Kritiek op de vermeende veiligheid van de e-sigaret

De elektronische sigaret staat te boek als een gezond alternatief voor rokers. Maar de veiligheid en effectiviteit van het apparaatje zijn nooit bewezen. E-sigaretten liggen dan ook terecht onder vuur.

3 maart 2015

Een elektronische sigaret (rechts) in vergelijking met een verbrandbare sigaret (links). — Sommige e-sigaretten zien eruit als gewone sigaretten.
University of Chicago/Kevin jiang

Wereldwijd hebben miljoenen rokers de switch gemaakt. In plaats van een sigaret op te steken, hijsen zij nu aan de elektronische versie. Geen tabaksrook, wel nicotinedamp. Gezond? Dat is nog maar de vraag… Er bestaan twijfels over de veiligheid en effectiviteit van ‘dampen’, zoals het gebruiken van een e-sigaret ook wel heet.

Voorstanders vinden de elektronische sigaret vooral een grote kans om het aantal longdoden en longpatiënten terug te brengen. Critici maken zich zorgen over de potentieel schadelijke stoffen in de damp, zoals propyleenglycol, en de langetermijneffecten van dampen. Daarnaast kunnen gebruikers genoeg nicotine uit de e-sigaret trekken om hun nicotineverslaving te onderhouden. Sommige wetenschappers vrezen daardoor dat de e-sigaret niet-rokers – met name jongeren – verslaafd maakt aan nicotine en hen aanzet tot roken. Op dit moment zijn het gelukkig vooral zorgen en geen bewijzen dat jongeren op grotere schaal de e-sigaret gebruiken.

Dit redactioneel weerspiegelt de mening of visie van de redacteur. Hoewel wetenschappelijk onderbouwd en beargumenteerd, is het een persoonlijke mening en geen wetenschappelijk feit. Ben je het (niet) eens met de auteur? Geef dan vooral ook een reactie hieronder.

Jammer eigenlijk dat het apparaatje zo omstreden is. In kleine cafe’s zonder personeel geldt sinds vorige jaar een verbod op tabak. De e-sigaret lijkt het instrument bij uitstek om kleine café’s – waar niet-rokers een zeldzaamheid blijken te zijn – te behoeden voor ondergang zoals eigenaren vrezen. Stond de kroeg eerst blauw van de gevaarlijke tabaksrook, nu hangt er een nevel van nicotine en propyleenglycol; en geen roker die het verschil merkt. Maar het feestje zou van korte duur zijn. De WHO, die oktober vorig jaar de zesde tabaksbestrijdingsconferentie hield, wil dat de overheid dampen in openbare ruimten verbiedt.

Gezonder dan ‘echte’ sigaretten

Dit redactioneel draait niet om de vraag of e-sigaretten gezonder zijn dan traditionele sigaretten. Dat zijn ze zonder twijfel. Het punt is dat de veiligheid van de e-sigaret opzichzelfstaand bewezen én gewaarborgd moet zijn. Ondanks het feit dat producenten over het algemeen de eigen verantwoordelijkheid nemen met betrekking tot de herkomst en kwaliteit van e-vloeistoffen, is het de plicht van de overheid om de veiligheid van het product te garanderen door middel van duidelijke wetgeving.

In Nederland gaat dat gebeuren: per 2016 valt de nicotine-houdende e-sigaret onder de Tabakswet. “Onbegrijpelijk” noemde het Actiecomité voor Dampers de naderende regulering door de Europese Commissie in 2013 al in de Volkskrant.

“Er komt damp vanaf, net als bij een kopje koffie. En inderdaad is het zo dat het inademen van schone lucht gezonder is dan het inademen van damp van een e-sigaret. Maar het is ook niet zo gezond om aan de A10 te gaan wonen. Het gaat om de relatieve risico’s”, zei Marcel Göertz, oprichter en woordvoerder.

Goërtz heeft daar een punt. Voor wie wil stoppen met sigaretten is dampen gezonder dan roken. Dat betwist niemand. Ook de WHO niet. Enthousiaste verhalen op internetfora suggereren dat e-sigaretten inderdaad helpen bij het stoppen met roken. Sommige studies lijken dat te bevestigen, terwijl uit andere onderzoeken naar voren komt dat de e-sigaret om te stoppen met roken geen beter hulpmiddel is dan een nicotinepleister.

De veiligheid van e-sigaretten is nog niet uitgebreid onderzocht.
Vaping360, via CC BY 2.0

Maar wetgeving moet zowel rokers als niet-rokers beschermen. Wetenschappelijke studies gaan daarom niet uit van vergelijking met de gewone sigaret, maar nemen veelal het product op zich onder de loep. De damp die ervan af komt is niet slechts onschuldige waterdamp: er komen ook andere stoffen vrij.

Maar hoe gevaarlijk zijn die stoffen? Niemand weet het. Feit is dat e-sigaretten tot nu toe nog niet uitgebreid geëvalueerd zijn in wetenschappelijke studies, waardoor er te weinig gegevens zijn om de veiligheid te garanderen. Daarnaast zijn er grote verschillen in de mate van nicotineverdamping tussen de merken en types e‑sigaretten, die bij de consument onbekend zijn door gebrek aan regelgeving. Ook zijn in e‑vloeistoffen verschillende onzuiverheden aangetroffen, blijkt uit analyse van het RIVM. In landen als Nederland, waar volksgezondheid hoog in het vaandel staat, nemen we daarom het zekere voor het onzekere.

Daarmee is niks verloren. Duidelijke regulering voor een gestandaardiseerde e-sigaret zit eraan te komen. Maar tot die tijd lijkt terughoudendheid wat betreft reclame, verkoop en openbaar gebruik van e-sigaretten niet meer dan logisch.