World Risk Index: Nederland is het meest onveilige land van Europa

De plaats van een land op de ranglijst wordt bepaald door de score voor exposure (potentiële blootstelling) te vermenigvuldigen met de score voor vulnerability (kwetsbaarheid). Dus een land met een hoge kwetsbaarheid kan nog steeds laag in de risico-index terechtkomen, als de kans op blootstelling klein is. Dat geldt bijvoorbeeld voor sommige straatarme landen in Afrika, waar de maatschappij totaal niet is ingericht op het omgaan met natuurrampen, maar waar die ook niet of nauwelijks voorkomen.

De score voor potentiële blootstelling volgt uit het percentage van de bevolking dat potentieel gevaar loopt door een of meer natuurrampen. Uiteraard scoort Nederland, waar meer dan de helft van de bevolking onder de zeespiegel woont, zeer hoog qua blootstelling aan overstroming.

Weerbaar tegen overstromingen

De kwetsbaarheid bestaat weer uit drie componenten: susceptibility_(vatbaarheid), _coping capacities (weerbaarheid tegen natuurrampen op korte termijn) en adaptive capacities (aanpassingsvermogen van de maatschappij op de lange termijn). De Deltawerken en alle overige water-infrastructuur verminderen de vatbaarheid en vergroten de weerbaarheid tegen overstromingen in Nederland. En Rijkswaterstaat plant nu al extra investeringen om de dijken op te hogen voor de komende zeespiegelstijging: aanpassingen op de lange termijn, dus.

“Nederland scoort op alledrie deze categoriën zeer goed,” stelt Mucke dan ook. Dat resulteert in een zeer lage kwetsbaarheid; Nederland is wat dat betreft zo ongeveer wereldkampioen, samen met landen als Duitsland en Zweden. Maar het rapport plaatst Nederlands qua blootstelling in de top-12 van de wereld, samen met landen als Japan (aardbevingen, tsunami’s), de Filipijnen (orkanen, overstromingen, tsunami’s) en Bangladesh (orkanen, overstromingen).

Potentieel probleem

De combinatie van lage kwetsbaarheid en hoge blootstelling resulteert dan toch nog in een plek op de ranglijst boven elk ander Europees land. Kortom, Nederland is het onveiligste land van Europa, maar vooral omdat een groot deel van het land onder de zeespiegel ligt, en de zeespiegelstijging in de komende eeuw potentieel een probleem zou kunnen worden.

Dat wisten we allang, en onze succesvolle strijd tegen het water is een hoeksteen van het nationale karakter. Dus wat moet een land als Nederland met zo’n ranglijst? Mucke: “Dat hebben we zelf ook benadrukt op de persconferentie bij de presentatie van het rapport: alleen maar naar de plaats van een land op de ranglijst kijken is niet zo interessant. Het gaat om de combinatie van blootstelling en kwetsbaarheid.”

Falende infrastructuur

Eigenlijk is de World Risk Index ook niet het belangrijkste onderdeel van het World Risk Report. Het rapport is opgesteld door een coalitie van ontwikkelingsorganisaties, de Bündnis Entwicklung Hilft, die vooral de boodschap willen uitdragen dat de schade van natuurrampen voor een groot deel niet te wijten is aan de natuur, maar aan falende infrastructuur in de getroffen landen.

Zelfs nu in Italië, rijst de verdenking dat een groot deel van de ingestorte nieuwbouw niet bestand was tegen de aardbevingen omdat corrupte aannemers zich niet aan de bouwvoorschriften hebben gehouden. Sommige Afrikaanse, Aziatische en Amerikaanse landen zijn uiterst kwetsbaar voor natuurrampen, niet omdat de natuur daar zo bruut is, maar omdat de infrastructuur, gezondheidszorg en overige maatschappelijke instituties er zeer slecht aan toe zijn.

In Nederland lijken we dat aspect, ook volgens de World Risk Index, keurig op orde te hebben. Heeft Mucke toch een advies om Nederland nog beter bestand te maken tegen natuurrampen? Mucke meent: “Ga vooral door met het politieke proces om de klimaatverandering te stoppen.”