Back to Bodegraven

Bodegraven-Reeuwijk ligt in het Zuid-Hollandse veenweidegebied, waar de bodem slap en sponzig is. Alles wat niet met heipalen verankerd staat op de diepere stevige ondergrond, zakt gestaag omlaag. In de wijk Driebruggen daalden de wegen tot 2011 gemiddeld 30 tot 70 centimeter per 25 jaar. Maar dat zou voortaan verleden tijd zijn, vertelde de gemeente ons destijds op een publieksdag. Met bims hoopte men op een daling van maximaal 20 centimeter in de komende 30 jaar uit te komen.

Is dat inderdaad gelukt? NEMO Kennislink ging terug naar Bodegraven-Reeuwijk, en sprak met wegbeheerder Pieter Both en beleidsmedewerker Maurits van Houwelingen van het team Openbare Ruimte.

Plaatselijk

“Op sommige plekken zijn er al jaren geen problemen meer”, begint Both zijn verhaal optimistisch, “daar doet de bims tot op heden wat we destijds hoopten.” Maar op andere plekken viel het toch wat tegen, en hield de werkelijke bodemdaling zich niet aan de voorspellingen.

“De praktijk is vaak weerbarstiger dan de theorie”, vat Van Houwelingen het probleem samen. Kan al het oude, zware ophoogmateriaal daadwerkelijk weggehaald worden? Kom je dan niet in de problemen met grondwater, leidingen of rioleringen? Of moet je een deel laten zitten, zodat het effect van je ingreep minder wordt? Dat kan per situatie verschillen. “We hebben geen allesomvattend rekenmodel om voorspellingen te doen”, vertelt Both. “Elke plek komt met zijn eigen verrassingen.”

Maar toch. De verwachtingen lijken in net iets meer dan de helft van de gevallen uit te komen, en bouwen met bims heeft op álle plekken een verbetering opgeleverd ten opzichte van de oude situatie. Voor zover bekend althans – want de bodemdaling wordt niet systematisch gemonitord, vertelt Both. “Als we terug moeten komen wegens verzakkingen of wateroverlast, weten we dat er toch weer een forse hoeveelheid bodemdaling geweest is.”

Het werk vergt een optimistische levenshouding. Van Houwelingen: “Ook als de verbetering spectaculair is, is het soms nog steeds niet genoeg.” Het gebruik van lichtgewichtmaterialen vertraagt de zettingen maar voorkomt niet dat een weg zakt. “We proberen het ophoogmoment, en de daarbij behorende overlast en kosten, zo lang mogelijk uit te stellen.”

Both en Van Houwelingen hebben hun hoop onder meer gevestigd op een nieuw type Schuimglas (porosplit RED). “Dat is een soort gepoft glas “, zegt Both. De korrels hebben een gewicht van 250 kilo per kuub en zijn daarmee vier keer zo licht als bims. Bovendien neemt het glas in tegenstelling tot bims geen water op, al kan dat wel tussen de korrels gaan zitten. Both: “Als je dat onder de weg aanlegt, creëer je echt drijfvermogen.” De weg ligt dan op een min of meer drijvende laag korrels, hetgeen de bodemdaling fors zou moeten vertragen. Binnenkort gaat er een test met dit materiaal van start, aan de Kerkweg van Reeuwijk-Dorp.

“En we willen wilgentakken uitproberen”, zegt Van Houwelingen. Het materiaal is ruimschoots voorradig, er zijn veel knotwilgen in het gebied. Een laag wilgentakken van pakweg een halve meter dik heeft niet alleen een lage dichtheid, maar ook sterkte – het moet als een drijvend matras gaan fungeren waar de weg op ligt. Wel moet het onder de grondwaterspiegel aangebracht worden, anders rot het hout snel weg.

Toekomst

Mooie plannen. Maar worden Both en Van Houwelingen er nooit eens moedeloos van? Ze lachen. Jazeker, maar je moet toch verder. Vroeger deden de mensen het slimmer; de kerken en oude huisjes staan op de klei- en zandruggen in het gebied, maar die zijn al vol.

Tegenwoordig geeft de provincie aan waar wel en niet gebouwd mag worden. Daarbij letten ze op zaken als de infrastructuur en het landschap, niet op de ondergrond. Technisch is alles haalbaar, dus het moet maar kunnen, is het uitgangspunt.

Misschien kunnen we beter eerst kijken wat de beste gebieden zijn om te bouwen, denkt Both weleens. De vraag is alleen of die er nog zijn, in het Zuid-Hollandse veen.