De onvoorstelbaar grote snelheid waarmee licht zich voortplant spreekt al eeuwen tot de verbeelding. Het stilzetten en vangen van dit snelle licht lijkt een onmogelijke opgave. Met behulp van een zogeheten fotonisch kristal blijkt het echter toch mogelijk. Onderzoekers van de Stichting FOM, he...

“Voldoende geavanceerde technologie is niet te onderscheiden van magie”, aldus visionair Arthur C. Clarke. Twee natuurkundigen bewijzen dat spreekwoord eer met hun plannen voor een onzichtbaar makende mantel.

STW-promovenda Veronica Tiba onderzocht de mogelijkheden van organische magnetische nanostructuren. Deze structuren zouden technieken uit de magnetische dataopslag kunnen combineren met plastic elektronica, zoals toegepast in flexibele platte beeldschermen. Tiba promoveert op 3 maart aan de Te...

Britse natuurkundigen presenteren een techniek om een draaikolken van licht te verknopen. Met speciale hologrammen vormen ze een 3D-lichtpatroon waar dunne onregelmatigheden doorheen slingeren.

De reuzentelescoop Arecibo gaat met een nieuw instrument, de ALFA, op zoek naar sterrenstelsels zonder sterren. De telescoop zal een zesde van de hemel afzoeken naar enorme gaswolken waarin nooit sterren zijn gevormd. Die waren voorheen onvindbaar omdat ze zo weinig licht uitstralen. Met ALFA ...

Tot voor kort was het antilichaam IgE het belangrijkste aanknopingspunt bij allergische astma. Mensen met astma reageren overdreven heftig op bijvoorbeeld huisstofmijt of stuifmeel. De IgE-antilichamen herkennen het allergeen en zorgen ervoor dat immuuncellen vervolgens onder andere histamine ...

Amerikaanse en Duitse onderzoekers hebben een kunststof ontwikkeld die door bestraling met licht van vorm kan veranderen. De nieuwe vorm blijft gedurende langere tijd stabiel maar is eenvoudig ‘uit te wissen’ door belichting met licht van een andere kleur. Toepassingen voor het geheugenplastic...

Een wereld zonder straat- en gevelverlichting, mobiele telefoons en satelliettelevisie is natuurlijk nauwelijks denkbaar meer. Maar sterrenkundigen zijn daar in één opzicht helemaal niet blij mee: kunstlicht en aardse radiosignalen verstoren het zicht op het heelal.

Het vinden van planeten als de aarde, maar dan rond andere sterren, kan gelden als de heilige graal van de moderne astronomie. Een team van onder meer Nederlandse astronomen geeft ons nu een directe kijk op drie zonnestelsels in wording, waar de ingredienten voor het ontstaan van een ‘aa...

Onderzoekers van de Stichting FOM en de Vrije Universiteit in Amsterdam hebben een verklaring gevonden voor de ‘zwarte’ toestand waarin schakelbare spiegels zich kunnen bevinden. In deze toestand reflecteren ze nauwelijks licht en laten ze ook geen licht door. Dit intrigeert natuur...

Atomen zijn een ongeregeld zootje. Geef ze wat energie, en ze zenden dat na een pauze van onvoorspelbare lengte weer uit in een willekeurige richting. FOM-onderzoekers wisten orde te scheppen in de chaos.

“We gaan naar de zon,” zeggen tienduizenden mensen rond deze tijd tegen buren en kennissen. De meesten zakken af naar het zuiden. Daar staat de zon hoger aan de hemel en schijnt krachtiger. Geografisch gezien klopt die opmerking dan ook wel.

Licht is de informatiedrager van de toekomst. In glasvezelnetwerken past meer informatie die ook nog eens sneller reist dan in de oude telefoonkabels. Onderzoekers van de universiteit van Harvard hebben nu een schakelkastje ontworpen van glas en LCD-cellen. Daarmee kunnen ze licht op commando ...

De Groningse hoogleraar Ben Feringa krijgt een van de NWO-Spinozapremies 2004, onder andere voor zijn werk aan moleculaire motoren en uiterst selectieve katalysatoren. Feringa is de uitvinder van de eerste door licht aangedreven moleculaire motor. In 1999 verwierf zijn groep wereldfaam met een...

De onbewolkte hemel is blauw. Dat lijkt misschien vanzelfsprekend, maar is het niet. Want waar komt dat blauw vandaan?

Het was een hele vooruitgang, van kaars naar gloeilamp. Minder omslachtig, minder brandgevaar, en een stuk meer licht. Hoewel? Zo efficiënt is die ouderwetse gloeilamp niet: hij gebruikt veel stroom en geeft weinig licht. Hoe zit dat eigenlijk?

Rechthoekige gaatjes laten meer licht door dan grotere ronde gaatjes, ontdekten onderzoekers. De resultaten zijn van belang voor het manipuleren van licht voor mogelijke toepassingen als betere LED’s en optische dataopslag.

De regenboog spreekt zeer tot de verbeelding; dat is door de eeuwen heen al het geval. Hij is prachtig strak en kleurrijk, heeft iets mystieks, iets ongrijpbaars. Hoe krijg je zoiets uit een regenbui en een zonnestraal?

Hoe fantastisch goed onze ogen ook zijn, ze kunnen ons onder sommige omstandigheden toch aardig op het verkeerde been zetten. Ze laten ons soms dingen zien die er helemaal niet zijn. Denk aan Fata Morgana-achtige verschijnselen, of luchtspiegelingen, die u natuurlijk allemaal kent: we rijden ’...

Scherp zien doe we in het algemeen door te accommoderen: zodra we een voorwerp van dichterbij willen waarnemen, passen we de sterkte van onze ooglens daarop aan: we maken de lens boller. Op oudere leeftijd wordt het vermogen om onze ooglens boller te maken gaandeweg kleiner: de “accommodatiebr...

De jacht naar kleinere structuren beheerst niet alleen de elektronica, maar ook de laserwereld. In het afgelopen decennium voltrok zich waarlijk een revolutie, namelijk de ontwikkeling van uiterst kleine halfgeleiderlasers. Deze lichtbronnen verhouden zich tot de omvangrijke gaslasers zoals in...

Stel je voor: de koplampen in je auto ‘zien’ de weg voor je en passen zich automatisch aan. Op de snelweg schijnen je lichten ver voor je uit, in de stad geven ze op kruispunten extra zicht. De koplampen van je tegenliggers buigen om je heen, zodat je niet verblind wordt. Binnenkort kan het al...

Het moment van bloei is misschien wel de belangrijkste beslissing in een plantenleven. Maar hoe weet een plant wanneer de tijd rijp is voor een bloem?

Het is zover: de eerste niet te kraken beveiliging is op de markt. Kwantum-encryptie is gegarandeerd veilig: elke poging tot afluisteren is meteen zichtbaar voor zender en ontvanger. Zo weten ze zeker dat niemand de sleutel tot de code in handen kan krijgen.

Combinatie van moderne laserspectroscopie met oude lichttheorie maakt het mogelijk tot in detail gekromde oppervlakken van deeltjes in oplossingen te onderzoeken zoals celmembranen, liposomen en nanodeeltjes. Onderzoekers van de Universiteit Leiden zetten daarmee de eerste stap op weg naar het...

Veel objecten in het heelal zijn warm. Sterren zijn warm, maar planeten ook. Deze warmte kan worden waargenomen als infraroodstraling. De laatste vijf decennia zijn allerlei detectors en andere waarneeminstrumenten gebouwd om het heelal door een ‘infraroodbril’ te bekijken. Helaas hebben alle ...

Amerikaanse natuurkundigen hebben een lichtstraal stilgezet. Voor een fractie van een seconde bewogen de fotonen in de straal niet meer. Als het lukt om licht langer ‘in te blikken’, dan komt een geheugencel voor optische computers dichterbij.

Natuurkundigen van het FOM-instituut voor Atoom en Molecuul-Fysica (AMOLF) hebben als eersten in Nederland een serie lichtflitsjes van attoseconden lang gemaakt. Die extreem korte laserpulsjes (een attoseconde is 10-18 seconde) kunnen de beweging van elektronen in atomen volgen. Maar het team ...

Onderzoek aan fotonische kristallen laat zien, dat licht in die materialen verdwaalt en als een dronkenman rond gaat zwerven. Maar in sommige richtingen doet het dat liever dan in andere. Het onderzoek leert natuurkundigen meer over licht en manieren om het op te sluiten. Dat kan van nut zijn ...

Met materie zijn we goed vertrouwd. Materie heeft gewicht, we kunnen het oppakken, we bestaan uit materie. Met licht is het anders. Licht is niet duurzaam. Het weegt niets, het heeft iets spookachtigs. Het beweegt met onvoorstelbare snelheid. Licht is de meest vluchtige stof die we kennen.