Leren van falen

Tijdens een werkgroep over organisatiecultuur probeerden mijn studenten en ik de organisatiecultuur op mijn universiteit te ontleden. In de literatuur die we samen hadden gelezen, ging het over verschillende manieren waarop organisatiecultuur zich manifesteert. Je kunt daarvoor bijvoorbeeld op zoek gaan naar symbolen in de organisatie. Zoals bepaalde mythes of verhalen die de ronde doen, onderscheidende rituelen en ceremonies, metaforen die de organisatie beschrijven, vlaggen en logo’s of specifiek taalgebruik binnen een organisatie.

Symbolen

We kwamen zoop talloze voorbeelden die ‘iets’ zeggen over de organisatiecultuur van onze universiteit. Het motto in de zon van de universiteit Utrecht bijvoorbeeld (Sol Justitiae Illustre Nos – Zon der gerechtigheid verlicht ons) die richting geeft aan kernwaarden die we centraal stellen in de universiteit. Of de ceremonie rondom een promotie om jonge wetenschappers in te lijven in de gebruiken van de wetenschap. De wedstrijd voor een nieuw universiteitslied om saamhorigheid te vergroten. Of neem de ontgroeningsperiode bij studentenverenigingen om nieuwe leden kennis te laten maken met het studentenleven. Ander voorbeeld: het rode vierkantje op een revers of trui om onvrede over de huidige koers van hoger onderwijs kenbaar te maken. En wat denk je van de metafoor van de universiteit als een olietanker om aan te geven hoe moeilijk het is om de organisatie snel te kunnen veranderen. Stuk voor stuk voorbeelden van symbolen die ons helpen om betekenis te geven aan de organisatie waar we deel van uitmaken – en ons dus ook een bepaalde richting op sturen hoe we ons verhouden tot die organisatie.

het filmpje van de Universiteit Utrecht ‘werken aan een betere wereld’

We hadden het ook over verhalen die verteld worden over de organisatie en keken samen naar verhalen die de universiteit uitdraagt op haar YouTube pagina. Ik bleef, ook na de werkgroep, met mijn gedachten hangen bij het filmpje Werken aan een betere wereld. Begeleid door Janis Joplin kijken we naar de worsteling van wetenschappers en studenten om van betekenis te zijn in de wereld van morgen. De verhalenverteller vertelt dat we een cultuur hebben waarin we tot uitersten gaan om aan het doel van een ‘betere wereld’ bij te dragen. We zien frustratie, mensen die tot ’s avonds laat doorwerken, en zuchtende studenten. We zien het ploeterwerk en het doorzettingsvermogen dat nodig is om overeind te blijven in de wereld van de universiteit. Ondertussen zingt Joplin dat ze zó veel over heeft voor haar man dat ze bereid is om nog een stuk, en nog een stuk van haar hart af te breken, zolang hij het maar aanneemt. De man is in deze dus die wereld van morgen, en wij breken stukjes van ons hart af om die wereld van morgen te verbeteren.

Betere wereld

We werken daar met elkaar zo hard aan, en vieren dat uitgebreid wanneer het lukt om een stapje dichterbij die betere wereld te komen (Joplin: “You know you got it, if it makes you feel good”). Dat geluksgevoel van een doorbraak in onderzoek, een positieve onderwijservaring, of een nieuwe publicatie is heerlijk, en dat zien we ook in het filmpje. Maar we moeten ook echt tijd nemen om de stukjes van ons hart die we weggeven en niet terugkrijgen weer te laten helen. Bijvoorbeeld omdat een onderzoek mislukt, je ondanks veel studietijd een vak niet hebt gehaald, of omdat een vakblad jouw onderzoek niet wil publiceren..

Ik ken een paar prachtige voorbeelden van mensen die laten zien dat falen van groot belang is om duurzaam te kunnen werken aan die betere wereld die we zo belangrijk vinden. Caitlin Kirby bijvoorbeeld. Zij promoveerde deze maand in een rok gemaakt van afwijzingsbrieven.

Of kijk naar politicoloog Jason Reifler die een Twitterfeed bijhoudt

met al zijn afwijzingen en daarmee veel van mijn vakgenoten inspireerde om hetzelfde te doen. Of de Amerikaanse professor Johannes Haushofer die een ‘faal-cv’ publiceerde, en kijk naar deze vijf fantastische studenten van mijn universiteit die een wetenschappelijk tijdschrift opzetten om ‘mislukt’ onderzoek te publiceren.

Wat mij betreft is het tijd voor een briljant-failure-award, een ‘wall-of-afwijzingsbrieven’ en cursussen ‘leren van falen’, om elkaar te helpen om te gaan met tegenslagen.

Ondertussen heb ik met een aantal collega’s een ‘afwijzingsplantjes-commissie’ opgezet, geïnspireerd op een initiatief van een mede-twitteraar. Voor elke afwijzing (voor bijvoorbeeld een beurs of een vakblad) krijgen mijn collega’s een klein cactusje of een vetplantje in hun postvakje, om ze er aan te herinneren dat ook in tijden die wat minder rooskleurig zijn, er altijd groei mogelijk is. Heb jij nog meer ideeën? Ik hoor ze graag!