Naar de content

Nog lang geen duurzaam milieubeleid

Millenniumdoel 7: Meer schoon water, maar ook veel hogere CO2-uitstoot

Neogeolegend (Wikimedia Commons)

Millenniumdoel 7 voor een duurzaam milieubeleid brengt goed en slecht nieuws. Het doel om veel meer mensen toegang tot schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen te verschaffen werd ruimschoots op tijd gehaald. Veel slechter staat het ervoor met de CO2-uitstoot, die fors steeg.

In 2010 hadden maar liefst 2,6 miljard mensen meer dan twintig jaar daarvoor de beschikking over veilig drinkwater.

Neogeolegend (Wikimedia Commons)

In Nederland staan we er amper nog bij stil hoe belangrijk schoon water en sanitaire voorzieningen zijn. ‘s Ochtends douchen we na het wakker worden, daarna verhitten we water om koffie of thee te drinken en gaan we naar het toilet waarbij alle uitwerpselen zo het riool in verdwijnen. Schoon (drink)water en goede sanitaire voorzieningen zijn twee van de belangrijkste redenen waarom de levensverwachting in ons land zo hoog is.

Bewustwording

Hoe anders is dat in andere delen van de wereld, waar nog in rivieren wordt gepoept of waar je soms uren moet lopen voor een emmer water. “Goede sanitaire voorzieningen en schoon water zijn de basis van ontwikkeling. Als je daarin investeert, bereik je veel mensen. Daardoor leef je langer en hebben meer mensen de mogelijkheid om te werken en naar school te gaan. Door een goede watervoorziening neemt de economische vooruitgang toe”, zegt hoogleraar Urban Water Cycle Technology Luuk Rietveld van de TU Delft.

Dankzij een waterput hebben mensen in Afghanistan toegang tot schoon (drink)water.

Didiervberghe

Millenniumdoel 7 zette in op een flinke verbetering. Het aantal mensen dat geen toegang had tot schoon drinkwater en basale sanitaire voorzieningen moest in 2015 gehalveerd zijn ten opzichte van 1990. Dat doel werd al vijf jaar geleden gehaald. In 2010 hadden maar liefst 2,6 miljard mensen meer de beschikking over veilig drinkwater dan twintig jaar daarvoor. “Dat is een goede zaak. Door millenniumdoel 7 werd extra aandacht besteed aan schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen”, zegt Rietveld.

Maar het is nog veel te vroeg om te juichen, benadrukt Rietveld. Want naar schatting maken nog 663 miljoen mensen wereldwijd gebruik van onveilige waterbronnnen. “Bovendien is het belangrijk dat er in bepaalde landen aandacht blijft voor deze onderwerpen, zodat nog meer mensen worden bereikt. Bovendien is goed onderhoud van bijvoorbeeld waterputten noodzakelijk. Er moet bewustwording komen, dat water voortdurend aandacht nodig heeft.”

Strijd

Als voorbeeld noemt hij een bezoek aan het noorden van Zuid-Afrika. “Er was daar veel geld uitgegeven aan een waterleiding in ruraal gebied. Na een tijdje bleek de helft van de leidingen niet goed te werken. Onder meer doordat zand in een winput zat. Er waren ook geen duidelijke afspraken gemaakt wie de lopende kosten ging betalen of de diesel aanschafte voor de pomp. Vervolgens stortte het systeem dus in.”

Een toilet bij een school in Zimbabwe.

SuSanA Secretariat

Water moet iedere dag aanwezig zijn, benadrukt Rietveld. “Een onbetrouwbare leiding werkt niet. Dan regelen mensen wel wat anders en vaak halen ze dan water uit een minder betrouwbare bron. Je moet continu monitoren en de kwaliteit handhaven. Ik hoop dat dit gebeurt. En dat we er niet vanuit gaan dat we klaar zijn nu 89 procent wereldwijd toegang heeft tot schoon water, omdat overal putten zijn geslagen. Want daarmee zijn we er nog niet.”

Rietveld deed de afgelopen jaren ook onderzoek in China, Mozambique en Colombia. “In Mozambique is een interessante ontwikkeling gaande. In buitenwijken willen de mensen graag water. Als de overheid niks voor ze doet, dan regelen ze het zelf. Iemand maakt een put en ook anderen halen daar water vandaan. Op die manier ontstaan kleine privé-ondernemingen. Totdat ze zo groot worden, dat het waterbedrijf het over wil nemen. Dan ontstaat strijd. Ik vind dat positief, omdat mensen zelf belangrijke stappen zetten om hun eigen water te regelen.”

Zorgelijk

Veel minder goed nieuws was er bij een ander belangrijk onderdeel van Millenniumdoel 7: het beperken van de CO2-uitstoot. Het gebruik van fossiele brandstoffen veroorzaakt onder meer luchtvervuiling en bedreigt daardoor de gezondheid van veel mensen. Bovendien veroorzaakt het, volgens een grote groep wetenschappers, klimaatverandering. De gemiddelde temperatuur stijgt naar verwachting en extreme droogtes en regenval nemen toe.

“Dit doel is van geen kant gehaald”, zegt hoogleraar klimaatverandering Pier Vellinga van Wageningen Universiteit. “Het was prima om het doel te stellen de CO2-uitstoot te beperken, maar er stonden geen middelen tegenover. Het is zeer zorgelijk dat de uitstoot zo fors is gegroeid.” En de cijfers ondersteunen dat. Tussen 1990 en 2012 nam de wereldwijde CO2-uitstoot toe met vijftig procent.

Toen het doel werd geformuleerd, werd verwacht dat de Westerse landen het voortouw zouden nemen. “Maar op dat moment waren China en India al in opkomst. Onder meer door hun razendsnelle ontwikkeling is de uitstoot zo hard gestegen. Het helpt ook niet dat de Westerse landen zo aarzelend zijn”, aldus Vellinga.

Te laat?

Daardoor is het in China nu op sommige plekken zo vies, dat het mensenlevens kost en bedrijven zich niet meer willen vestigen in de meest verontreinigde gebieden, benadrukt Vellinga. Hij stelt dat het tijd is voor bezinning. “We moeten investeren in duurzame bronnen. China doet dat al. Ze noemen het overigens maatregelen tegen de luchtverontreiniging”, zegt Vellinga. Obama stelde onlangs dat klimaatverandering de grootste bedreiging voor onze toekomst is.

De inmiddels op gang gekomen klimaatverandering krijg je niet meer tot stilstand, meent Vellinga. “Het smelten van de ijskappen op Groenland en Antarctica blijft vermoedelijk nog eeuwenlang doorgaan. We kunnen wel de temperatuurstijging beperken. Ervoor zorgen dat dit binnen de twee graden blijft lukt vermoedelijk niet meer. Daarvoor is het te laat. Maar drie graden is, met extra maatregelen, goed te doen.”

Dat is mogelijk na het flink versnellen van de transitie naar duurzame energie. “Zonne- en windenergie is op de meeste plaatsen nu al goedkoper dan energie uit steenkool, aardolie of aardgas”, weet Vellinga. “Maar het gaat niet alleen om energie. Willen we de klimaatverandering beperken dan moeten we ook onze landbouwmethoden aanpassen. Minder ploegen en mest verwerken. Ook het voedselpatroon kan anders. Als we vaker vegetarisch eten is dat beter voor het milieu en onze gezondheid”, aldus Vellinga.

Doen we in Nederland genoeg? “Wij lopen in Europa achteraan”, zegt de hoogleraar klimaatverandering. “Wereldwijd worden steenkolencentrales gesloten. Hier openen we nieuwe centrales. Nederland is een van de laatste landen die klimaatverandering serieus nemen. Dat is triest. Wij exporteren nu zelfs elektriciteit uit fossiele bronnen.”

Vellinga benadrukt dat er een relatie bestaat tussen de fors toegenomen CO2-uitstoot en armoedebestrijding. “Grof gezegd kan je stellen dat het succes van de armoedebestrijding, zoals de snelle economische ontwikkeling van China en India, ten koste is gegaan van millenniumdoel 7. Toename van de welvaart gaat gepaard met een hoog energieverbruik voor de aanleg van wegen en de bouw van huizen. Meer spullen worden gemaakt en verkocht. Eigenlijk is millenniumdoel 7 slachtoffer geworden van een succesvol anti-armoedebeleid.”

Millenniumdoel 7

bestond uit nog meer dan het beperken van CO2-uitstoot en het bevorderen van schoon drinkwater en betere sanitaire voorzieningen. Andere subdoelen gingen over het tegengaan van ontbossing en betere leefomstandigheden in sloppenwijken. Het doel om de omstandigheden van honderd miljoen bewoners van deze wijken te verbeteren werd ruimschoots gehaald. Meer dan 320 miljoen mensen in krottenwijken kregen toegang tot betere huizen, sanitaire voorzieningen en drinkwater. Maar tegelijkertijd steeg het geschatte aantal sloppenwijkbewoners fors: van 689 miljoen (1990) naar 880 miljoen (2015).

Krottenwijk in Manilla (Filipijnen).

ReactiesReageer