De grote, boze wolf is terug

Geketend, bebloed en onder het vuil zit Jaime Lannister in een houten kooi. Voor hem staat Robb Stark, de jongen die hem daar gevangen heeft gezet. En aan Robbs zijde… Jaimes ademhaling versnelt. Het is Robbs reuzenwolf, ook wel bekend als dire wolf. Gele ogen die oplichten in het halfduister. Blikkerende tanden. Het dier reikt bijna tot aan Robbs borst. Met slechts één hand stuurt Robb de wolf op zijn vijand af. De wolvenmuil spert zich open. Jaime knijpt zijn ogen dicht.

Reuzenwolven bestaan niet meer. De soort stierf tienduizend jaar geleden uit, aan het eind van de laatste ijstijd. Sindsdien wandelt hij alleen nog rond in fictie, zoals in bovenstaande scène uit de fantasyserie Game of Thrones. Tot nu. Vorige maand toonde het Amerikaanse bedrijf Colossal Biosciences haar nieuwe creaties aan de wereld: de nu zeven maanden oude Romulus en diens broertje Remus. Reuzenwolven, volgens Colossal. Terug uit de dood.

Nou ja, reuzenwolven… Remus en diens broertje Romulus hebben geen echt reuzenwolf-DNA. Het Amerikaanse bedrijf Colossal Biosciences, paste veertien genen aan in het DNA van de moderne grijze wolf om die meer te laten lijken op de genen – en de onderliggende fysieke eigenschappen – van de reuzenwolf. Veel wetenschappers vinden de sensationele claims van Colossal daarom misleidend. Maar valt er, wetenschappelijk gezien, iets te zeggen voor een herintroductie van de reuzenwolf? Of probeert het Amerikaanse biotechbedrijf vooral een slaatje te slaan uit de populariteit van Game of Thrones?

Verdwenen wereld

Om te beginnen: waar moet de reuzenwolf heen? Het mythische ijstijdlandschap waarin hij leefde, waar kuddes mammoeten langs de horizon kuierden en waar af en toe een mens een huidententje opzette, is niet meer. “De reuzenwolf zat in feite vast aan de mammoeten”, vertelt Dr. Wim Hoek van de Universiteit Utrecht. Hij is als geomorfoloog gespecialiseerd in dit verdwenen landschap. “Hij heeft grote prooien nodig.”

Mammoeten en andere ijstijdgrazers gedijen alleen op de zogenaamde mammoetsteppe: een droge steppetoendra met genoeg gras en kruiden. “Maar er bestaat niet genoeg steppetoendra meer. De toendra van vandaag de dag is veel te nat. Vooral in de zomer. Er zijn alleen nog maar heel kleine stukjes steppetoendra, en daar wonen ook gewoon mensen. Ik vind het ethisch niet verantwoord om een dier terug te brengen waarvan zijn voedselbron en zijn hele leefomgeving verdwenen is.” Colossal kweekt dus een roofdier dat voorbestemd is om in gevangenschap te leven.

Toch is het terugbrengen van de mammoetsteppe - en de mammoet - wat Colossal wil. In de bodem van het poolgebied, de permafrost, zit namelijk een reusachtige hoeveelheid koolstof opgeslagen. Zolang de bodem stevig bevroren blijft, is er niets aan de hand. Maar warmt de bodem op, dan dampt het koolstof in de vorm van CO² recht de atmosfeer in. De opwarming van de aarde krijgt dan een plotselinge zet, wat leidt tot verdere ontdooiing van de permafrost, en zo verder. Een mogelijk catastrofale cyclus. Grote herbivoren zouden de sneeuw zoveel aanstampen dat de bodem langer en dieper bevroren raakt, en het koolstof in de grond blijft. En groter dan mammoeten wordt het niet. Mammoeten terugbrengen, zegt Colossal, is dus goed voor het klimaat.

“Onzinnig”, is Hoeks oordeel. Wel vijftien procent van al het ijsvrije land op het noordelijk halfrond is continu bevroren. Gedeeltelijk bevroren bodems zijn goed voor nog eens zeven procent. Wil je dat allemaal aanstampen, dan heb je legers en legers aan poten nodig. “Zo massaal hebben mammoeten bijvoorbeeld niet rondgelopen.”

Andere wetenschappers zien het wel zitten om het idee te testen. De bekendste is het vader-en-dochterduo Sergey en Nikita Zimov. Op een klein stukje land in Alaska proberen de Zimovs een ijstijdecosysteem na te bootsen, Pleistocene Park genaamd. Maar ook als de aanstamptheorie klopt, zijn er dan mammoeten nodig? De poolgrazers van nu, zoals muskusossen en paarden, kunnen misschien net zo goed stampen.

Dat werden onder andere de konikpaarden en heckrunderen. Vanaf de jaren zeventig zijn die in Nederland uitgezet om de rol van de verdwenen grazers te simuleren.” Het was de ijstijd die ons het belang van begrazing leerde. “Door het bestuderen van het Pleistoceen, hoe dat ecosysteem werkte en waarom, weten we dat grazers voor openheid zorgen. Die kennis kunnen we gebruiken in de wereld van nu. Dat betekent niet dat het een goed idee is om de dieren van het Pleistoceen zelf terug te brengen. We moeten kijken naar wat werkt in de wereld van nu.”

De cool-factor

De wetenschappelijke redenen die Colossal aanvoert voor het terugbrengen van de reuzenwolf, lijken er dus een beetje aan de haren te zijn bijgesleept. Werd Colossal dan vooral gedreven door het verlangen iets cools te maken? Want cool is de reuzenwolf zeker, dwalend door onze verbeelding sinds Game of Thrones het majestueuze beest tot leven deed komen op schermen over de hele wereld. Trots deelde Colossal een foto van de twee witte wolvenpups op de ijzeren troon uit die serie.

In Soerinks oren klonk dit eerst als een ronkend argument. “Maar hoe langer ik erover nadenk, hoe vreemder ik het vind. Het idee dat we een plicht hebben tegenover de natuur, dat vind ik mooi. Maar voor mij staan niet-uitgestorven dieren veel hoger op het prioriteitenlijstje! We hebben een plicht om te voorkomen dat die ook uitsterven. Als we al die knappe koppen bij Colossal nou eens daarvoor zouden inzetten…”