Vijf vragen over hebzucht

"Hebzucht is het onverzadigbare verlangen naar meer. Het gaat om geld of bezittingen, maar het kan ook gaan om het verlangen naar seks, een hogere status, meer eten of meer vrienden. Hebzuchtige mensen willen niet alleen veel, ze zijn ook niet tevreden met wat ze wel hebben. Ook al krijgen ze wat ze willen, ze blijven ontevreden en willen meer. Hebzucht is een eigenschap die we allemaal in meer of mindere mate hebben. Door mensen vragenlijsten in te laten vullen, kunnen we mensen indelen in meer of minder hebzuchtig.”

"Veel karaktereigenschappen van mensen ontstaan tijdens hun jeugd. Uit ons onderzoek onder Nederlanders en Amerikanen blijkt dat wie in rijkdom opgroeit, later hebzuchtiger wordt. Waarschijnlijk komt het doordat mensen in hun jeugd gewend raken aan een luxe levensstijl en het gemak daarvan. Kinderen die alles krijgen wat ze willen, worden later hebzuchtigere mensen. Dit effect is vooral sterk voor kinderen zonder broer of zussen, omdat ze die rijkdom dan niet hoeven te delen."

"Dat hebzuchtige mensen meer gevoelens van eenzaamheid ervaren en zich vaker ongelukkig voelen, blijkt inderdaad uit mijn onderzoek. Ze hebben kortere relaties. Van de ene kant komt dat doordat hebzucht ontevreden maakt, maar ook doordat anderen hebzuchtige mensen vaak als onaardig zien. We denken dat ze daarom moeite hebben met vrienden krijgen en houden. Daarbij blijkt dat ze hun vrienden meer objectiveren: een vriendschap is dan functioneel. Iemand die hebzuchtig is, heeft bijvoorbeeld de neiging vrienden te vragen om te komen helpen om zijn huis te schilderen, in plaats van gezellig samen naar de kroeg te gaan. Hebzucht heeft dus een behoorlijke invloed op het sociale leven van hebzuchtige mensen. Ook de samenleving als geheel kan schade ondervinden van hebzuchtig gedrag. Er is een relatie aangetoond tussen hebzucht en immoreel gedrag. Hebzuchtige mensen reizen bijvoorbeeld vaker in het openbaar vervoer zonder te betalen, zijn niet eerlijk met hun belastingaangifte of gaan vaker vreemd. Er is ook een onderzoek dat een relatie laat zien tussen hebzucht en corruptie.”

"Een beetje hebzucht is niet verkeerd. Economen zien hebzucht wel als motor van de economie: het kan investeringen en innovatie aanjagen. Uit mijn onderzoek blijkt hebzucht inderdaad economisch voordeel te brengen. Hebzuchtige mensen hebben gemiddeld een hoger gezinsinkomen dan anderen mensen. Dat kan komen doordat hebzuchtige mensen hun partner strategisch kiezen, dus bewust samenleven met iemand met een hoog inkomen. Daarnaast heeft hebzucht soms een evolutionair voordeel: als je veel spaart en verzamelt, wat hebzuchtige mensen vaker doen, kan dat je kans op voortbestaan vergroten. Toen bijvoorbeeld zonnebloemolie schaars raakte als gevolg van de oorlog in Oekraïne, hadden hebzuchtige mensen daar waarschijnlijk minder last van, omdat ze het massaal hadden ingeslagen.”

"We verwachten dat hebzucht te temperen is door bijvoorbeeld meditatie of mindfulness. Wie meer in het hier en nu leeft, zal minder verlangen naar wat hij nog niet heeft. Een aantal studenten is nu aan het testen of we dit ook kunnen aantonen. Verder zijn er bekende methoden om meer tevreden te worden met wat je hebt. Bijvoorbeeld door elke dag in een boekje op te schrijven waar je die dag tevreden over was. Daarnaast kan je proberen je keuzes minder impulsief te maken. Maak een boodschappenlijstje als je naar de supermarkt gaat, zodat je niet met allerlei spullen thuiskomt die je niet nodig hebt. En als je online iets koopt, kun je met jezelf afspreken dat je iets tien dagen in je winkelmandje moet hebben, voordat je het koopt."