Naar de content

Een bepaald wormeiwit, afkomstig van parasitaire wormen, kan astma bij muizen remmen. Dat ontdekte een team van Australische wetenschappers onlangs. Ook cellen van patiënten die allergisch zijn voor huisstofmijt reageren goed op het eiwit. Leidt dit tot een nieuwe behandeling voor allergieën?

In de tropen, waar infecties met parasitaire wormen nog regelmatig voorkomen, zijn bijna geen mensen met astma of andere allergieën. Wormen moeten in de menselijke darm zien te overleven en willen daarbij niet opvallen. Daarom produceren de parasieten eiwitten die de afweerreactie van de gastheer reguleren. Door het afweersysteem naar beneden bij te stellen, kunnen de wormen ongestoord hun gang gaan. Zo’n afweersysteem op een laag pitje heeft als voordeel dat het ook niet sterk reageert op allergenen uit de omgeving. Vandaar dus dat patiënten met een worminfectie niet zo snel last krijgen van een allergie.

Parasitaire wormen (Ancylostoma caninum) gehecht aan het darmslijmvlies.

Wikimedia Commons, CDC's public health image library via CC0

Individuele eiwitten

De Australische immunoloog Severine Navarro wilde graag weten of wormeiwitten ook iets kunnen betekenen voor mensen die al een allergie hebben. “We wisten uit eerdere studies dat wormen het afweersysteem reguleren door de eiwitten die ze afgeven. We hebben in proefdieren laten zien dat dit mengsel van eiwitten beschermt tegen verschillende immunologische ziekten, zoals chronische darmontsteking (inflammatory bowel disease of IBD) en astma. Wat we nu hebben gedaan is de individuele eiwitten uit het mengsel isoleren. Zo ontdekten we dat anti-inflammatory proteins (AIP’s) een belangrijke rol spelen bij die bescherming”, vertelt ze aan Science Translational Medicine.

Van verschillende AIP’s werd een recombinante (kunstmatige) vorm gemaakt. Het stukje DNA dat codeert voor dat eiwit wordt dan ingebracht in een ander organisme, meestal een bacterie. Zo’n bacterie is makkelijk te kweken en kan op die manier het eiwit van interesse in grote hoeveelheden produceren. Navarro testte de verschillende recombinante AIP’s in muizen met astmatische klachten. Uit die test bleek dat AIP-2 de beste bescherming bood.

Er zijn veel verschillende factoren die een astma-aanval kunnen uitlokken. Stof, pollen en huidschilfers van (huis)dieren bijvoorbeeld. Maar ook stress, koude lucht of luchtvervuiling kunnen een rol spelen. AIP-2 remt wellicht een deel van die uitlokkende factoren.

Wikimedia Commons, 7mike5000 via CC BY-SA 3.0

Menselijke cellen

AIP-2 remt ontsteking in de luchtwegen van muizen met astmatische klachten. Dit komt met name doordat het eiwit de activatie van bepaalde afweercellen (dendritische cellen en T-cellen) beperkt. Wat er eigenlijk gebeurt is dat de cellen van het afweersysteem weer worden afgesteld op ‘ontstekingsremmend’ in plaats van ‘ontstekingsstimulerend’.

Navarro: “We hebben hiermee voor het eerst laten zien dat een individueel eiwit uit parasitaire wormen kan beschermen tegen astma in muizen. Bovendien is het eiwit ook actief in combinatie met menselijke cellen. T-cellen, afkomstig van astmatische patiënten die allergisch zijn voor huisstofmijt, reageren bijvoorbeeld minder sterk op allergenen in aanwezigheid van AIP-2.”

Eiwit in een pil

Dit maakt AIP-2 wellicht bruikbaar als medicijn bij allergieën of auto-immuunziekten, ziekten waarbij het afweersysteem de cellen van het eigen lichaam aanvalt. Patiënten infecteren met parasitaire wormen in de hoop dat hun allergische klachten afnemen is natuurlijk geen bruikbare strategie. Nu bekend is welke eiwitten uit het wormenmengsel voor bescherming zorgen, kan deze optie wel verder ontwikkeld worden. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om een pil te maken met AIP-2 als werkzaam bestanddeel.

T-cellen van patiënten die allergisch zijn voor huisstofmijt reageren minder heftig op allergenen in aanwezigheid van AIP-2. Dit maakt het eiwit tot geschikte medicijnkandidaat.

Wikimedia Commons, Gilles San Martin via CC-BY-SA 2.0

De volgende stap is een fase 1 klinische trial. In zo’n studie wordt, in een kleine groep patiënten, bekeken hoe het nieuwe medicijn zich gedraagt in het lichaam en of er ongewenste bijwerkingen optreden. Is deze test een succes, dan volgen er nog enkele trials voordat een medicijn ook echt op de markt mag komen. Dat kan zomaar nog tien jaar duren.

Naar de tropen dan maar om zelf een beschermende parasitaire worm op te pikken? Navarro waarschuwt daartegen. In Chicago Tribune zegt ze daarover: “Parasieten zijn geen grapje. Ontwormingskuren hebben vele mensen beschermd tegen bloedarmoede, ondervoeding, ontwikkelingsstoornissen en potentieel dodelijke infecties. Wat we moeten proberen terug te krijgen zijn de dingen die goed waren aan de parasitaire wormen.”

Bron:

Severine Navarro e.a. Hookworm recombinant protein promotes regulatory T cell responses that suppress experimental asthma Science Translational Medicine, 26 oktober 2016 (online), doi:10.1126/scitranslmed.aaf8807

ReactiesReageer