Het is bijna zo robuust als een natuurwet: als je het over zwarte gaten hebt dan trek je de aandacht. Maar hoe groot is hun rol in de kosmos nu écht?

Vorig jaar zagen astronomen in Amerika en Europa een signaal op hun zwaartekrachtgolfdetectoren. Het blijkt afkomstig van een gewelddadige botsing tussen een zwart gat en iets dat vooralsnog lastig te verklaren is.

Een Canadese radiotelescoop heeft een zich herhalende bron van snelle radioflitsen ontdekt. Wat zijn deze energierijke uitbarstingen precies?

De afgelopen drie jaar vonden detectoren voor zwaartekrachtgolven samensmeltende zwarte gaten en neutronensterren. Maar de techniek belooft veel meer. Onderzoekers hopen ermee ín neutronensterren te kijken, te bepalen hoe snel het heelal uitdijt en dichterbij de oerknal te komen. NEMO Kennisli...

De astronomische ontdekkingen aan de hand van zwaartekrachtgolven buitelden recentelijk over elkaar heen. Schrijver en wetenschapsjournalist Govert Schilling beschrijft in zijn Deining in de ruimtetijd het hele verhaal vanaf de voorspelling van Albert Einstein.

Voor het eerst zijn zwaartekrachtgolven gedetecteerd van twee botsende neutronensterren. De gewelddadige botsing werd door zo’n zestig telescopen gezien. Het levert een groot aantal wetenschappelijke resultaten op.

De twee LIGO-detecoren in de VS én de Virgo-detector in Italië maten op 14 augustus 2017 signalen van zwaartekrachtgolven die afkomstig zijn van twee botsende zwarte gaten, zo’n 1,8 miljard jaar geleden.

Theoretisch was het mogelijk, maar nooit werden ze gevonden: zogenoemde pentaquarks. Wetenschappers van een van de zeven detectoren van de deeltjesversneller LHC hebben nu eindelijk beet. Vorige week kondigden ze aan het bewijs te hebben voor een deeltje dat uit vijf quarks bestaat.

Voor het eerst is er een zogenoemde magnetar met een begeleidende ster ontdekt. Dat kan verklaren hoe deze zeldzame sterren ontstaan, die de sterkste magneetvelden in het heelal produceren.

Met een GPS-ontvanger weet je binnen enkele minuten precies waar je bent, overal op de wereld. Duitse wetenschappers presenteren vandaag een vergelijkbaar systeem voor ruimteschepen dat daarentegen ook ver van de aarde moet werken. Ze willen sterren als ‘GPS-satellieten’ gaan gebruiken.

Waar komen goud en andere zware elementen in het heelal vandaan? Jarenlang hebben astrofysici zich er het hoofd over gebroken. Nu zijn er sterke aanwijzingen dat goud ontstaat als resultaat van een extreem heftige kosmische gebeurtenis: de botsing tussen twee neutronensterren.

De zoektocht naar pulsars, een speciale klasse van neutronensterren, lijkt een zoektocht naar een speld in een hooiberg. Een Amsterdamse promovenda heeft er nu met behulp van de radiotelescoop in Westerbork in één keer drie gevonden. Het begin van een reeks aan bijzondere vondsten?

Neutronensterren zijn uitgebrande resten van zware sterren. Als zo’n restant in een dubbelster staat, kan hij waterstofgas stelen van zijn partner en die laten ontploffen in waterstofbom-explosies. Amsterdamse sterrenkundigen hebben ontdekt hoe ze zulke zware explosies kunnen voorspellen...

Sterrenkundigen hebben ontdekt hoe ontploffingen op de zeldzame magnetars verlopen. Dat zijn de extreem magnetische restanten van ontplofte zware sterren. Waarnemingen met de röntgensatelliet XMM-Newton hebben het mechanisme opgehelderd.

Radiobakens in de ruimte – pulsars – zijn net discoverlichting. Astronoom Patrick Weltevrede luisterde met de radiotelescoop in Westerbork naar radiopulsars, rondtollende neutronensterren die radiobundels door de ruimte zwiepen. Elke puls van zo’n ster ziet er anders uit, maa...

Sterrenkundigen hebben een nieuwe manier om zwaartekrachtgolven te detecteren. Joachim Moortgat, op 8 mei gepromoveerd aan de RU Nijmegen, denkt dat zulke rimpels in de ruimtetijd zichtbaar worden door hun effect op interstellair gas. De nieuwe Nederlandse LOFAR-telescoop kan dat bevestigen, s...

Een internationaal team van sterrenkundigen heeft de tolbeweging van een dode ster onderzocht. De pulsar RXJ0720.4-3125 lijkt eivormig en beweegt net als een tol: niet alleen draait de pulsar om zijn as, die as maakt zelf ook een cirkelbeweging. Daardoor zien sterrenkundigen telkens andere del...

Kleine ‘dode sterren’ kunnen heel wat minder dood zijn dan ze in eerste instantie lijken. Dat heeft een astronomenteam onder leiding van de Nederlandse sterrenkundige Wim Hermsen ontdekt. Met behulp van ESA’s gamma-telescoop Integral vonden Hermsen en zijn collega’s röntgen- en gammastralen af...

Pulsar PSR B1259-63, zwaarder dan de zon en maar twintig kilometer breed, beukt zich twee keer per 3,4 jaar door de gasnevel rond een verre ster. Dat veroorzaakt volgens dr. Masha Chernykova en haar team de röntgen- en gammaflitsen uit die richting in het heelal. Uit de flitsen kan Chernykova ...

Pulsars, snel ronddraaiende compacte sterren, kunnen worden opgezweept tot bizarre rotatiesnelheden. Invallende materie afkomstig van een begeleidende ster is hiervoor verantwoordelijk. De ruimteonderzoekers Lucien Kuiper en Wim Hermsen van SRON hebben deze versnelling voor het eerst waargenom...

Sterrenkundigen zien een neutronenster met recordsnelheid de melkweg ontvluchten. De bol neutronen is twintig kilometer breed, anderhalf keer zo zwaar als de zon en werd waarschijnlijk door een supernova gelanceerd. Sinds zijn ontstaan heeft B1508+55 al een derde van de nachthemel doorkruist....

Een half jaar na de helderste gammaflits ooit onderzoeken sterrenkundigen de bron ervan: de sterk magnetische neutronenster SGR 1806-20. Met de schokgolven die de gammaflits veroorzaakte wil een internationaal team sterrenkundigen het binnenste van de magnetar onderzoeken.

Er gaat geen dag voorbij of ergens aan de hemel duikt een felle lichtbundel op die onze planeet vol raakt. Het is dat mensenogen geen gammalicht kunnen zien, anders zouden we tureluurs worden van het geflits.

Gravity Probe B is gelanceerd. De satelliet, die de komende twee jaar voorspellingen van Einstein’s Algemene Relativiteitstheorie gaat testen, vertrok vandaag van Vandenberg Airforce Base.

Wetenschappers zijn kritisch – na bijna negentig jaar proberen ze nog steeds fouten in de relativiteitstheorie te vinden. Op 19 april wordt de satelliet Gravity Probe B gelanceerd. Die gaat met ongekende nauwkeurigheid de ruimtetijd om onze planeet in kaart brengen. Het doel: onderzoeken hoe g...

De compactste objecten uit het heelal, de zogenaamde neutronensterren, draaien niet alleen razendsnel om hun as, maar maken daarbij ook nog eens een schommelende beweging. Een onderzoeksteam van het Nationaal Instituut voor Ruimteonderzoek SRON en de Universiteit Utrecht leidde dit af uit waar...

Professor Alex Wolszczan van de Penn State universiteit en postdoc Maciej Konacki van CalTech hebben een planetenstelsel gewogen, dat wel wat op het onze lijkt – behalve dan dat het om een pulsar draait. Ze presenteerden hun metingen op de zomerbijeenkomst van de American Astronomical Society....

In een tweetal onderzoeken hebben sterrenkundigen, waaronder Rudy Wijnands en Michiel van der Klis van de Universiteit van Amsterdam, laten zien dat pulsars zich vaak wel, maar soms ook helemaal niet aan de theorie houden. Zo gehoorzamen ze netjes aan een maximumsnelheid van zo’n 750 omw...

Onderzoekers van het Nederlandse instituut voor ruimteonderzoek SRON, NASA en de Columbia University in New York hebben voor het eerst de afmetingen kunnen vaststellen van een neutronenster, één van de meest compacte objecten uit het heelal. De ruimteonderzoekers bestudeerden het licht dat vri...