'Vikingen waren niet de enige ruige jongens'

Go west

In Vikings wil Ragnar – dan nog een gewone boer – naar het westen reizen vanwege veelbelovende verhalen over het mysterieuze en rijke Engeland. De hoofdman van het gebied, de Jarl, verbiedt het echter. Volgens Quak gaan hier meerdere zaken mis, met name vanwege gebrek aan bronnenmateriaal. De Denen waren in de eerste plaats een volk van vrije boeren, die op grote boerderijen woonden. Ze vonden het heel normaal om slaven te hebben om het land te bewerken en de slavenhandel nam enorm toe in deze periode.

De Jarl was echter een gekozen hoofdman en had rekening met de vrije boeren te houden, anders kwamen ze in opstand. Daarnaast waren er al voor de Vikingtijd contacten met het gekerstende continent geweest, door middel van een handelsnetwerk dat opgezet was door de Friezen in de vijfde eeuw. Engeland was dus geen onbekend land voor de Denen.

Quak: “De Vikingen gingen waarschijnlijk als handelaren op weg richting het westen. Maar wanneer bleek dat handelswaar gewoon voor het grijpen lag, betaalden ze niet. Gelegenheid maakt de dief, zeg maar. Ze vielen vooral gebieden aan met interne onrust, maar denk niet dat de Vikingen de enige ruige jongens waren. De tegenpartijen waren net zo erg en ze deden niet voor elkaar onder in oorlogstijd. Vikingen waren als club alleen veel homogener tijdens hun plundertochten. De strijd ging gelijk op wanneer een lokaal boerenleger tegenover hen stond. Als het te lang duurde voordat de slag werd geleverd, bijvoorbeeld omdat de Vikingen zich in een versterking hadden verschanst, gingen de boeren weer terug naar hun boerderij. Vikingen werden dus vooral afgekocht wanneer het leger niet lang genoeg op volle sterkte kon blijven. En wanneer een sterke koning burchten ging bouwen ter bescherming van het land en de mensen omheen, bleven ze weg. Ze hielden niet van belegeren.”

Typisch voor aanvallen van de Vikingen vanaf het water was de snelheid ervan, iets dat je ook mooi terugziet in de serie. Quak: “Vikingen die een lang en ondiep oorlogsschip voeren, het type langschip, hadden geen haven nodig. De schepen waren snel en konden gewoon het strand op worden getrokken. Daarom waren de Vikingen ook zo angstaanjagend: ze kwamen uit het niets, plunderden en waren weer verdwenen voordat de koning zijn landtroepen bij elkaar had kunnen roepen.”

Wablief?

Wanneer de aan land gekomen Vikingen in de serie Engelsen tegenkomen, spreken beiden een andere taal. Quak: “Dat vond ik mooi, hoewel het niet helemaal klopte. De Engelsen spreken inderdaad oud-Engels, maar met een vreemde uitspraak en de taal van de Vikingen klinkt eerder modern dan Oudnoors. Daarnaast konden de Engelsen en Vikingen in die tijd elkaar best volgen zonder behulp van een tolk. Die talen liggen dicht bij elkaar. In oude Scandinavische bronnen staat ook geschreven dat de Engelsen een beetje een rare uitspraak hadden maar wel dezelfde taal spraken.”

De christelijke godsdienst was ook niet onbekend in de Scandinavische gebieden. In de serie neemt Ragnar de monnik Athelstan mee als slaaf uit interesse voor zijn cultuur, na het plunderen van een Engels klooster. Kloosters waren geliefd bij de Vikingen, niet alleen vanwege de grote rijkdommen en het gebrek aan verdediging maar ook omdat ze vaak de functie hadden van stapelmarkt. Met het geloof zelf hadden de plundertochten niets te maken. Scandinavische handelaren namen nogal eens het tweederangs christendom aan, het primsigna, puur om handelsverdragen met christenen te kunnen sluiten. Hierbij werden ze gedoopt, maar verder deden ze niets met het geloof. In de 10^e eeuw gingen ook veel Vikingleiders over tot het christendom, om zo bondgenootschappen en overeenkomsten aan te gaan met continentale machthebbers.

Vechtende vrouwen

Er is veel onbekend over de Vikingtijd en de makers van de serie hebben de hiaten vrij realistisch ingevuld, maar het entertainmentaspect staat natuurlijk voorop. Ze geven bijvoorbeeld schildmaagd Lagartha, de vrouw van Ragnar, een prominente rol als stoere vechtersbaas.

Quak: “Het bestaan van vrouwelijke strijders als Lagartha betwijfel ik echter. Deze vrouwen komen wel voor in mythologische verhalen, zoals de legendarische Brynhild uit de Völsunga-saga, maar de Vikingmaatschappij zelf was een mannenwereld. Vrouwen zetten hun zonen aan tot wraak in plaats van zelf te gaan vechten.”

In de serie is het een man, maar mannelijke zieners komen niet voor in de saga’s. Het waren altijd de vrouwen die zichzelf in trance brachten en zo de toekomst konden voorspellen en daarvoor werden gerespecteerd door de gemeenschap.

Al met al is de serie mooi gemaakt en gebaseerd op historische bronnen. Wat de makers niet wisten vanwege gebrek aan bronmateriaal, is soms wat te modern ingevuld. Het blijft tenslotte entertainment en lekker wegkijken doet de serie met haar mooie helden en heldinnen in ieder geval.