Naar de content
Faces of Science
Faces of Science

Digitale kunstwerken: rage of ravage

By prguitarman (LOL-Comics by Christopher Torres), Fair use via wikimedia commons

De populariteit van digitale kunstwerken en virtuele musea neemt razendsnel toe. Maar wat moeten we met dit soort NFT’s? Is het een rage of ravage?

We kunnen er niet meer omheen: de populariteit van digitale kunstwerken en virtuele musea gaat razendsnel. Kunst in de Metaverse wordt steeds belangrijker. De waarde van deze kunstwerken hangt onlosmakelijk vast aan cryptomunten door middel van NFT’s (non-fungible tokens), unieke codes die de ‘echtheid’ van het digitale kunstwerk bepalen.

Tijdens mijn onderzoek merk ik dat er veel onbegrip is voor deze transitie van ‘echt’ geld en ‘fysieke’ kunstwerken naar conceptuele representaties in de digitale wereld waar je betaalt met cryptomunten. Dat komt omdat er veel verwarring bestaat over deze transitie. Want wat is een NFT nou eigenlijk? Wat kun je ermee? Wat betekent dat voor de waarde en ons begrip van kunst? Is het een totale ravage voor de kunst of is het de nieuwste rage die de wereld op zijn kop gaat zetten? In deze blog wil ik meer verheldering geven over de ontwikkelingen op het gebied van NFT’s en wat dit mogelijk betekent voor de kunstwereld.

Nyan cat

 By prguitarman (LOL-Comics by Christopher Torres), Fair use via wikimedia commons

Wat is een NFT?

Het woord NFT staat voor non-fungible token. Feitelijk is het een stukje code dat hoort bij een een digitaal bestand, bijvoorbeeld een digitaal kunstwerk. In heel uitzonderlijke gevallen komen NFT’s ook wel eens voor bij een fysiek object. Een NFT is dus níet het kunstwerk zelf. Het is als het ware een digitaal certificaat of handtekening. Zoals bij een olieverfschilderij de handtekening of het materiaal de originaliteit bevestigt of bij een fotokunstwerk een certificaat de authenticiteit ervan garandeert, doet een NFT dat voor digitale kunstwerken.

Maar hoe garandeer je de echtheid van iets digitaals dat altijd zonder problemen kopieert? De informatie over de NFT staat in een digitaal logboek dat wordt aangestuurd en gecontroleerd door een netwerk van computers. Dat laatste noemen we de blockchain. Dit systeem (chain) van individuele computers (blocks) valideert de informatie over de NFT, wat ervoor zorgt dat het haast onmogelijk is deze data te manipuleren en het echtheidscertificaat te vervalsen. Op die manier wordt fungible – inwisselbare – informatie dus non-fungible – niet-inwisselbare – informatie: de ene NFT of exemplaar kan je niet uitwisselen met een ander.

Philip Lindeman voor NEMO Kennislink

Certificaat van originaliteit

Maar wat doet een NFT precies? Kunstwerken die je digitaal aanschaft, zijn meestal onbeperkt toegankelijk en kun je altijd downloaden, zonder verlies van data of resolutie bijvoorbeeld. Wat de NFT doet, is één exemplaar van het digitale bestand als uniek of uitzonderlijk aanwijzen. Maar wat heb je daaraan? Wat heb je in feite gekocht als je een NFT aanschaft? Want tot nu toe is alleen het eigendomsbewijs van een digitaal exemplaar van jou, maar niet het kunstwerk zelf.

Denk maar aan het kopen van een skin voor je character in videogames zoals Fortnite. Als je een exclusieve skin koopt met digitaal geld, bezit je het bewijs dat jouw character die mag dragen. Maar je bent niet de enige, want meer mensen hebben diezelfde skin die even waardevol is. Want deze skins hebben nog geen uniek token om de ene skin van de ander te onderscheiden.

Een paar van de meest exclusieve skins in Fortnite.

Een NFT kan nog meer laten zien. Zeker in het geval van digitale kunstwerken. Zoals een uniek bericht van de kunstenaar of een specifieke manier waarop het kunstwerk moet worden getoond. Deze extra informatie zorgt ervoor dat een NFT waardevol wordt: het laat iets zien wat slechts één versie kan tonen. Anders dan bij fysieke kunstwerken liggen de identiteiten die de originaliteit van een kunstwerk garanderen, zoals craquelure, verkleuringen of een handtekening, niet aan de oppervlakte. Deze zit verborgen in de code van het kunstwerk of het digitale object.

Zo ziet een NFT er dus uit!

 Philip Lindeman voor NEMO Kennislink

Betekenis voor de kunstwereld

Maar wat voor betekenis heeft deze nieuwe ontwikkeling voor de kunstwereld? In een wereld die steeds digitaler wordt, biedt de NFT voor de digitale kunstenaar een zeer belangrijke oplossing. Waar je tot voor kort niet of nauwelijks iets verdiende aan digitale en reproduceerbare kunst, zorgt de NFT ervoor dat ook deze kunstenaars naar kunstveilingen kunnen om hun kunstwerken te verkopen. Bovendien brengt dit een nieuwe groep potentiële kopers en verzamelaars met zich mee die voorheen niet investeerden in kunst.

Door de NFT opent een hele wereld aan nieuwe kunst en kunstenaars. Ook zij worden daardoor interessant voor bekende musea, waardoor er mooie initiatieven kunnen ontstaan. Beroemdheden zoals de societyster Paris Hilton verkopen NFT’s in samenwerking met digitale kunstenaars, waardoor het bereik, de populariteit en de waarde van de kunstwerken een enorme boost krijgen.

Paris Hilton verkocht een digitale versie van haar hondje Tinkerbell als NFT, nu kunnen haar fans een stukje dichterbij de beroemdheid komen.

Daarnaast zijn er al enkele voorbeelden te noemen van musea die ervoor kiezen om meer richting hybride tentoonstellingen te gaan, om de connectie met het publiek te vergroten. Een voorbeeld is Crypto Connections van The National Museum in Liverpool waarbij deelnemers persoonlijke beschrijvingen bij fysieke object uit de museumcollectie maakten. Deze persoonlijke combinaties werden vereeuwigd en bezegeld met een NFT. Ten slotte biedt de NFT een manier om te garanderen dat online informatie legitieme informatie is.

Nu we steeds meer met digitale 3D-modellen werken, met online afbeeldingen en op fora waar alles open toegankelijk is, is het soms moeilijk te weten of je naar een juiste digitalisering van een object of kunstwerk zit te kijken. Musea en onderzoeksinstituten kunnen de NFT gebruiken om de validiteit van een digitaal model of een digitale afbeelding voor de gebruiker te garanderen.

De keerzijde

Maar zoals je wellicht al verwachtte, kleeft er ook en keerzijde aan de NFT. Zo laat een stunt als Burnt Banksy, waarbij een échte Banksy wordt verbrand en gefilmd en vervolgens verkocht als NFT, zien dat de NFT mogelijk een bedreiging is voor fysieke en bestaande kunstwerken. We moeten namelijk niet de onschatbare waarde van de driedimensionaliteit en de haptische (de tastbare) kenmerken van het kunstwerk vergeten. Daarmee gaat mogelijk ook het belang van het object als bron van documentatie en historische connectie verloren. Daarnaast is de is blockchaintechnologie nog vrij nieuw en bestaan er nauwelijks wetten of regels om fraude te voorkomen.

Doordat de markt ook nog zo nieuw is en ontzettend snel gaat, is de waarde van een NFT kwetsbaar. In één keer kan de bubbel barsten en is je digitale kunstwerk waardeloos. Bovendien is het een enorm mileubelastend systeem, aangezien je de validering van originaliteit continu via diverse computers moet aandrijven en verversen.

Burnt Banksy

Verandering in perceptie

Om terug te komen op de titel van dit stuk: de NFT heeft veel voor en nadelen. Momenteel staat de NFT nog in de kinderschoenen en is het voor velen nog een vaag en misschien wel eng concept. Voor sommigen lijkt dit op het einde van de kunstwereld, een ware catastrofe. Ondanks dat het momenteel nog veel risico’s met zich mee brengt, is de markt enorm aan het groeien en krijgt de NFT steeds meer aandacht. Momenteel zijn we nog erg gefixeerd op materiële kunstwerken. Maar wanneer we er meer in geloven dat ook digitale kunstwerken échte kunstwerken met een eigen authentieke waarde zijn, betekent dit een interessante omwenteling binnen de kunstwereld.

Wie weet krijgen we net als Crypto Connections hybride collecties waarbij het authentieke materiële kunstwerk wordt aangevuld of versterkt door een digitale tegenhanger die gecertificeerd is met een NFT. Ik geloof dat het laatste er nog niet over geschreven is en dat deze rage – mits goed gereguleerd – zeker niet tot een ravage hoeft te leiden.

ReactiesReageer