Met behulp van een slim trucje slaagden Amerikaanse wetenschappers erin om verstopte deeltjes van hiv te doden in besmette muizen. Die ontdekking is een belangrijke stap richting volledige genezing van een hiv-infectie.
Hiv veroorzaakt aids, een ziekte waarbij het afweersysteem stukje voor stukje wordt afgebroken. Zonder afweer ben je kwetsbaar voor allerlei infecties en dus leven patiënten die aids krijgen over het algemeen niet lang.
Wie besmet raakt met hiv, kan toch nog de ziekte aids voorkomen. Dankzij een cocktail van medicijnen – die dagelijks geslikt moet worden – is het virus enigszins onder controle houden. Die medicijnen remmen de productie van nieuwe virusdeeltjes.
Helaas blijven bestaande virusdeeltjes wél in leven. Deze virusdeeltjes verstoppen zich in de cellen van ons afweersysteem en wachten daar rustig af totdat zij opnieuw kunnen toeslaan. De behandeling van hiv is dus slechts een tijdelijke oplossing.
Dat moet anders vonden aids-onderzoekers Paul Denton en J. Victor Garcia-Martinez. Zij bedachten een kick and kill strategie, waarbij hiv-deeltjes eerst uit hun schuilplaats worden gelokt en dan worden gedood. Besmette afweercellen dragen op hun oppervlakte een specifiek hiv-eiwit, namelijk Env. Dit onderscheidt ze van gezonde cellen. De onderzoekers gebruikten een antistof tegen Env en kregen het zo voor elkaar om de besmette cellen zichtbaar te maken.
Antistof en gifstof
Bij menselijke patiënten is dit soort onderzoek helaas niet mogelijk. Het is te gevaarlijk om de hiv-deeltjes uit hun schuilplaats te lokken en zo te riskeren dat iemand alsnog aids krijgt. Daarom testten de Amerikanen het antilichaam bij muizen waarvan het adaptieve afweersysteem volledig bestaat uit menselijke cellen. Zij infecteerden deze muizen met hiv en behandelden ze vervolgens eerst met een cocktail van drie verschillende medicijnen, vergelijkbaar met de huidige therapie tegen hiv.
Net als bij mensen met hiv was deze behandeling echter niet afdoende om het virus helemaal te stoppen. Virusdeeltjes bleven, zoals verwacht, achter in de afweercellen. Tijd voor het geheime wapen: de antistof tegen Env, gecombineerd met een bacteriële gifstof die de hiv-deeltjes onschadelijk moet maken. Zodra de antistof bindt aan het Env eiwit van een besmette cel gaat de gifstof naar binnen om zijn werk te doen, en de besmette cel gaat dood.
De Amerikanen bekeken zowel voor als na het toedienen van de antistof hoeveel virusdeeltjes er in verschillende weefsels (waaronder het beenmerg, de lever en de longen) van de muizen aanwezig waren. Na behandeling met de antistof waren er gemiddeld zes keer minder virusdeeltjes terug te vinden dan na behandeling met een cocktail van medicijnen alleen.
Belangrijke stap
Een mooi resultaat, maar nog niet de heilige graal om een hiv-infectie compleet te genezen. Toch zijn de wetenschappers er wel van overtuigd dat dat in de toekomst zal lukken. In het blad PLoS Pathogens schrijven zij: “We hebben voor het eerst laten zien dat het mogelijk is om hiv uit zijn schuilplaats te lokken en vervolgens te doden. Dit is een belangrijke stap in de richting van de genezing van hiv”.