Vondsten uit een Vikingverleden

Het is een zomerse zaterdagavond. Buiten is het nog licht, maar daar merk je in deze donkere kroeg niks van. Achterin de ruimte stijgt hard gelach op. De mannen hangen meer over de stoelen, dan dat ze er nog op zitten. De tafel staat vol met lege glazen. Een van de mannen kijkt verschrikt op als iemand op zijn schouder tikt en hem een houten stokje geeft. Daarin zit een boodschap gekerfd: “Gyda zegt dat je thuis moet komen!”

Het lijkt wel een bericht dat je van je partner op je telefoon krijgt als je het weer eens te laat aan het maken bent tijdens een gezellige stapavond. Eeuwen geleden ging het dus niet veel anders. Of het echt zo ging als ik net beschreef, weten we natuurlijk niet. Maar de boodschap op het stukje hout van Gyda is wel letterlijk zo overgeleverd en zo’n achthonderd jaar oud.

Reuzendrol

Het is een mooi voorbeeld van hoe gewone mensen tijdens de Vikingtijd met elkaar omgingen. Het stukje hout bleef wonder boven wonder bewaard en staat nu in het boek ‘Verborgen levens’ van Eleanor Barraclough. Ze is als cultuurhistoricus verbonden aan Bath Spa University.

Vaak gaan geschiedenisboeken over rijke mannen. Zij lieten veel sporen na, omdat er bijvoorbeeld in hun eigen tijd over ze werd geschreven of omdat ze in grote huizen woonden vol kostbare voorwerpen die de tand des tijds hebben doorstaan. Maar deze focus geeft een eenzijdig beeld van ons verleden. Als je verder kijkt dan je neus lang is, dan vind je heel veel meer informatie over vroeger. Ook over gewone mensen, zowel mannen als vrouwen, kinderen en tot slaaf gemaakten.

Misschien wel het gekste dat uit de Vikingtijd is overgeleverd, is een enorme drol van twintig centimeter lang en vijf centimeter breed. Gevonden in het Engelse York, dat de Vikingen Jorvik noemden. Zo'n uitwerpsel vertelt ons van alles over wie het uitscheidde. Het menu van deze persoon bestond vooral uit vlees en brood, maar ook nog eens uit een paar honderd wormen die vast voor veel jeuk en irritatie zorgden.

Spelletjes en kammen

Bovendien moet de ongelukkige een paar dagen niet naar de 'wc’ zijn geweest om zijn reuzenkeutel te produceren. Allemaal niet zo smakelijk, maar voor archeologen is deze vondst smullen. Barraclough gebruikt het op een slimme manier om meer te vertellen over hoe het werd gevonden en de stand van de geneeskunde tijdens de Vikingtijd.

Het boek staat vol met dit soort aansprekende voorbeelden. Neem de spelletjes, die kinderen en volwassenen vroeger speelden. Of de bizarre hoeveelheid kammen die is overgeleverd. Vikingen waren verzot op lichamelijk verzorging. Ze versierden de kammen vaak prachtig en namen ook exemplaren mee het graf in.

Na het lezen van ‘Verborgen levens’ weet je veel meer over hoe gewone Vikingen vroeger leefden. Barraclough gidst je met aanstekelijk enthousiasme langs de belangrijkste vondsten en schetst een overtuigend beeld van hoe gewone mensen leefden. En daarmee is het een van de belangrijkste populairwetenschappelijke boeken over de Vikingtijd die de afgelopen jaren verschenen.