Waarom vind je groen beleid vooral bij linkse partijen?

Je hoort weleens: het klimaat is zó belangrijk, daar zou helemaal geen politieke discussie over moeten bestaan. Maar dat is weinig realistisch, vertelt Otjes. “Alleen als heel duidelijk zou zijn wat er moet gebeuren, was klimaatbeleid mogelijk niet politiek.” 

Nu staan we voor tal van grote keuzes, bijvoorbeeld over investeringen in duurzame energie en maatregelen om duurzaam gedrag te stimuleren. Daarin spelen allerlei belangen mee. Dus verschillen de meningen over de juiste aanpak. “Denken dat je zulke grote veranderingen zonder politieke strijd op de agenda kunt krijgen, lijkt me een beetje naïef.”

Klimaat lijkt niet per se gekoppeld aan klassieke politieke thema’s als inkomensverdeling of migratiebeleid. Waarom is er dan toch zo’n sterke links-rechtsverdeling te zien? Linkse partijen hebben vaak een andere blik op de taak van de overheid, vertelt Otjes. “Over het algemeen zijn linkse partijen voor overheidsingrijpen, terwijl rechtse partijen zeggen: we laten het over aan de markt. Linkse partijen wantrouwen hoe goed de markt werkt. Die is naar hun idee te veel gefocust op eigenbelang, waardoor overheidsbeleid nodig is.”

Links wil dus dat de overheid regie neemt, terwijl rechtse partijen het initiatief meer bij bedrijven leggen. Een windmolenpark? Dat komt er ook zonder overheid, als bedrijven er maar geld mee kunnen verdienen. Consumenten sturen het klimaatbeleid op hun beurt door voor groene stroom te kiezen, daar is volgens rechtse partijen minder overheidsingrijpen voor nodig.

Klimaatbeleid sluit ook op een ander vlak beter aan bij linkse partijen. Klimaatverandering lossen we als Nederland alleen niet op, daarvoor moeten we wereldwijd samenwerken. Dat past links over het algemeen beter dan rechts, vertelt Otjes. “Partijen als Volt en D66 zeggen: het klimaat is een mondiaal probleem dat we samen moeten aanpakken. Veel rechtse partijen zijn meer nationaal georiënteerd. Zij hebben minder vertrouwen in internationale samenwerking.”

Met zo’n nationale blik is het voor Nederland een stuk minder aanlokkelijk de CO₂-uitstoot te verlagen, dat is dan slechts een druppel op een gloeiende plaat. JA21 kiest bijvoorbeeld een andere richting en zegt dat we ons moeten ‘aanpassen aan het klimaat in plaats van vruchteloze pogingen om het klimaat aan te passen’.

Dat linkse partijen vaker een actief klimaatbeleid steunen, valt dus te verklaren. Toch zijn er best rechtse partijen geweest die zich hard maakten voor het klimaat, vertelt Otjes. “Ed Nijpels van de VVD was bijvoorbeeld een van de eersten die klimaat op de agenda zetten. En in het Verenigd Koninkrijk waren de Conservatieven onder David Cameron heel erg gecommitteerd aan de klimaatdoelen.”

Het voorgaande laat zien dat de invulling van links en rechts niet in beton gegoten is, vertelt Otjes. “De betekenis van links en rechts hangt heel erg af van de periode en de context. Je kunt niet zeggen dat linkse of rechtse partijen bepaalde standpunten zouden moeten hebben.” Wie weet verschijnt er ooit echt een GroenRechtse partij.