Verschrikkelijke sneeuwman blijkt Aziatische beer

Voormalig dierenarts en nu presentator Mark Evans struinde voor zijn programma Yeti or Not (Animal Planet, 2016) door de Himalaya op zoek naar verhalen en aanwijzingen van mensen die de ‘verschrikkelijke sneeuwman’, of yeti, gezien zouden hebben. In totaal verzamelde hij negen yeti-items. Een stukje bot, een tand, een haar en zelfs uitwerpselen die van dit mythische figuur moesten zijn. Hij gaf ze allemaal aan biologe Charlotte Lindqvist van de University at Buffalo (New York, Verenigde Staten).

Een hond en acht beren

Lindqvist analyseerde DNA van de stukjes ‘yeti’ en concludeert dat één sample van een hond afkomstig is. De rest zijn stukjes van Aziatische zwarte beren (ook wel Kraagbeer), Himalayaberen (of Isabelbeer) en Tibetaanse bruine beren. Het is niet het eerste mythische dier dat door de wetenschap aan de kant wordt geschoven. Aan het begin van de twintigste eeuw stelden Britse wetenschappers dat de ‘Afrikaanse eenhoorn’ vermoedelijk een okapi moet zijn geweest.

De Britse geneticus Bryan Sykes deed in 2014 eerder onderzoek naar twee vermoedelijke yeti-samples en concludeerde toen dat ze van een uitgestorven ijsbeer, een kruising tussen een bruine beer en een ijsbeer, moesten zijn geweest. Dat onderzoek leverde echter veel kritiek op. Toen andere wetenschappers het onderzoek probeerden te herhalen, concludeerden ze dat er onvoldoende DNA was om harde conclusies te trekken.

Daarom pakte Linqvist het dit keer uitvoeriger aan. Naast de negen ‘yeti’-samples, analyseerde ze ook DNA van vijftien samples van verschillende beren uit het Himalaya-gebied. Zo kon ze meteen de evolutie van de verschillende berensoorten in kaart brengen. De Himalayabeer staat op de rode lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) met de status ‘ernstig bedreigd’ en de Tibetaanse bruine beer is ‘bedreigd’. De Aziatische zwarte beren zijn ‘kwetsbaar’. Linqvist schrijft in haar artikel dat het voor de bescherming van deze dieren belangrijk is om de genetische diversiteit in kaart te brengen.

Gescheiden door een gletsjer

Haar analyse laat zien dat de Tibetaanse bruine beer een gezamenlijke voorouder deelt met de Noord-Amerikaanse en Europese bruine beer. De voorouder van de Aziatische zwarte beer en de Himalayabeer splitste zich volgens Lindqvist bijna 660.000 jaar geleden van de andere bruine beren af. De Tibetaanse bruine beer ging pas 340.000 jaar geleden een eigen weg, los van de Noord-Amerikaanse en Europese beer. 475.000 jaar geleden ging de tak van de Himalayabeer weg van die van de andere Aziatische zwarte beren.