Het Origins Center is een samenwerkingsverband van ruim 300 onderzoekers uit een groot aantal Nederlandse universiteiten, universitaire medische centra, HBO-instellingen en wetenschappelijke instituten. Zij werken samen aan de vele vragen die in de Nationale Wetenschapsagenda zijn opgenomen over dat opmerkelijke fenomeen dat we ‘leven’ noemen. Voor meer daarover zie de themapagina die het Origins Center en NEMO Kennislink gezamenlijk hebben opgezet. Daarin zijn vragen het uitgangspunt: vragen die in de Nationale Wetenschapsagenda zijn opgenomen, vragen van wetenschappelijk onderzoekers, kortom de vragen die het Origins Center in een langlopend onderzoeksprogramma heeft samengevat. Met vragen begint het. Het Origins Center richt zich naast dat onderzoeksprogramma dan ook, waar het maar kan, op de ontwikkeling van ‘vraagvaardigheid’: de vaardigheid om vragen aan ‘de wetenschap’ te stellen.
Waaraan kun je zien of er op een andere planeet leven is (geweest)? Om dat te onderzoeken moet je eerst begrijpen waarom leven op aarde mogelijk is.
Wat is belangrijker in de evolutie: gevoelig zijn voor genetische veranderingen of juist een beetje robuust? Een groot experiment in gist laat zien dat de meest succesvolle stammen ook steeds kwetsbaarder worden voor schadelijke mutaties.
Hoe besluit een cel dat het tijd is om zich te delen? Omdat dit veel energie kost, moet het precies op het juiste moment gebeuren. Dit lijkt de snelle toename van een heel instabiel eiwit te zijn.
Kunnen we het ontstaan van leven verklaren vanuit de natuurkunde? Nee, aldus Stuart Kauffman in zijn nieuwste boek A world beyond physics. Zijn ideeën prikkelen, maar zijn toon irriteert.
Levende cellen verbruiken continu energie die ze ook zelf opwekken. Om kunstmatige cellen meer levensecht te maken, is zo’n energievoorziening een voorwaarde. Groningse chemici komen nu met een werkende, moleculaire energiecentrale.
Al eerder werd er water ontdekt in de atmosfeer van planeten, maar nu hebben astronomen een vochtige planeet gevonden met ongeveer dezelfde temperatuur als de aarde. Over de kansen voor (aardachtig) leven zegt dat overigens niet zoveel.
Zo’n twee miljard jaar geleden kwam er abrupt een einde aan het Great Oxidation Event, waarin er voor het eerst flink wat zuurstof geproduceerd werd op aarde. Dit markeert de hongerdood van een fors deel van het zuurstofproducerende leven.
Hoe zag de oercel eruit waar wij uiteindelijk allemaal van afstammen? Microbioloog Thijs Ettema zoekt naar de puzzelstukjes om de stamboom van het leven compleet te maken.
Interview met Meike Wortel en Ken Kraaijeveld: zij bestuderen microscopische wormpjes om meer grip te krijgen op de (on)voorspelbaarheid van evolutie.
Mineralen uit meteorieten van Mars laten zien dat vanaf 4,5 miljard jaar geleden geen catastrofale inslagen meer plaatsvonden op de rode planeet.
Voordat er leven was, vertoonden moleculen al gedrag dat lijkt op leven. Omer Markovitch probeert dat gedrag via computermodellen te begrijpen en te voorspellen.
In het noordpoolgebied van Canada zijn schimmels van een miljard jaar oud ontdekt. Dat is althans het vermoeden van de wetenschappers die de vondst publiceerden, maar niet iedereen is overtuigd.
Wie de geschiedenis van de mens(heid) wil begrijpen, moet vooral kijken naar schuivende continenten en veranderende klimaten, schrijft Lewis Dartnell in zijn boek Origins. Dat levert veel interessants op, maar hij ziet soms te gemakkelijk een oorzakelijk verband.
Hoe zag de eerste cel eruit? NEMO Kennislink interviewde Shraddha Shitut over haar onderzoek naar het delen van oercellen.
De zoektocht naar de oorsprong van leven heeft weer een nieuw puzzelstukje opgeleverd. Chemici hebben een route gevonden waarmee je uit hetzelfde molecuul zowel de onderdelen van RNA als van DNA kunt maken.
66 miljoen jaar geleden maakte een meteorietinslag een einde aan het dinotijdperk. Een natuurlijk massagraf in Noord-Dakota biedt voor het eerst een inkijkje in de gebeurtenissen op de dag van die inslag.
Van een chaotische verzameling moleculen naar een goed georganiseerd geheel dat zichzelf kan vermenigvuldigen. Zo is leven op aarde waarschijnlijk ontstaan. Chemicus Evan Spruijt probeert dat proces na te bootsen met druppeltjes.
Eiwitten zijn onmisbaar voor een levende cel, maar ze zijn alleen nuttig als ze op de juiste manier zijn gevouwen. Die complexe vorm is door evolutie ontstaan. Maar het kan ook anders. Eenvoudige bouwstenen kunnen spontaan complexe, gevouwen moleculen vormen.
Bioloog Lucas Patty heeft een instrument ontwikkeld om leven te detecteren. In de toekomst kunnen we daar misschien buitenaards leven mee opsporen. Hoe zoeken wetenschappers nu naar buitenaards leven?
Zijn de piepkleine patronen in miljarden jaren oud gesteente op Groenland wel of niet het resultaat van heel vroeg leven? Ja, zeiden onderzoekers in 2016. Nee, zeggen onderzoekers nu.
Interview met Ewine van Dishoeck, die ontdekte dat de ruimte tussen de sterren niet saai is, maar gevuld met een ongelofelijke variatie aan moleculen. Ze ontvangt daarvoor de prestigieuze Kavliprijs.
Een opmerkelijke ontdekking op, of liever, ónder Mars. Het kilometers dikke zuidpoolijs bedekt een dunne laag vloeibaar water. Dat is uniek op een wereld waar vroeger water stroomde, maar waar het nu vrijwel exclusief in vaste en gasvorm voorkomt.
Nijmeegse chemici wilden bestuderen hoe een eiwit een bacterie tijdens de celdeling kan afknijpen zodat twee nieuwe cellen ontstaan. Maar de resultaten leveren aanknopingspunten om te begrijpen hoe ooit het allereerste leven kan zijn ontstaan.
Al ruim een halve eeuw speuren we de nachthemel af naar tekenen van buitenaards leven, maar tot de dag van vandaag lijken we ‘alleen’ te zijn. Wetenschapsjournalist Jean-Paul Keulen vertelt in Verstoppertje spelen met aliens hoe we leven buiten de aarde kunnen vinden.
Door te kijken naar de combinatie van gassen in de atmosfeer kun je bepalen of er leven is op een andere planeet, zeggen onderzoekers. Klopt die chemisch gezien niet, dan is dat misschien een teken van leven.
Zorgden metalen ervoor dat leven op aarde ontstond? Claudia Bonfio zoekt verbanden tussen het leven zoals we dat nu kennen en de chemische reacties die plaatsvonden op aarde voordat er leven was.
Mensen, dieren, planten en micro-organismen: de aarde zit vol met leven. Miljarden jaren geleden ontstond leven met een simpele cel. Kunnen wij het ontstaan van leven namaken? Tijdens NEMO Kennislink Live sprak redacteur Desiree Hoving hierover met drie experts.
De film Photon wil je alles laten zien over het ontstaan van het universum, het leven en de moderne mens. Dat pakt niet goed uit. De beelden zijn prachtig, maar de maker wil te veel vertellen. Na een veelbelovend begin raak je als kijker de draad volledig kwijt.
Na een looptijd van vijf jaar is het Miller-Urey-experiment uit NEMO geanalyseerd. Net als in het originele experiment, zijn ook nu weer ‘bouwstenen van leven’ gevormd.
Eenvoudige chemische reacties leverden op de jonge aarde de bouwstenen voor het eerste leven. De Britse chemicus John Sutherland bootst die reacties experimenteel na. “Wij denken maar al te graag dat we bijzonder zijn.”