte gebied zijn. Maar dit zegt niets over de verspreiding van het dier door heel Vietnam. Dat willen we de komende tijd onderzoeken.” De resultaten van het onderzoek verschenen 11 november in Nature Ecology & Evolution.

Met behulp van cameravallen wisten de onderzoekers het vermiste dier vast te leggen.
Andrew Tilker

Vermist of uitgestorven

Het onderzoek roept de vraag op hoe de status van een diersoort wordt bepaald en of dat wel de juiste manier is. Is het bij sommige soorten niet een kwestie van goed zoeken? Het IUCN, de International Union for Conservation of Nature, is verantwoordelijk voor die status. Deze oudste en grootste internationale milieuorganisatie ter wereld onderzoekt met behulp van duizenden wetenschappers en geïnteresseerde burgers het risico op uitsterven van soorten. Dieren worden daarvoor letterlijk geteld, maar er worden ook nesten, sporen en uitwerpselen bekeken.

Regelmatig geeft het IUCN een update van hun ‘rode lijst’ die de status van een soort vermeldt. “De vondst van dit hert is uitzonderlijk”, zegt Henk Simons van de Nederlandse afdeling van het IUCN. “Ik durf wel te zeggen dat we van 100 procent van de zoogdieren op onze lijst weten hoe het ermee staat. Dat dit nu gebeurd is, komt misschien omdat het een klein hert is dat in dichtbegroeid gebied leeft.” Toch beslaan zoogdieren bijna de helft van de dieren in de top 25 ‘meest gezochte soorten’ van de Global Wildlife Conservation.

Een dier krijgt de status ‘uitgestorven’ bij het IUCN als hij na een bepaalde tijd van intensief monitoren niet wordt waargenomen. Als er nog enige twijfel over is, kan hij ook het label ‘waarschijnlijk uitgestorven’ krijgen, zoals vorig jaar met de noordelijke witte neushoorn gebeurde. Het Vietnamese hert heeft momenteel de status ‘onvoldoende data beschikbaar’.

De onderzoekers houden de precieze locatie van hun onderzoek bewust geheim.
An Nguyen

De vraag is of die status binnenkort alsnog verandert in ‘uitgestorven’ nu de onderzoekers hun data hebben gepubliceerd. Gaan stropers naar aanleiding van dit nieuws alsnog op het hert jagen? “Dat is een goed punt dat we uitgebreid besproken hebben in ons team”, zegt Tilker. “We weten niet zeker of stropers bewust op het hert jagen, of dat de dieren per ongeluk in geplaatste vallen belanden. Maar we wilden geen risico lopen. Uiteindelijk kozen we voor een middenweg. We publiceerden onze vondsten, maar niet de exacte locatie van het onderzoek. We hebben wereldwijde steun nodig om deze soort niet stilletjes te laten verdwijnen. En daar helpt publiceren bij.”