Daar zat ze toen ik de spreekkamer binnenkwam: gewapend met blocnote en pen, geflankeerd door drie naasten waardoor de kamer meteen vol was. Net als bij onze voorgaande ontmoetingen was de sfeer luchtig, vertrouwd en hartelijk. Sanne’s warme stem en vriendelijke begroeting verrieden nog niets van haar angst en verdriet vanwege het feit dat ze hier opnieuw zat.
Nog geen twee jaar eerder had ik met haar het borstkankerbehandeltraject doorlopen. Ze zag toen de realiteit, dat ze borstkanker had, snel onder ogen. Daar waar de meeste mensen bij dat nieuws niet te veel informatie binnenlaten was Sanne hongerig naar informatie. Ze had een grote behoefte de ziekte en het behandeltraject te kunnen plaatsen in een wetenschappelijke context. Haar vragen waren uitdagend en zakelijk van toon.
Ook ditmaal, bij het terugkeren van de kanker in de behandelde borst, behield Sanne de regie over wat haar overkwam en hoe zij behandeld wilde worden. Ze had zich goed ingelezen en stelde scherpe vragen. Ze stond open voor de antwoorden en stuurde daarmee haar eigen visie bij. Ze vond het fijn haar naasten mee te nemen om haar te steunen, maar bleef duidelijk eigenaar van haar verhaal.
Voor sommige mensen is een blocnote en pen een verdedigingslinie die wordt opgeworpen om niet bij de emotie te hoeven komen. Bij Sanne niet. Als ik haar vroeg hoe ze zich voelde dan verdween de wetenschapper naar de achtergrond en zat daar opeens de mens Sanne: warm, zacht, kwetsbaar en verdrietig, maar met vechtlust. Ze was open over haar boosheid, dat de ziekte terug was gekomen, maar focuste na deze kort geuit te hebben liever op de oplossing.
In de vele jaren dat ik praktijk voer heb ik de meest uiteenlopende reacties gezien op slecht nieuws. Het tempo waarmee mensen van ontkenning of ongeloof naar boosheid, onderhandelen, verdriet en ten slotte acceptatie gaan is heel verschillend. Ook het accent ligt bij iedereen anders. Daar waar bij de een het ongeloof lang blijft hangen is bij de ander boosheid of verdriet veel meer op de voorgrond. Heel zelden is bij mensen de acceptatie snel bereikt.
Sanne had thuis haar behandelkeuze al gemaakt. Ze kwam die bij mij toetsen. Ze was vastberaden te vechten voor de overwinning op haar ziekte. En gevochten hebben we, samen! Niet eerder was ik in 22 jaar praktijkvoering een dergelijk agressief borstkankerbeeld tegengekomen, dat in eerste instantie vooral in beide borsten en in de plaatselijke huid problemen bleef geven.
Toch bleef Sanne zich wetenschappelijk verdiepen in wat er op experimenteel vlak nog te halen viel, ook toen de strijd uiteindelijk verloren bleek door uitzaaiingen in de rest van het lichaam. Ze vocht om nieuwe, nog niet geregistreerde medicijnen toegediend te krijgen. Uiteraard met haar wapens: pen en papier. Ze schreef de farmaceutische industrie om hen ervan te overtuigen, dat zij een geschikte kandidaat was.
In een van onze laatste gesprekken heb ik Sanne ook mijn verdriet en kwetsbaarheid laten zien en mijn hoop naar haar uitgesproken dat ze, in wat duidelijk de laatste fase was, toe zou komen aan berusting, zodat ze nog optimaal zou kunnen genieten van en met haar dierbare man, dochter, familie en vrienden. Ik hoopte dat ze door acceptatie van de naderende dood de liefde die ze voelde met hen kon delen. Ze stelde me gerust: “Ik weet dat ik doodga en dat heb ik geaccepteerd. Ik heb het heerlijk met mijn dierbaren. Ik kan ontzettend van ze genieten. Maar ik heb actie nodig, want dat houdt me op de been. Zo zit ik nu eenmaal in elkaar.”
Sandra Donkervoort. Chirurg, OLVG. Amsterdam