Vijf vragen over burn-out als diagnose

“Rond 1930 werd de term neurasthenie gebruikt, een zenuwziekte die door de druk van de moderne maatschappij ontstond. Die diagnose heeft heel veel overlap met overspannenheidsklachten en burn-out. Uiteindelijk werd neurasthenie zo’n brede en ondefinieerbare aandoening, dat de term weinig toegevoegde waarde meer had. Maar mensen worstelden nog steeds met stress en zochten er nog steeds wel woorden voor.”

“In de jaren ’70 kwam de term burn-out op, mede door psycholoog Herbert Freudenberger. Volgens zijn definitie was een burn-out een altruïstische aandoening, voortkomend uit frustratie om andere mensen niet te kunnen helpen. Later werd de reikwijdte van de burn-out verbreed, naar heftige stressklachten door werk of een studie. Inmiddels heb je bijvoorbeeld ook de opa-en-oma-burn-out, door teveel verplichtingen na je pensioen.”

“Voorop gesteld: de klachten die mensen ervaren zijn ernstig. Ze moeten hulp kunnen krijgen. Maar op dit moment zijn er maar twee landen waar burn-out een officiële diagnose is: Zweden en Nederland. In Amerika is een burn-out bijvoorbeeld een voorstadium voor depressie. De Zweden zijn tot de conclusie gekomen dat het een hele brede en daardoor lastige diagnose is. Het gaat om zowel lichte signalen van overbelasting, als zwaardere klachten waarbij mensen langdurig uitvallen.”

“Ook staat de aandoening niet in twee belangrijke psychische handboeken, de ICD en de DSM, beschreven. Hierdoor kan geen enkele professional een burn-out als zelfstandige aandoening kan diagnosticeren, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een depressie. Dat maakt dat burn-out op dit moment geen betrouwbaar vast te stellen aandoening is.”

“Dat is historisch gezien zo gegroeid. In Nederland is heel veel onderzoek naar burn-outs gedaan. Het begrip is daardoor veel in de werkcontext gebruikt, en ook veel medischer geworden dan in andere landen. Je krijgt een burn-out diagnose als je langere tijd te maken hebt met stressklachten. Maar het is goed om nu de balans op te maken, en goed na te denken of we burn-out nog wel als officiële diagnose willen houden.”

“De situatie waarbij Nederland als enige land vasthoudt aan een burn-outdiagnose is op de lange termijn moeilijk houdbaar. Een burn-out heeft een vrij wankele wetenschappelijke basis. Nogmaals, mensen die nu een burn-out hebben stellen zich niet aan. Maar als je niet weet wat er precies bij een diagnose precies hoort, hoe moet je mensen dan goed helpen?”

“Tot nu toe hebben psychiaters en psychologen zich veel afzijdig gehouden in de discussie, want een burn-out is lastig te plaatsen. Maar ik zie al wel een verschuiving in het denken. Als het gaat om ernstige klachten en we kunnen het niet betrouwbaar vaststellen, is de term burn-out dan wel van toegevoegde waarde?”

“Mensen hebben taal nodig. Ik heb niet de illusie dat als we een burn-out niet meer diagnosticeren, dat zijn dan niet meer bestaat.”

“Een burn-out staat bekend als werkgerelateerd fenomeen. Maar vaker hebben mensen last van stress door een combinatie van factoren: je werk, thuissituatie en hoe je als persoon in elkaar zit. Het eindstadium van een burn-out heeft veel overlap met depressie of angst, dus dat zou een alternatief kunnen zijn. Of het eindstadium van je burn-out een depressie of angststoornis is, maakt uit voor de verdere behandeling. Daar moeten we echt een keer goed naar kijken.”