Naar de content

Waarom de natuurkunde het zo zwaar heeft met de zwaartekracht

Recensie van ‘Echt Zwaar’ van Martijn van Calmthout

Rémih, wikimedia commons

Iedereen kent de zwaartekracht, die ervoor zorgt dat we met beide benen op de grond blijven staan. Hoe bekend het ook mag zijn, natuurkundigen worstelen er al eeuwen mee. Wetenschapsjournalist Martijn van Calmthout schreef er een uitstekend boek over.

In het Panthéon in Parijs zwiert de slinger van Foucault heen en weer. Aan een lang touw hangt een gewicht dat de grond niet raakt. Na een tijdje zie je dat de grond ten opzichte van de slinger is veranderd en zo laat de vinding zien dat onze planeet ronddraait. Die slingers zijn er in alle soorten en maten, maar die in Parijs is de meest opzienbarende. Dat komt door het formaat en doordat uitvinder Léon Foucault het allemaal zelf ophing.

In het boek ‘Echt Zwaar’ speelt de Fransman een sleutelrol. Auteur Martijn van Calmthout legt in zijn boek in het Panthéon aan hem uit hoe de natuurkunde met de zwaartekracht worstelt. Foucault is natuurlijk een fictief personage, hij stierf in 1868, maar dit werkt wonderwel erg goed. Van Calmthout neemt de lezer aan de hand en legt kundig en gedreven uit welke onderzoeken er naar de zwaartekracht zijn gedaan. En op de achtergrond zwiert de slinger van Foucault heen en weer.

Rommelige krent

Het onderwerp is goed gekozen door de Volkskrant-journalist. Iedereen kent de zwaartekracht, maar helemaal begrijpen doen we het nog steeds niet. Van Calmthout bespreekt de belangrijkste inzichten en theorieën, waarin Aristoteles, Isaac Newton, Albert Einstein en Erik Verlinde aan bod komen.

Er is ook aandacht voor Delft in dit boek. Zo bespreekt de auteur de valproeven van Simon Stevin (1548-1620) op de toren van de Nieuwe Kerk. En de hoogleraar geofysica Felix Vening Meinesz (1887-1966), die onder meer aan de TU werkte, passeert de revue. Hij nam een kist mee op zijn reizen, ‘een ware schatkist’ volgens Van Calmthout. Daarin zaten de aantekeningen en registraties van metingen van de zwaartekracht op volle zee. Vening Meinesz ontdekte met een zelfgemaakt meetapparaat onder meer dat er grote variaties waren in de zwaartekracht boven de zeebodem.

Dat komt omdat je de aarde het beste kunt voorstellen als een ‘rommelige krent met uitstulpingen en kuilen’. De aarde heeft namelijk geen perfect symmetrische inwendige structuur, waardoor op sommige plekken de zwaartekracht zwakker of sterker is dan elders.

Het zijn dit soort vrij onbekende vertellingen over een bekend onderwerp die dit boek zo interessant maken. Van Calmthout weet de juiste verhalen te vertellen over de zwaartekracht om zijn enthousiasme met de lezers te delen. Bovendien legt hij het allemaal op een toegankelijke manier en toch met de nodige diepgang uit.

Wil je een exemplaar van ‘Echt zwaar’ winnen? Deel dan deze recensie op Twitter’Echt%20zwaar’%20winnen?%20Deel%20dan%20deze%20recensie%20met%20%23EchtZwaarWinnen%20http%3A//bit.ly/2shpqvm met de hashtag #EchtZwaarWinnen.

Dit artikel verschijnt ook op de website van Delta, het onafhankelijke universiteitsblad van de TU Delft.

ReactiesReageer