Spaceship Earth: real-life soap of wetenschap?

In 1991 werden acht mensen opgesloten in een grote koepel van glas en staal. Ze hadden amper contact met de buitenwereld en moesten zelf hun eten verbouwen en de luchtkwaliteit reguleren. Het opvallende gebouw werd ‘Biosphere 2’ genoemd. Nummer 2, want Biosphere 1 is natuurlijk de aarde zelf. De documentaire is het verhaal van de bedenker van dit project: de charismatische John Allen. Hij leidde in de jaren ’70 een creatieve broedplaats in New Mexico. Sommige critici noemden het een sekte. Of dat zo is, is lastig te zeggen, maar in de documentaire wordt uit interviews met voormalig bewoners wel duidelijk dat ze hem aanbeden.

De idealistische groep maakt theater en besluit al snel samen de wereld over te trekken. Ze bouwen zelf een schip waar ze de oceanen mee over zeilen. Dankzij de vriendschap tussen Allen en de jonge miljardair Ed Bass, kunnen ze een wereldwijd bedrijf beginnen; met onder andere hotels en galerijen. En het is ook dankzij het oliegeld van Bass dat Allen zijn grote droom werkelijkheid kan laten worden: het bouwen van een enorm glazen gebouw met daarbinnen verschillende ecosystemen. Een regenwoud, een tropische oceaan met koraalrif, een woestijn en savanne; met daarin honderden zorgvuldig geselecteerde organismen die de groep met hulp van wetenschappers over heel de aarde verzamelde.

Hoe voortvarend de groep ook aan de slag gaat met hun 64 experimenten, al na een paar maanden hebben ze geen tijd meer voor de wetenschap, en gaat het nog puur om overleven. Het project wordt eerder een soort Big Brother dan een revolutionair wetenschappelijk experiment. De oogst wordt steeds minder, de bewoners vallen erg af en de luchtkwaliteit wordt slecht. De bewoners zien de directe gevolgen van hun eigen handelen: het CO₂ stijgt en de hoeveelheid zuurstof wordt minder.

Als een van de bewoners naar het ziekenhuis moet vanwege een snijwond, komt ze terug met spullen. En als er dan ook nog een CO₂-scrubber geïnstalleerd blijkt te zijn die de luchtkwaliteit moet regelen, krijgt het project veel kritiek in de media. Het publiek voelt zich bedrogen. Als het project na twee jaar ten einde is, grijpt Bass in. Hij schakelt de hulp in van een Wall Street-bankier die de hippies moet verdrijven om er een winstgevende toeristische attractie van te maken. Veel van de verzamelde wetenschappelijke data gaat verloren.

Wetenschappelijk gezien heeft het tweejarige project dus niet heel veel opgeleverd. Maar de onderzoekslocatie staat er nog steeds en is inmiddels in handen van de Universiteit van Arizona. Er vindt nog steeds onderzoek plaats naar de impact van klimaatverandering op ons ecosysteem. Wat je na het zien van de film ook van Allen en de andere vrijdenkers vindt, zijn visie heeft wel een onderzoekslocatie van 200 miljoen dollar opgeleverd die anders nooit gebouwd zou zijn.