Mijn weg naar famelab

Hoe maak je in korte tijd mensen enthousiast over je onderzoek, als zij niets van je onderwerp weten? Ik leerde het klappen van de zweep bij de wetenschapswedstrijd Famelab.

3 april 2020

Als promovendus praat je veel met mensen die net als jij helemaal thuis zijn in de wetenschappelijke wereld en jouw onderzoeksveld. Dan vliegt er dus behoorlijk wat jargon door het lab, waar niemand echt van op kijkt. Iedereen snapt wel wat je bedoelt. Buiten het lab is dat een heel ander verhaal. Als je als jonge onderzoeker aan iemand buiten je werk probeert uit te leggen waar je onderzoek over gaat, dan wil je liever niet dat ze je na een paar minuten enthousiaste anekdotes vertellen glazig beginnen aan te kijken.

De competitie van Famelab in Eindhoven
Dan Jing Wu voor NEMO Kennislink

Een internationale wetenschapscommunicatiewedstrijd waarbij je in drie minuten tijd een wetenschappelijk onderwerp uitlegt op basis van de 3C-regel: Content, Charisma en Clearity. Dat leek me wel wat. Dus schreef ik me in bij Famelab, dat jonge onderzoekers als ik traint in wetenschapscommunicatie, in wedstrijdvorm. In totaal deden er vorig jaar acht universiteiten mee en van ieder universiteit gingen er twee kandidaten door naar de landelijke finale in Tivoli Vredenburg in Utrecht. Eén winnaar vertegenwoordigt Nederland in de internationale ronde tegen 31 landen. Klinkt heftig he? Maar wel ontzettend leerzaam en heel leuk! Vorig jaar deed Technische Universiteit Eindhoven voor het eerst mee en het leek mij wel een leuk concept om aan deel te nemen.

Voorbereidingen voor Famelab TU/e:

Ter voorbereiding kregen we van de TU/e een avond training met een presentatie-expert, Mark Robinson, om te leren hoe je een sterke pitch neer moet zetten. Dit was erg nuttig en zette ons allemaal aan het denken. Ik had namelijk werkelijk geen idee waar ik moest beginnen en hoe moet ik mijn onderzoek in maar drie minuten de tijd uit moest leggen.

Van een FoS-genootje Wen Wu, die een jaar eerder mee heeft gedaan aan Famelab, kreeg ik als advies mee: “be memorizable”. Er leggen op één avond een hoop mensen in 3 minuten de tijd een wetenschappelijk onderwerp uit. Behalve een leuk of interessant onderwerp, moet je ook zorgen dat mensen jouw verhaal onthouden. Maak je bewegingen iets groter dan je normaal zou doen, leg extra nadruk op je woorden met pauzes en gebruik een voorwerp dat ook echt je verhaal kan ondersteunen (anders kun je beter niets gebruiken). Het voelt misschien enorm overdreven, maar in een grote zaal valt dat heel erg mee als je charisma uit wilt stralen. Verder klinkt het cliché, maar geniet! Want die drie minuten zijn zo voorbij. Iedereen heeft zo een eigen stijl en eigen kracht in verhalen vertellen.

Ik tijdens de finale bij Famelab
Dan Jing Wu voor NEMO Kennislink

In mijn geval had ik besloten om het verhaal dicht bij mezelf te houden door te starten met een persoonlijk verhaal waardoor ik de urgentie van mijn werk benadruk. Ondanks dat ik heel fundamenteel onderzoek doe, heb ik mijn werk met behulp van mijn ultieme droom uitgelegd: het bouwen van een hart met een kloppend biomateriaal. Als je de luisteraar mee neemt in je weg naar je ultieme doel toe, dan maak je duidelijk waar je op dit moment staat en waar je naartoe wilt met je verhaal. Zo bereid je de luisteraar voor met wat er komt en wordt het verhaal ook makkelijk te volgen.

De voorbereidingen en de dag zelf. Een compilatie van mijn insta-story.

The moment of truth

De avond zelf was heel erg gezellig en spannend. We hadden met de hele groep (acht kandidaten) samen gegeten en alle regels doorgesproken. Veel collega’s en een aantal vrienden van thuis kwamen ons aanmoedigen. De 3 minuten vlogen echt voorbij, voordat ik het wist zat ik weer terug op mijn stoel. Daarom is mijn gouden tip, geniet echt van je moment! Op het eind van de avond was de prijsuitreiking. Het bleek dat ik samen met Jens Wehner door mocht naar de landelijke finale. Jens is een collega van de afdeling fysica, hij vertelde over het splitsen van koppels in zonnecellen met grappige anekdotes. Super leuke verrassing en super spannend om landelijk te strijden.

Groepsfoto na de prijsuitreiking met de juryleden bij Famelab
Dan Jing Wu voor NEMO Kennislink

Daarna zijn we twee dagen naar Amsterdam gegaan voor een tweedaagse Famelabtraining bij de KNAW. We kregen training van een ervaren Famelabkandidaat. Ze gaf ons in twee dagen de tijd ontzettend veel tips over spreken, houding en onderwerp. Ik kreeg als tip: maak gebruik van de ruimte door je houding groter te maken. Loop naar voren als je iets urgents of belangrijks gaat vertellen. Of loop juist naar achteren en vertraag je verhaal zodat je de luisteraar naar je toe trekt in je verhaal. En als allerbelangrijkste: de mensen moeten naar huis gaan met het idee dat zij iets hebben geleerd over jouw onderwerp, dus gebruik sterke anekdotes zodat je verhaal duidelijk wordt maar je ook onthouden wordt.

Het leukste was om twee dagen intensief de andere kandidaten te leren kennen. 16 kandidaten van acht diverse universiteiten die allemaal strijden voor een finaleplek.

We hadden allemaal één ding gemeen en dat was vertellen over wetenschap. Het was zo gezellig dat we uiteindelijk op de wedstrijddag blij waren om elkaar weer te zien. Het maakte eigenlijk niet uit wie er won, één van ons ging in ieder geval door om ons te vertegenwoordigen. Er was totaal geen competitief gevoel en iedereen moedigde elkaar aan. Het was zo’n ontzettend spannende dag! Uiteindelijk heeft Athira Menon een geweldige pitch gegeven waarmee ze de jury- en publieksprijs won. Athira is een sterrenkundige aan de UvA, ze gaf een pitch over zwaartekrachtsgolven en wat er gebeurt na een supernova. Uiteindelijk is ze in de internationale ronde zelfs nummer twee geworden. Wij waren ontzettend trots op haar! Tip: bekijk haar pitch online. Ze had zelfs gepitcht zonder ondersteuning van een voorwerp!

Waarom zou je meedoen?

Ik heb er zelf ontzettend veel van geleerd. Het was een enorme uitdaging en ik stond zeker met knikkende knieën en een 360 graden gedraaide maag, in de finale. Normaal spreek ik vaker over wetenschap voor een groot publiek omdat ik het belangrijk vind om wetenschap te delen. Maar in drie minuten tijd een wetenschappelijk onderwerp uitleggen zonder powerpoint, zonder jargon en in een wedstrijd vorm: pfoe, wat was dat zenuwslopend en leuk. Het is een hele creatieve en leuke manier om wetenschap onder de aandacht te brengen. Daarnaast leer je de kandidaten van de andere universiteiten kennen, die allemaal dezelfde interesse hebben. We kregen twee leerzame en gezellige trainingsdagen aangeboden van de British Council en de KNAW. Alle kandidaten hielpen elkaar in de voorbereidingen en tijdens de avond was iedereen elkaar aan het aanmoedigen, dat was voor mij het meest bijzondere moment.

Los van een leerzaam avontuur en de leuke mensen die je ontmoet, krijg je door de ervaring bij Famelab nog meer leuke kansen om wetenschapscommunicatie uit te voeren. Hierdoor mag ik dit jaar bijvoorbeeld jurylid zijn voor Famelab TU/e 2020. Lijkt me super leuk en inspirerend om de nieuwe kandidaten van dit jaar te ontmoeten.

Dus of je mee moet doen met Famelab? ZEKER?!

Kortom drie tips die ik jullie wil geven: Doe mee, geniet en be memorizable!