'Dodo's moeten weerbaar en flexibel geweest zijn'

Tot ruim 330 jaar geleden leefde op het eiland Mauritius de dodo. De loopvogel was ongeveer een meter hoog en kon niet vliegen. Het dier stierf uit toen de mens op Mauritius arriveerde. Over zijn leven op Mauritius was tot nu toe weinig bekend, maar daar is nu verandering in gekomen. Erik de Boer, paleo-ecoloog aan de Universiteit van Amsterdam, reconstrueerde het klimaat op het eiland gedurende de afgelopen 8000 jaar. De dodo had het regelmatig zwaar te verduren, zo blijkt uit zijn proefschrift.

Mauritius – was dat tot de mens zich er vestigde dan niet het paradijs op aarde?

“Dat denken veel mensen, en eerlijk gezegd dachten de meeste wetenschappers dat ook. Eilanden zijn relatief ongevoelig voor klimaatschommelingen, is altijd het idee, omdat ze omringd zijn door oceanen die de grootste variaties temperen. Net zoals Nederland minder verschillen tussen de seizoenen kent dan bijvoorbeeld Polen, omdat het aan de kust ligt, al gaat het dan om het weer in plaats van het klimaat. Maar mijn onderzoek wees toch iets anders uit. Het klimaat varieerde behoorlijk, en af en toe waren er perioden van droogte, die tientallen jaren aanhielden.”

En daar kon de dodo gewoon tegen?

“De dodo als diersoort heeft het volgehouden tot de mens op het eiland arriveerde. Het moet dus een weerbaar en flexibel beest geweest zijn. Maar af en toe ging het behoorlijk mis. De aanleiding voor mijn onderzoek van een massagraf dat in 2005 aan de oostkust van het eiland in het gebied Mare aux Songes gevonden werd. In een gebied dat twee voetbalvelden beslaat lagen botten van tienduizenden dodo´s en reuzenschildpadden – en ook een hoop andere dieren overigens – die 4200 jaar geleden omgekomen zijn. De sterftegolf viel samen met de meest extreme droogte van de laatste 8000 jaar.”

“Ook de ontdekking zelf was een soort van toeval. Er was ooit al eens eerder een dodo-bot gevonden op die plek, maar dat was iedereen allang vergeten. Het meer was inmiddels drooggelegd en afgedekt met stenen, om ziektes als malaria en knokkelkoorts tegen te gaan. Pas toen mijn collega´s Kenneth Rijsdijk en Frans Bunnik in 2005 boringen deden voor pollenonderzoek, en hun boor tussen de rotsblokken door staken, stuitten zij op de bottenverzameling.”

Wordt de dodo onderschat?

“Nou, als je de tekenfilms en animaties bekijkt waar dodo´s in voorkomen, dan zie je dat hij niet bepaald als bijdehand bekend staat. Ken je de Ice-Age films? Daar rollen ze met hun gekluns van het ene ongeluk in het andere. In het echt overleefde de dodo allerlei ontberingen, behalve uiteindelijk de komst van de mens. Maar de geschiedenis leert dat daar maar weinig beesten tegen bestand zijn. Vooral op een eiland, waar ze geen kant op kunnen. Overigens was het niet de mens zelf, maar met name de rat die mee was komen reizen, die zo´n grote vijand voor de dodo was.”

“De dodo was prima toegerust voor de uitdagingen die op zijn pad kwamen. Daar hoorden alleen geen vijanden bij die op hem jaagden.”